Zagrożenia związane z wodą - powodzie błyskawiczne

• Autorzy: Pociask-Karteczka J. , Żychowski J. , Bryndal T.

Warianty tytułu

EN

Hazards related to water - flash floods

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ze względu na skalę szkód oraz wzrastającą liczbę zdarzeń związanych z hydro-zagrożeniami rozpoznanie ich genezy oraz jednoznaczna klasyfikacja są ważne z punktu widzenia podejmowania odpowiednich działań zapobiegających ich niekorzystnym skutkom. Celem artykułu jest usystematyzowanie wiedzy na temat hydro zagrożeń ze szczególnym uwzględnieniem powodzi błyskawicznych, które wyróżniają się ze względu na gwałtowny przebieg oraz bardzo duże zniszczenia w skali lokalnej. Przedstawiono także wybrane aspekty dotyczące oceny zagrożenia związanego z występowaniem powodzi błyskawicznych, jak również sposobów ograniczenia ich skutków.

EN

The increase in number of hydro hazards and damage generated by these events causes that detailed recognition and unambiguous classification are a core to make decisions in order to mitigate their adverse impact. The goal of the study is to systemize the knowledge related to hydro hazards with considerable focusing on flash floods, which are very rapid unpredictable events and cause big damages at a local scale. Some aspects of the assessment of risks associated with the occurrence of flash floods as well as methods of reducing their negative effects were also presented.

Słowa kluczowe

PL

zagrożenia wodne; powódź błyskawiczna; zniszczenia powodziowe

EN

water hazard; flash flood; flood damage

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Gospodarka Wodna
• Rocznik: 2017
• Tom: Nr 2
• Strony: 37--42
• Opis fizyczny: Bibliogr. 28 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Pociask-Karteczka J.

• Uniwersytet Jagielloński, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Zakład Hydrologii

autor

Żychowski J.

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Instytut Geografii, Zakład Ekorozwoju i Kształtowania Środowiska Geograficznego

autor

Bryndal T.

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Instytut Geografii, Zakład Geografii Fizycznej

