Wykorzystanie wskaźnika zmienności krajobrazu w audycie krajobrazowym

• Autorzy: Krajewski P.

Identyfikatory

DOI

10.14597/INFRAECO.2018.1.1.006

Warianty tytułu

EN

The use of landscape change index in landscape audit

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

We wrześniu 2015 r. na skutek wejścia w życie tzw. „ustawy krajobrazowej” nastąpiła znacząca zmiana przepisów dotyczących planowania przestrzennego w Polsce. Jest ona związana przede wszystkim z koniecznością opracowania raz na 20 lat audytu krajobrazowego na poziomie regionalnym, który będzie dokumentem wpływającym na kształt m.in. studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz planów ochrony różnych form ochrony przyrody. Ma być odpowiedzią na postępującą degradację polskiego krajobrazu, a także sposobem implementacji zapisów Europejskiej Konwencji Krajobrazowej do polskiego prawa, po niemal 12 latach od momentu jej ratyfikowania. Jednym ze środków realizacji zapisów tego dokumentu, oprócz identyfikacji krajobrazów, jest także odnotowanie ich zmian w czasie wraz z określeniem przekształcających je sił i presji. W niniejszym artykule dokonano oceny realizacji wytycznych Europejskiej Konwencji Krajobrazowej w tym zakresie analizując projektowaną zawartość audytu krajobrazowego. Zaproponowano także metodę oceny wskaźnika zmienności krajobrazu, jako sposobu odnotowania poziomu zmian, jakie zaszły w krajobrazie oraz identyfikacji typów tych przekształceń. Za główny cel badań przyjęto ocenę możliwości wykorzystania przyjętej metodyki w audycie krajobrazowym. Oceny dokonano na przykładzie obszarów położonych w granicach Ślężańskiego Parku Krajobrazowego. Na bazie opracowanych map struktury krajobrazu dla lat 2004-2009-2014 określono poziom zmian, jakie zaszły w krajobrazie oraz wskazano podstawowe typy i podtypy tych przekształceń. Przeprowadzone analizy pozwalają twierdzić, że przyjęta metodologia będzie mogła być wykorzystywana również do monitorowania zmian, jakie zaszły w krajobrazie od momentu wykonania poprzedniego audytu.

EN

In September 2015, the spatial planning legislation in Poland changed significantly as a result of the entry into force of the new law called „Landscape Act”. It is related especially to the need to prepare once every 20 years a landscape audit at regional level. Landscape audit will be a document influencing on the study of spatial planning conditions and directions, local spatial development plans and protection plans for different forms of nature protection. It is supposed to be a response to the progressive degradation of the Polish landscape, as well as the way of implementing the provisions of the European Landscape Convention into Polish law, almost 12 years after its ratification. One of the possible ways of implementing the provisions of this document, apart from the identification of landscape types, is also taking notes of their changes over time and analyzing the forces and pressures transforming them. This article evaluates the way of implementation of the European Landscape Convention in this field by analyzing the proposed content of the landscape audit. A method of assessing landscape change index has also been proposed as a way of recording the level of changes that have occurred in the landscape and identifying types of landscape transformations. The main aim of the study was to evaluate the possibility of using this methodology in landscape audit. The assessment was made on the example of Ślężański Landscape Park. The level of changes in the landscape was determined and the basic types and subtypes of these transformations were identified on the base of landscape structure maps prepared for the years 2004-2009-2014. This allowed to demonstrate that the methodology of assessing landscape change index could be also used to monitor the changes that have occurred in the landscape since the previous landscape audit.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz; audyt krajobrazowy; wskaźnik zmienności krajobrazu

EN

landscape; landscape audit; landscape change index

• Wydawca: Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2018
• Tom: nr I/1
• Strony: 89--104
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Krajewski P.

