Przekształcenia zabytkowych domów drewnianych w gminie Narew

• Autorzy: Wlazło Jagoda , Pielesiak Iwona

Identyfikatory

DOI

10.30450/202005

Warianty tytułu

EN

Transformations of heritage wooden houses in the Narew commune

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł dotyczy przekształceń drewnianego zasobu mieszkaniowego peryferyjnie zlokalizowanej, bogatej w zabytki gminy Narew, leżącej w wielokulturowym regionie Podlasia. Do badania wybrano 321 zabytkowych domów, które poddano inwentaryzacji. Szczególną uwagę zwrócono na ich walory architektoniczne w kontekście zakresu i skali ich przekształceń. Choć kompleksowe zmiany negatywnie wpłynęły na integralność badanego zasobu w niewielkim stopniu, powszechnym zjawiskiem jest wymiana wybranych elementów konstrukcyjnych i detali zdobniczych (wymiana stolarki okiennej, podwyższanie kondygnacji, zmiana deskowania, krycie elewacji sidingiem i papą oraz tynkowanie). Autorki zwróciły uwagę zarówno na pozytywne, jak i negatywne praktyki we wskazanym zakresie. Tego rodzaju informacje mogą posłużyć jako podstawa do kształtowania skutecznej polityki ochrony dziedzictwa kulturowego.

EN

In this paper, issues related to wooden housing resources are tackled. The case study is the peripherally located Narew commune in the Podlasie multicultural region, which abounds in cultural heritage objects. The authors chose 321 historic houses for analysis regarding the results of a field inventory. Particular attention was devoted to their architectural values in the context of the scale and scope of modifications that have affected them. Despite the fact that there were not many complex modifications that negatively affected the integrity of the wooden houses, there were common cases of exchanging particular construction and decorative elements (installation of new windows, increasing the storey’s height, change in wooden panelling pattern and façade cladding − siding panels, roofing felt, plasterwork). The authors paid attention to both positive and negative examples of such alterations. This information could be used as a foundation for establishing effective policy for cultural heritage conservation.

Słowa kluczowe

PL

dziedzictwo kulturowe; przekształcenia drewnianych domów; Narew; Podlasie; inwentaryzacja

EN

cultural heritage; transformation of wooden houses; Narew; Podlasie; inventory

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2020
• Tom: nr 43 (1)
• Strony: 97--114
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., ryc., fot.

Twórcy

autor

Wlazło Jagoda

• University of Lodz, Faculty of Geographical Sciences, Poland

autor

Pielesiak Iwona

• University of Lodz, Faculty of Geographical Sciences, Poland

Bibliografia

• Awramiuk A., 2011: Niematerialne aspekty krajobrazu kulturowego pogranicza na przykładzie wybranych tradycji mieszkańców Podlasia. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, nr 15: 327-337.
• Barwiński M., 2014: Podlasie jako region pogranicza. Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, t. 3: 281-306.
• Biernacka A., Garwolińska N., Szewczyk J., 2014: Fenomen domu wiejskiego na Podlasiu (z badań wsi Olędy w gminie Rudka w 2014 r.). Architecturae et Artibus, t. 6, z. 4: 5-26.
• Cybulko Z., 2006: Budownictwo drewniane w krajobrazie współczesnej wsi podlaskiej, Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego, z. 12: 100-107.
• Dallen T. J., 2014: Views of the vernacular. Tourism and heritage of the ordinary [in:] Contemporary Issues in Cultural Heritage Tourism (eds): J. Kamiński, A. M. Benson, D. Arnold, Londyn, Routledge: 32-44.
• Gaweł A., 2010: Zdobnictwo drewnianych domów na białostocczyźnie. Orthdruk, Białystok.
• Gaweł A., 2012: Dawne i współczesne zdobnictwo architektoniczne na Podlasiu. Biuletyn Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu w Polsce, nr. 13: 61-76.
• Gaweł A., Stepaniuk M., 2008: Zdobnictwo drewnianych budynków mieszkalnych. Centrum Zielonych Technologii, Białystok.
• Łapińska H., 2006. Sylweta osadnictwa w przyrodniczym krajobrazie Doliny Górnej Narwi na przykładzie wsi gminy Narew – sprawozdanie z badań. Problemy Ekologii Krajobrazu, nr 16, z. 2: 237-245.
• Matus I., 2017: Dom jako gniazdo rodzinne w kulturze ludowej Białorusinów Białostocczyzny. Białorutenistyka Białostocka, nr 9: 319–335.
• Nasser N., 2003: Planning for Urban Heritage Places: Reconciling Conservation, Tourism, and Sustainable Development. Journal of Planning Literature, nr 17(4): 467-479.
• Nocca F., 2017: The Role of Cultural Heritage in Sustainable Development: Multidimensional Indicators as Decision-Making Tool. Sustainability, nr 9(10), online: https://doi.org/10.3390/su9101882 [access 11.01.2020].
• Plit F., 2008: Województwo podlaskie – region pogranicza. Dokumentacja Geograficzna, nr 36: 7-14.
• Plit J., 2009: Tradycyjny krajobraz wiejski wschodniego Podlasia na przykładzie „Krainy Otwartych Okiennic”. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, nr 12: 47-57.
• Plit J., 2017: Fenomen krajobrazów kulturowych Podlasia. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, nr 37: 93-104.
• Rouba, B.J, 2008: Autentyczność i integralność zabytków. Ochrona Zabytków, nr 4: 37-57.
• Stepaniuk M., Gaweł A., 2006: Granice miedzy krajobrazami kulturowymi w regionie Puszczy Białostockiej. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, z. 5: 158–172.
• Sosna G., Troc-Sosna A., 2009: Łosinka – Parafia na skraju Puszczy Ladzkiej. Stowarzyszenie Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach, Bielsk Podlaski – Ryboły.
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, 1999. Uchwała nr IX/69/99 Rady Gminy w Narew z dnia 7 grudnia, Urząd Gminy Narew, Narew.
• Sulima M., 2018: Dom pogranicza w kulturze wsi Podlaskiej. Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.
• Szewczyk J., 2006: Geneza zdobnictwa domów mieszkalnych we wsiach południowo-wschodniej Białostocczyzny, Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego, z. 12: 108-146.
• Szewczyk J., 2008: Ludowe zdobnictwo podlaskich domów. Rozprawy Naukowe, nr 162, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok.
• Szewczyk J., 2014: Katalog zdobień drewnianych domów Białostocczyzny. Wydawnictwo Górnoleśne, Warszawa.
• Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu, Dz. U. 2015, poz. 774.
• Vademecum samorządowca, Gmina wiejska Narew, 2019. Urząd Statystyczny w Białymstoku online: https://bialystok.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_podlaskie/portrety_gmin/powiat_hajnowski/gmina_narew.pdf [dostęp z 20.12.2019].
• Welc-Jędrzejewska J., Kulesza-Szerniewicz E., Makowska B., Stieler E., Jagielska E., 2011: Problematyka ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Poradnik dla planistów i samorządów lokalnych, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa.
• Wlazło J., 2019: Mieszkaniowe obiekty dziedzictwa kulturowego jako element zagospodarowania gminy Narew. Praca magisterska, Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki, Łódź.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).