Zawartość wybranych metali ciężkich w glebie i faunie glebowej

• Autorzy: Chrzan A.

Warianty tytułu

EN

The content of selected heavy metals in soil and soil fauna

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badano zawartość wybranych metali ciężkich - kadmu Cd, ołowiu Pb, cynku Zn, miedzi Cu i niklu Ni w glebach łąkowych i leśnych oraz w wyekstrahowanych z próbek glebowych zwierząt. Stanowiska usytuowane były w różnej odległości od drogi i od źródeł emisji przemysłowych. Faunę glebową rozdzielono na grupy troficzne - saprofagi, drapieżne i fitosaprofagi, w których oznaczano metale ciężkie. Gleby na badanych stanowiskach wykazywały odczyn od słabo kwaśnego do słabo zasadowego i wilgotność w granicach 20-32%. Zawartość metali w glebie wynosiła odpowiednio: 0,63 0,94 ppm Cd; 8,8 12,53 ppm Pb; 77,75 148,78 ppm Zn; 12,17 ± 23,91 ppm Ni i 1,58 8,95 mg Cu kg–1 s.m. Wyniki badań wskazują, że stężenia metali ciężkich nie przekraczają norm określonych dla gleb Polski. Kumulacja metali ciężkich w organizmach zwierząt glebowych była znacznie wyższa niż w glebie. W największym stężeniu w organizmach badanej fauny glebowej występował Zn i Pb. Najwyższą zawartość Zn (ponad 19904 ppm) stwierdzono w organizmach drapieżców na stanowiskach leśnych. Natomiast wysokie stężenia ołowiu wykazano u fitosaprofagów w glebach łąkowych (128-421 ppm) i drapieżców na stanowiskach leśnych (200 i 500 ppm). Stwierdzono, że drapieżne zwierzęta glebowe lepiej akumulowały badane metale ciężkie w glebach leśnych niż inne grupy troficzne.

EN

Content was studied of selected heavy metals - cadmium Cd, lead Pb, zinc Zn, copper Cu and nickel Ni in meadow soils and in forest soils and in soil animals samples extracted from soil. Positions were located at different distances from the road and from sources of industrial emissions. Soil fauna were separated into trophic groups of saprophags, predators and phitosaprophags, in which heavy metals were determined. Soils on the test sites showed little reaction from acidic to slightly alkaline and humidity within 20-32%. The range of metals content in soils amounted to properly: 0.630.94 ppm Cd; 8.812.53 ppm Pb; 77.75148.78 ppm Zn; 12.17±23.91 ppm Ni and 1.588.95 mg Cu • kg–1 s.m. The results from the studies show that the heavy metal concentrations did not exceed the standards set out for the soils of Poland. Heavy metals accumulation in soil animal organisms was significantly higher than in the soil. In the examined organisms of soil fauna, the metals in the highest concentration were zinc and lead. The highest content of Zn (> 19904 ppm) was found in the bodies of the predators in forest stands. High concentrations of lead have been demonstrated in phitosaprophags in meadow soils (128-421 ppm) and in predators in forest sites (200-500 ppm). It was found that predators of soil animals are better at bioaccumulations of tested heavy metals in forest soils (BCF > 60) than other trophic groups.

Słowa kluczowe

PL

metale ciężkie; fauna glebowa; saprofagi; drapieżce; fitosaprofagi; wskaźnik bioakumulacji

EN

soil fauna; saprophags; predators; phitosaprophags; bioconcentration factor values (BCF); heavy metals

• Wydawca: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Proceedings of ECOpole
• Rocznik: 2013
• Tom: Vol. 7, No. 1
• Strony: 295--302
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz., tab.

Twórcy

autor

Chrzan A.

• Zakład Ekologii, Badań Łowieckich i Ekoturystyki, Instytut Biologii, Uniwersytet Pedagogiczny, ul. Podbrzezie 3, 31-054 Kraków, tel. [phone]

Bibliografia

• [1] Szczepocka A. Criteria for estimating soil pollution from heavy metals. Zesz Nauk SGPS. 2005;32:13-27.
• [2] Gongalsky KB, Filimonova ZhV, Zaitsev AS. Relationship between soil invertebrate abundance and soil heavy metal contents in the environs of the Kosogorsky Metallurgical Plant, Tula oblast. Russ J Ecol. 2010;41(1):67-70. DOI: 10.1134/S1067413610010133.
• [3] Kowalik P. Ochrona środowiska glebowego. Warszawa: Wyd Nauk PWN; 2001.
• [4] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. DzU 02.165.1359 z dnia 4 października 2002 r.
• [5] Kabata-Pendias A, Piotrowska M, Motowicka-Terelak T, Maliszewska-Kordybach B, Filiplak K, Krakowiak A, i in. Podstawy oceny chemicznego zanieczyszczenia gleb - metale ciężkie, siarka i WWA. Warszawa: PIOŚ Bibliot Monit Środow.; 1995; 1-41.
• [6] Żychowski J. Delimination of zinc and copper concentration in Bochnia soil. Ecol Chem Eng. 2007;14(1):91-97.
• [7] Santorufoa L, Van Gestel CAM, Roccoa A, Maistoa G. Soil invertebrates as bioindicators of urban soil quality. Environ Pollut. 2012;161:57-63. DOI: 10.1016/j.envpol.2011.09.042.
• [8] Czarnowska K. Heavy metals in lawn soils of Warsaw. Roczn Glebozn. 1999; 50(1/2):31-39.
• [9] Walker CH, Hopkin SP, Sibly RM, Peakall DB. Podstawy ekotoksykologii. Warszawa: Wyd. Nauk. PWN; 2002.
• [10] Spurgeon DJ, Rowland P, Ainsworth G, Rothery P, Long S, Black IJH. Geographical and pedological drivers of distribution and risks to soil fauna of seven metals (Cd, Cu, Cr, Ni, Pb, V and Zn) in British soils. Environ Pollut. 2008;153(2):273-283. http://dx.doi.org/10.1016/j.envpol.2007.08.027.
• [11] Rajfur M, Kłos A, Wacławek M. Bioaccumulation of heavy metals in selected elements of biota forest fisher in Pokrzywna (Opole province, PL). Chem Dydakt Ekol Metrol. 2010;15(2):167-171.
• [12] Islam E, Yang XE, He ZL, Mahmood Q. Assessing potential dietary toxicity of heavy metals in selected vegetables and food crops. J Zhejiang Univ Sci B. 2007;8(1):1-13. DOI: 10.1631/jzus.2007. B0001.