• Katedra Gospodarki Przestrzennej Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ul. Grunwaldzka 55 50-357 Wrocław, tel.: [phone]

Bibliografia

• Adamiak Cz. (2016). Cottage sprawl: spatial development of second homes in Bory Tucholskie, Poland. Landscape and Urban Planning, vol. 147: 96-106.
• Antrop M. (2005). Why landscapes of the past are important for the future? Landscape and Urban Planning, vol. 70 (1-2): 9-26.
• Antrop M.(2006). Sustainable landscapes: contradiction, fiction or utopia? Landscape and Urban Planning, vol. 75: 187-197.
• Bičik I., Jeleček L. (2009). Land use and landscape changes in Czechia During the period of transition 1990-2007. Geografie - Sborník ČGS, vol. 114 (4): 263-281.
• Bürgi M., Hersperger A.M., Scheenberger N. (2004). Driving forces of landscape change - current and new directions. Landscape Ecology, vol. 19: 857-868.
• Chmielewski T.J., Myga-Piątek U., Solon J. (2015). Typologia aktualnych krajobrazów Polski. Przegląd Geograficzny nr 87 (3), 377-408.
• Council of Europe. (2017). Chart of signatures and ratifications of Treaty 176, European Landscape Convention, http://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/conventions/ treaty /176/signatures. Europejska Konwencja Krajobrazowa (Dz. U. z 2006 r., nr 14, poz. 98).
• Heffner K. (2016). Zmiany przestrzenne na obszarach wiejskich w Polsce w okresie transformacji i po wejściu do Unii Europejskiej. W: Heffner K., Klemens B. (eds.), Obszary wiejskie - wiejska przestrzeń i ludność, aktywność społeczna i przedsiębiorczość, Studia KPZK PAN, vol. 167: 12-27.
• Krajewski P. (2015). Landcape changes in selected suburban area of Bratislava (Slovakia), W: Halada L., Bača A., Boltižar M., Landscape and Landscape Ecology. Proceedings of the 17th International Symposium on Landscape Ecology”, s.110-118.
• Krajewski P. (2016). Rola audytu krajobrazowego w kontekście zasad funkcjonowania wybranych obszarów chronionych. Problemy Ekologii Krajobrazu, vol. XLIII, 63-72.
• Krajewski P. (2017). Assessment of changes in high-value landscape - case study of the municipality of Sobotka in Poland. Polish Journal of Environmental Studies (w druku).
• Lupp G., Konold W., Bastian O. (2013). Landscape management and landscape changes towards more naturalness and wilderness: Effects on scenic qualities-The case of the Müritz National Park in Germany. Journal of Nature Conservation, vol. 21 (I1): 10-21.
• Łowicki D. (2008). Land use changes in Poland during transformation: Case study of Wielkopolska region. Landscape and Urban Planning, vol. 87 (4): 279-288.
• Majchrowska, A. (2007). Realizacja zapisów Europejskiej Konwencji Krajobrazowej. Czasopismo Techniczne. Architektura, vol. 104 (7-A): 179-184.
• Ostaszewska K., Szumacher I., Kulczyk S., Malinowska E. (red.) (2007). Znaczenie badań krajobrazowych dla zrównoważonego rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Plieninger T, Draux H., Fagerholm N., Bieling C., Bürgi M., Kizos T., Kuemmerle T., Primdahl J., Verburg P.H. (2016). The driving forces of landscape change in Europe: A systematic review of the evidence. Land Use Policy vol. 57: 204-214.
• Projekt rozporządzenia Rady Ministrów ws. sporządzania audytów krajobrazowych z dnia 14.10.2016 r. (https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12290958/ katalog/12384528#12384528).
• Rozporządzenie Wojewody Dolnośląskiego z dnia 4 kwietnia 2007 r. w sprawie Ślężańskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Dolnośl. Nr 94 poz. 7338).
• Solon J. (2009). Spatial context of urbanization: landscape pattern and changes between 1950 and 1990 in the Warsaw metropolitan area, Poland. Landscape and Urban Planning, vol. 93 (3-4): 250-261.
• Skokanová H., Falťan V., Havlíček M. (2016). Driving forces of main landscape change processes from past 200 years in Central Europe - differences between old democratic and post-socialist countries. Ekológia (Bratislava), vol. 35 (1): 50-65.
• Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu (Dz. U. 2015 poz. 774).
• Zelewski D. (2016). Audyt krajobrazowy. Funkcja, konstrukcja prawna, metodyka prac. Memorandum oraz materiały z seminarium eksperckiego. Gdańsk: Instytut Metropolitalny.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).