Właściwości próchnic nadkładowych gleb leśnych wokół dębów pomnikowych na terenie Opolszczyzny

• Autorzy: Pisarek I. , Gołąbek E.

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/2161

Warianty tytułu

EN

Properties of ectohumus of the forest soils located at manumental oaks of forest areas in the Opole Region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy było określenie wpływu siedliska leśnego na zróżnicowanie jakościowe substancji humusowych w poziomach próchnic nadkładowych gleb leśnych tworzących się w pobliżu starodrzewu Quercus robur (200 – 600 lat). Analizowane gleby były zlokalizowane na terenie obszaru chronionego krajobrazu – w Borach Niemodlińskich i Lasach Stobrawsko-Turawskich. Badane gleby reprezentowały 15 profili zaliczanych do bielic, gleb brunatnych właściwych i kwaśnych. Specyfika i troficzność siedliska leśnego wpłynęły na ukształtowanie właściwości fizykochemicznych i chemicznych analizowanych gleb leśnych, co wyrażało się przede wszystkim w ich kwaśnym odczynie, zróżnicowanym zasoleniu jak i właściwościach optycznych substancji humusowych. Jednocześnie stwierdzono ilościowe zróżnicowanie materii organicznej w analizowanych poziomach gleb wyrażone wartością współczynnika zmienności (V) równą 61%. Uzyskane wyniki analiz chemicznych i wartości indeksów A2/4, A2/6, A4/6, ΔlogK oraz współczynników korelacji wskazują, iż w badanych glebach procesy transformacji materii organicznej prowadzą do wytworzenia substancji humusowych o niskim stopniu humifikacji i ilościowym zróżnicowaniu w profilach. Zmienność analizowanych właściwości charakteryzujących jakość substancji humusowych wskazuje, iż transformacja materii organicznej poziomów ektohumusowych zależy w dużym stopniu od jakości siedliska, w tym od rodzaju dopływającej materii organicznej.

EN

The aim of this work was to determine the diversity of qualitative humic substances in the ectohumus horizon of the forest soil profiles. The analyzed soils were located in protected landscape areas and nature parks – Bory Niemodlińskie and Lasy Stobrawsko-Turawskie, and occurred under the tree stands of trees which were 200 – 600 years old – Quercus robur. The analyzed soils represent 15 soil profiles belonging to Podzols, Cambisols and Dystric Cambisols. Properties of forest habitat specificity influenced the physicochemical and chemical properties of the analyzed soils. We observed particularly strong expressions of acidity, pH and salinity, and a diversity of chemical and optical properties of humic substances. The content of organic matter in the analyzed soil horizons showed considerable variation, as indicated by a coefficient of variation (V) equal to 61%. The composition of humic substances of forest litter is characterized by a gradual change of functional groups that usually consists in the decrease of carbohydrates, the relative increase of carboxyl and alkyl carbon, and decay of lignin. In the investigated soils, we observed that the transformation processes of organic matter led to humic substances which were predominantly humus with a lower level of humification, as evidenced by the indexes: A2/4, A2/6, A4/6, ΔlogK. Therefore, variation of the observed properties of humic substances indicates a different direction in the transformation process of organic matter. Such a transformation depends very much on the habitat and nature of supplied organic matter.

Słowa kluczowe

PL

Quercus robur; gleby leśne; próchnica

EN

Quercus robur; forest soil; humic substances

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2015
• Tom: Nr 42
• Strony: 87--94
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., tab.

Twórcy

autor

Pisarek I.

• Samodzielna Katedra Ochrony Powierzchni Ziemi, Uniwersytet Opolski, ul. Oleska 22, 45-052

autor

Gołąbek E.

• Samodzielna Katedra Ochrony Powierzchni Ziemi, Uniwersytet Opolski, ul. Oleska 22, 45-052

