N,N-Dimetyloacetamid : oznaczanie w powietrzu środowiska pracy metodą kapilarnej chromatografii gazowej z detekcją płomieniowo-jonizacyjną

• Autorzy: Wziątek A. , Adamus D. , Brzeźnicki S.

Warianty tytułu

EN

N,N-Dimethylacetamide : determining in workplace air with GC/FID

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

N,N-Dimetyloacetamid (DMAC) jest bezbarwną cieczą o charakterystycznym aminowym zapachu. Substancja ta miesza się z większością polarnych i niepolarnych rozpuszczalników organicznych, jak również z wodą. Jest wykorzystywana jako rozpuszczalnik w przemyśle tworzyw sztucznych i włókien syntetycznych, a także w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. Narażenie na pary i aerozole N,N-dimetyloacetamidu odbywa się drogą: oddechową, pokarmową oraz przez skórę. Narażenie inhalacyjne na N,N-dimetyloacetamid może powodować kaszel i duszności. Pary i roztwory N,N-dimetyloacetamidu mogą powodować podrażnienia i oparzenia skóry. Celem pracy było opracowanie odpowiednio czułej metody oznaczania N,N-dimetyloacetamidu w powietrzu na stanowiskach pracy, umożliwiającej, zgodne z wymaganiami zawartymi w normie PN-EN 482, oznaczanie stężeń N,N-dimetyloacetamidu w zakresie 1/10 ÷ 2 wartości NDS.Wszystkie badania wykonano przy zastosowaniu chromatografu gazowego firmy Hewlett Packard model 6890 wyposażonego w detektor płomieniowo-jonizacyjny (FID) oraz kolumny analitycznej ZB-WAX 60 m x 0,32 mm x 0,5 µm. Opracowana metoda oznaczania N,N-dimetyloacetamidu polega na: adsorpcji par związku na żelu krzemionkowym, desorpcji metanolem oraz chromatograficznej analizie uzyskanych roztworów. Metoda umożliwia selektywne oznaczanie N,N-dimetyloacetamidu w zakresie stężeń odpowiednio 1 ÷ 70 mg/m3 (dla próbki powietrza o objętości 20 l). Granica oznaczalności (LOQ) tej metody wynosi 3,14 µg/ml. Opracowaną metodę oznaczania N,N-dimetyloacetamidu, zapisaną w postaci procedury analitycznej, zamieszczono w załączniku. Metoda spełnia kryteria zawarte w normie PN-EN 482 dotyczące: czułości oznaczeń, precyzji i dokładności.

EN

N,N-Dimethylacetamide (DMAC) is a colorless liquid with a characteristic amine odour. N,N-Dimethylacetamide mixes with polar and non-polar organic solvents and water. This substance is used in plastic and fibers industries as a solvent. N,N-Dimethylacetamide vapours and aerosols are absorbed through inhalation, gastrointestinal tract and skin. Inhalation of N,Ndimethylacetamide can cause cough or breathlessness. Vapours and solutions of N,Ndimethylacetamide can cause irritation and burns of skin. The aim of this study was to develop sensitive method for determining N,N-dimethylacetamide in workplace air in the range from 1/10 to 2 MAC value, in accordance with the requirements of Standard No. PN-EN 482. A 6890 Hewlett Packard gas chromatography equipped with a flame ionization detector (FID) and analytical column ZB-WAX 60 m × 0.32 mm × 0.5 μm was used. The method is based on the adsorption of N,N-dimethylacetamide on silica gel, desorption with methanol and gas chromatographic analysis of the resulting solution. The measurement range was 1 ÷ 70 mg/m3for 20-L air sample. Limit of quantification (LOQ) was 3.14 μg/ml. The method described as recipe of analysis (appendix) enables selective determination of N,N-dimethylacetamide. This method is precise, accurate and it meets the criteria listed in Standard No. PN-EN 482.

Słowa kluczowe

PL

N,N-dimetyloacetamid; metoda oznaczania; metoda chromatografii gazowej; powietrze na stanowiskach pracy

EN

N,N-dimethylacetamide; determination method; gas chromatography; workplace air

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 1 (87)
• Strony: 65--78
• Opis fizyczny: Bibliogr. 8 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Wziątek A.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera w Łodzi 91-348 Łódź ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

autor

Adamus D.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera w Łodzi 91-348 Łódź ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

autor

Brzeźnicki S.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera w Łodzi 91-348 Łódź ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

Bibliografia

• 1. CHEMPYŁ(2015) Baza wiedzy o zagrożeniach chemicznych i pyłowych. Warszawa, Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy.
• 2. ECHA (2011) European Chemicals AgencyMember State Committee Suport Document for identification of N,N-dimethylacetamide as a substance of very high concern because of its CMR Properities. 24 November.
• 3. NIOSH, National Institute for Occupational Safety and Health (1994) Dimethylacetamide. Method No. 2004, Issue 2.
• 4. PN-EN 482: 2012 Narażenie na stanowiskach pracy – Wymagania ogólne dotyczące charakterystyki procedur pomiarów czynników chemicznych.
• 5. PN-Z-04008-7: 2002/Az1: 2004 Ochrona czystości powietrza – Pobieranie próbek – Zasady pobierania próbek powietrza w środowisku pracy i interpretacji wyników.
• 6. Rolecki R., Stetkiewicz J. (1994) N,N-Dwumetyloacetamid. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego. Zespół Ekspertów ds. Czynników Chemicznych Międzynarodowej Komisji ds. Aktualizacji Wykazu NDS i NDN [praca niepublikowana].
• 7. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 1272/2008 z dnia 16.12. 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającego i uchylającego dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (zwanego rozporządzeniem GHS) Dz. Urz. Unii Europejskiej z dnia 31.12.2008 r. L 353.
• 8. Wróblewska-Jakubowska K. (1994) N,N-Dimetyloacetamid. Metody oznaczania wybranych substancji chemicznych w powietrzu środowiska pracy. Łódź, Instytut Medycyny Pracy.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.