Bibliografia

• 1. Bartnik A., P. Jokiel. 2012. Geografia wezbrań i powodzi rzecznych. Wyd. UŁ, Łódź.
• 2. Björnsson H. 2005. Present day glaciation of Iceland: glacier geometry, subglacial geology, mass balance, flow, hydrology and future perspectives (Współczesne zlodowacenie Islandii: geometria lodowcowa, geologia subglacjalna, bilans masy, ruch lodowców, hydrologia i przyszłe perspektywy). W: Rekonstrukcja procesów glacjalnych w wybranych strefach marginalnych lodowców Islandii - formy i osady. Oficyna Wydaw. TURPRESS, Toruń.
• 3. Bryndal T. 2014a. Parametry hydrologiczne gwałtownych wezbrań opadowo-nawalnych w małych zlewniach, w polskiej, słowackiej i rumuńskiej części Karpat. Przegl. Geogr., 86(1), 5-21.
• 4. Bryndal T. 2014b. Identyfikacja małych zlewni podatnych na formowanie gwałtownych wezbrań w Karpatach Polskich. Prace Monogr. 690, Wyd. Nauk. UP, Kraków.
• 5. Bryndal T. 2014c. Powodzie błyskawiczne w małych zlewniach karpackich - wybrane aspekty zarządzania ryzykiem powodziowym. Annales Univ. Poedog. Cracov. Studio Geogr., 6(170), 65-76.
• 6. Ciupa T. 2009. Wpływ zagospodarowania terenu na odpływ i transport fluwialny w małych zlewniach na przykładzie Sufragańca i Silnicy (Kielce). Wyd. U HP, Kielce.
• 7. Dobija A., I. Dynowska. 1975. Znaczenie parametrów fizjograficznych zlewni dla ustalenia wielkości odpływu rzecznego. Folio Geogr. Ser. Geogr. Phys., 9, 77-129.
• 8. Françou J., J.A. Rodier. 1969. Essai de classification des crues maximales. W: Floods and their Computation: Proceedings of the Leningrad Symposium, August 1967. IAHS, UNESCO-WMO, Gentbrugge, 518-527.
• 9. Gaume E., M. Borga. 2008. Post-flood field investigations in upland catchments after major flash floods: proposal of a methodology and illustrations. Journ. Flood Risk Manage., 1(4), 175-189.
• 10. Hirschboeck K.K. 1988. Flood hydroclimatology. W: Baker V.R., R.C. Kochel, PC. Patton (red.) Flood Geomorphology. John Wiley 8( Sons, 27-49.
• 11. Iverson R.M. 1997. The physics of debris flows. Reviews of Geophysics, 35(3), 245-296.
• 12. Jania J. 1996. Zrozumieć lodowce. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• 13. Kindler J., J. Iwanicki, Z.W. Kundzewicz, P. Matczak, R. Miłaszewski, J. Żelazo. 2014. Zagrożenia instytucjonalne. Nauka, 1,173-195.
• 14. Konieczny R., M. Siudak, M. Bogdańska-Warmuz, P. Madej, T. Walczykiewicz. 2012. Opracowanie systemu zapobiegania i sposoby ograniczenia skutków powodzi oraz zasad funkcjonowania systemu ostrzeżeń. W: Lorenc H. (red.), Klęski żywiołowe a bezpieczeństwo wewnętrzne kraju. IMGW-PIB, Warszawa, 281-303.
• 15. Lambor J. 1962. Gospodarka wodna na zbiornikach retencyjnych. Wyd. Arkady, Warszawa.
• 16. Lorentz H., E. Cebulak, B. Głowicki, M. Kowalewski. 2012. Struktura i występowanie intensywnych opadów deszczu powodujących zagrożenie dla społeczeństwa, środowiska i gospodarki Polski. W: Lorenc H. (red.), Klęski żywiołowe a bezpieczeństwo wewnętrzne kraju. IMGW-PIB, Warszawa, 7-32.
• 17. Maddox R.A., E. Caracena, L.R. Hoxit, C.E. Chappell. 1977. Meteorological aspects of the Big Thompson flash flood of 31 July 1976. NOAA TR ERL 388-APCL, 41, 88.
• 18. Madej P., R. Konieczny, M. Barszczyńska, M. Siudak, J. Saalmueller. 2009. Zarządzanie szybkimi powodziami. Doświadczenia Europy Środkowo-Wschodniej. IMGW, Warszawa.
• 19. Marchi L., M. Borga, E. Preciso, E. Gaume. 2011. Characterisation of selected extreme flash floods in Europe and implications for flood risk management. Journ. of Hydrol., 394, 118-133.
• 20. Miller J.D., H. Kim, T.R. Kjeldsen, J. Packman, S. Grebby, R. Dearden. 2014. Assessing the impact of urbanization on storm runoff in a per urban catchment using historical change in impervious cover. Jour, of Hydrol., 515, 59-70.
• 21. Nair U.S., M.R. Hjelmfelt, R.A. Pielke Sr. 1997. Numerical Simulation of the 9-10 June 1972 Black Hills Storm Using CSU RAMS. Monthly Weather Rev., 125, 1753-1766.
• 22. Niedbała J., R. Soja. 1998. Odpływ z deszczu nawalnego w dniu 18 maja 1996 roku w Sułoszowej. Dok. Geogr., 11, 31-38.
• 23. Ostrowski J., H. Czarnecka, B. Głowacka, J. Krupa-Marchlewska, M. Zaniewska, M. Sasim, T. Moskwiński, A. Dobrowolski. 2012. Nagłe powodzie lokalne (flash flood) w Polsce i skala ich zagrożeń. W: Lorenc H. (red.). Klęski żywiołowe a bezpieczeństwo kraju. Monogr. IMGW-PIB, Warszawa, 123-149.
• 24. Parczewski W. 1960. Warunki występowania nagłych wezbrań na małych ciekach. Wiad. Służby Hydrol. i Meteorol., 8(3), 1-79.
• 25. Paris R., F. Lavigne, P. Wassmer, J. Sartohadi. 2007. Coastal sedimentation associated with the December 26,2004 tsunami in Lhok Nga, west Banda Aceh (Sumatra, Indonesia). Marine Geolog., 238, 93-106.
• 26. Pociask-Karteczka J., J. Żychowski. 2014. Powodzie błyskawiczne (flash floods) - przyczyny i przebieg. W: Ciupa I., R. Suligowski (red.), Woda w mieście. Monogr. Komisji Hydrolog. PTG, 2, 213-226.
• 27. Tokarczyk T. 2014. Zagrożenia związane z niedoborem wody. Nauka, 1, 149-172.
• 28. Ward S.N., S. Day. 2011. The 1963 Landslide and Flood at Vaiont Reservoir, Italy: A tsunami ball simulation. Italian Jour. of Geosci., 130(1), 16-26.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).