Bibliografia

• 1. Bastida F., Zslnay A., Hernandez T., Garcia C., 2008. Past, present and future of soil quality indices: A biological perspective. Geoderma 147, 159–171.
• 2. Brożek S., 2011. Gleby i siedliska leśne nizin i wyżyn Polski – ujęcie klasyczne I numeryczne. Roczn. Gleb. 62/4, 7–21.
• 3. Chen, Y., Senesi, N., Schnitzer, M., 1977. Information provided on humic substances by E4/E6 ratios. Soil Sci. Soc. Am. J. 41, 352–358.
• 4. Drozd J., 1973. Związki próchniczne niektórych gleb na tle ich fizykochemicznych właściwości. Roczn. Gleb. 24/1, 3–5.
• 5. Dziadowiec H., 2004. Proces humifikacji w glebach leśnych. Gołębiowska D. (red.) Metody badań substancji humusowych ekosystemów wodnych i lądowych. AR, Szczecin, 117–124.
• 6. Fröberg M., Hansson K, Kleja D.B., Alavi G., 2011. Dissolved organic carbon and nitrogen leaching from Scots pine, Norway spruce and silver birch stands in southern Sweden. Forest Ecology and Management 262, 1742–1747.
• 7. Gigliotti G., Businelli D., Giusquiani P.L., 1999. Composition chan ges of soil humus after Massie application of Urban waste kompost: a comparison between FT-IR spectroscopy and humification parameters. Nutrient Cycling in Agroecosystems 55, 23–28.
• 8. Gołąbek E., Aleksandrowicz M., 2004. Ocena wieku i stanu zdrowotnego drzew pomnikowych na Obszarze Chronionego Krajobrazu Bory Niemodlińskie. Studia i Monografie UO nr 350, ss. 64.
• 9. Gołębiowska D., 2004. Spektrometria absorpcyjna w zakresie UV-VIS: parametry i sposoby analizy widm absorpcji związków humusowych. Gołębiowska D.(ed.) Metody badań substancji humusowych ekosystemów wodnych i lądowych. AR, Szczecin. 15–26.
• 10. Jamroz E. 2012. Właściwości próchnic gleb leśnych pod zaroślami kosodrzewiny w Rezerwacie Śnieżnik Kłodzki Sylwan 156 (11), 825−832.
• 11. Klasyfikacja gleb leśnych Polski. 2000. CILP. Warszawa, ss. 122.
• 12. Korczyk A.F., 2008. Inwentaryzacja drzew starych i drzew gatunków ginących w Puszczy Białowieskiej. Forest Research Papers 69 (2), 117–126.
• 13. Kumada K., 1987. Chemistry of soil organic matter. Ed. Japan Scientific Societies Press Tokyo, Elsevier, Amsterdam, Oxford, New York, Tokyo. 41–46.
• 14. Leski T., Rudawska M., Aucina A., Skridaila A., Riepsas E., Pietras M. 2009. Wpływ ściółki sosnowej i dębowej na wzrost sadzonek sosny i zbiorowiska grzybów mikoryzowych w warunkach szkółki leśnej. Sylwan 153 (10), 675−683.
• 15. Muscolo A., Sidari M., Mercurio R., 2007. Influence of gap size on organic matter decomposition, microbial biomass and nutrient cycle in Calabrian pine (Pinus laricio, Poiret) stands. Forest Ecology and Management 242, 412–418.
• 16. Oyonarte C., Aranda V., Durante P., 2008. Soil surface properties in Mediterranean mountain ecosystems: Effects of environmental factors and implications of management. Forest Ecology and Management 254, 156–165.
• 17. Pacyniak C. 1967. Wiek najokazalszych drzew rosnących w Polsce. Sylwan 6-7, 155–161.
• 18. Pacyniak C. 1968. Najstarsze drzewa w Polsce. Wszechświat 2, 29–32.
• 19. Pisarek I., 2013. Zróżnicowanie pokrywy glebowej Opolszczyzny. Inż. Ekolog. 35, 126–136.
• 20. Pisarek I., Głowacki M., 2009. Soil and water humic substances in groundwater reservoir area no 333 in Opole district (Poland). Roczn. Gleb. 60/ 2, 73–78.
• 21. Pisarek I. 2007. Wpływ osadu ściekowego na kierunki transformacji związków próchnicznych i wybrane elementy żyzności gleby brunatnej wytworzonej z pyłu. Studia i Monografie UO, 385, ss. 130.
• 22. PTG 2009. Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych. Roczn. Glebozn., 60, 2, 5–16.
• 23. PN, 2002. Jakość gleb. PN-ISO-11261.
• 24. PN, 2002. Jakość gleb . PN-ISO-10694.
• 25. Systematyka gleb Polski. 2011. Roczn. Glebozn. 62/3, ss. 193.
• 26. Qualls R.G., 2000. Comparison of the behavior of soluble organic and inorganic nutrients in forest soils. Forest Ecology and Management 138, 29–50.
• 27. Strahm B.D., Harrison R.B., Terry T.A., Harrington T.B., Adams A.B., Footen P.W., 2009. Changes in dissolved organic matter with depth suggest the potential for postharvest organic matter retention to increase subsurface soil carbon pools. Forest Ecology and Management 258, 2347–2352.
• 28. Sapek B., Sapek A., 1986. The use of 0,5M sodium hydroxide extract for characterizing humic substances from organic formations. Roczn. Gleb. 37/2-3, 139–147.
• 29. Schlesinger W.H. 1990. Evidence from chronosequence studies for a low carbon storage potential of soils. Nature 348, 232–234,.
• 30. Traversa A, D’Orazio V., Senesi N., 2008. Properties of dissolved organic matter in forest soils: Influence of different plant covering. Forest Ecology and Management 256, 2018–2028.
• 31. Wrobel Z, Sagala J. 1999. Oznaczanie węgla organicznego w glebach metodą Altena (in Polish) Determination of organic carbon in organic soil by Alten method. Methodology for determination of soil organic matter. Warszawa. PTG No 120, 15–16.
• 32. Yanaia R.D., Arthurb M.A., Siccamac C., Federerd A., 2000. Challenges of measuring forest organic matter dynamics: Repeated measures from a chronosequence. Forest Ecology and Management 138, 273–283.