Continuation of the typology of the structures of Nadświdrzańska architecture in contemporary realizations

• Autorzy: Trzupek Tomasz Jakub

Identyfikatory

DOI

10.37190/arc230104

Warianty tytułu

PL

Kontynuacja typologii brył architektury nadświdrzańskiej we współczesnych realizacjach

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The subject of the article is Nadświdrzańska architecture, commonly known as Świdermajer, and the architecture referred to as Neo-świdermajer, i.e. new buildings appearing in the discussed region and referring to historical architecture. The aim was to present the most characteristic type of shaping historical forms and to prove that contemporary buildings continue these systems. A typological comparative analysis of solid systems was used for this purpose. The text presents the genesis of the phenomenon, the state of research, typology and drawings showing the most characteristic elements of the discussed architecture (verandas and decorative formwork profiles), lists of projections of historical and contemporary buildings and boards juxtaposing the solids of Nadświdrzańska architecture and Neo-świdermajer. On the basis of the presented material, it can be concluded that the theses regarding the variety of ways of shaping solids in the historical architec- ture and the assumption of the possibility of distinguishing dominant types of shaping solids have been confirmed. New architecture can be assigned to specific typologies of historical buildings. Thus, this work begins a scientific reflection on a new phenomenon, which is Neo-świdermajer.

PL

Tematem artykułu jest architektura nadświdrzańska, zwana potocznie świdermajerem, oraz architektura określana jako neoświdermajer, czyli nowe obiekty pojawiające się w omawianym regionie i nawiązujące do obiektów historycznych. Celem autora było przedstawienie najbardziej charakterystycznego typu kształtowania brył obiektów historycznych i udowodnienie, że współczesne obiekty kontynuują te układy. Wykorzystano do tego typologiczną analizę porównawczą układów brył. W tekście przedstawiono genezę zjawiska, stan badań, typologię oraz zaprezentowano rysunki przedstawiające najbardziej charakterystyczne elementy omawianej architektury (werandy i ozdobne profile szalunków), zestawienia rzutów obiektów historycznych i współczesnych, plansze zestawiające ze sobą bryły architektury nadświdrzańskiej i neoświdermajer. Na podstawie przedstawionego materiału można stwierdzić, że wysunięte tezy dotyczące różnorodności sposobów kształtowania brył w architekturze nadświdrzańskiej i założenie możliwości wyodrębnienia dominujących typów kształtowania brył zostały potwierdzone. Nowe obiekty można przyporządkować określonym typologiom budynków historycznych. Tym samym niniejsza praca rozpoczyna naukową refleksję nad nowym zjawiskiem, jakim jest neoświdermajer.

Słowa kluczowe

EN

Nadświdrzańska architecture; Świdermajer; Neo-świdermajer; typology

PL

architektura nadświdrzańska; świdermajer; neoświdermajer; typologia

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2023
• Tom: Nr 1 (73)
• Strony: 41--50
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., il.

Twórcy

autor

Trzupek Tomasz Jakub

• Faculty of Architecture, Warsaw University of Technology, Poland

• https://orcid.org/0000-0001-5893-6790

Bibliografia

• [1] Trzupek T.J., Kontynuacja układów przestrzennych architektury nadświdrzańskiej we współczesnych realizacjach, PhD thesis, Wydział Architektury, Politechnika Warszawska, Warszawa 2022.
• [2] Trzcińska I., Społeczne oddziaływanie lokalnego dziedzictwa kulturowego na przykładzie otwockiej architektury drewnianej świdermajer, Towarzystwo Przyjaciół Otwocka, Otwock 2015.
• [3] Murzyn-Kupisz M., Dziedzictwo kulturowe w kontekście rozwoju lokalnego, [in:] J. Hausner, A. Krawińska, J. Purchla (red.), Kultura a rozwój, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2013, 237–263.
• [4] Caminada G., Nine theses on how to strengthen Peripheral Regions, [in:] B. Schlorhaufer (ed.), Cul zuffel e l’aura dado Gion A. Caminada, Quart Verlag, Luzern 2008, 132–139.
• [5] Krajewski A., Niektóre problemy ochrony obiektów architektury w tzw. stylu nadświdrzańskim, “Budownictwo i Architektura” 2015, Vol. 14, nr 3, 127–142.
• [6] Lewandowski R., Andriolli, wilegiatura, świdermajer. Wstęp do dyskusji o dziejach Józefowa i okolic, “Rocznik Józefowski” 2015, t. 1, 17–32.
• [7] Lewandowski R., Kronenberg, Andriolli i willegiatura, czyli podwarszawskie letniska linii otwockiej, Wydawnictwo Świdermajer, Józefów 2012.
• [8] Lewandowski R., Twórcy stylu “Świdermajer”, Wydawnictwo Świdermajer, Józefów 2014.
• [9] Szewczyk J., Regionalizm w teorii i praktyce architektonicznej, “Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych” 2006, t. 2, 97–108.
• [10] Cichy A., Znaczenie ozdobnego deskowania w periodyzacji drewnianej architektury w paśmie otwockim. Problematyka badawcza i konserwatorska, “Ochrona Zabytków” 2007, nr 3, 35–57.
• [11] Szałygin J., Drewniana architektura okolic Otwocka, “Mazowsze” 1994, nr 2(3), 31–34.
• [12] Szałygin J., Styl otwocki, “Ochrona Zabytków” 1998, t. 51, nr 4, 361–369.
• [13] Wośko-Czeranowska A., Genius loci i rysunek, [in:] M. Orzechowski [koncepcja książki], Rysunek – zmysł architektury, Blue Bird, Warszawa 2014, 108–113.
• [14] Górski M., Dawne uzdrowisko Abrama Gurewicza w Otwocku – ocena oddziaływania zmian projektowych na dziedzictwo architektoniczne, [in:] C. Głuszek, M. Lewicka (red.), Dziedzictwo. Architektura historyczna współcześnie, Oficyna Wydawniczna PW, Warszawa 2018, 75–85.
• [15] Górski M., Lach W., Jak wyremontować świdermajera, Powiat Otwocki, Warszawa–Otwock 2016.
• [16] Górski M., Lach W., Strategiczny program ochrony i opieki nad zabytkami letniskowej architektury drewnianej Linii Otwockiej zwanej “Świdermajer”, Warszawa 2019 [manuscript in: archives of the Festgrupa studio].
• [17] Górski M., Lach W., “Świdermajer”, the Architecture of Historic Wooden Summer Villas in the Polish Landscape: A Study of Distinctive Features, “Land” 2022, Vol. 11, Iss. 3, 374, doi: 10.3390/land11030374.
• [18] Lach W., Zarys historii miasta, “Gazeta Otwocka” 2014, [special issue], 5–7, http://archiwum.otwock.pl/gazeta/2014/specjalne.pdf [accessed: 20.10.2022].
• [19] Pustoła-Kozłowska E., Z przeszłości Otwocka – “wzorowej miejscowości letniczej”, “Mazowsze” 1994, nr 2(3), 3–11.
• [20] Mycielski K., Trzupek T.J., Design priorities on the example of the modernization of Abram Gurewicz Health Resort in Otwock, “Architectus” 2021, No. 67(3), 81–92, doi: 10.37190/arc210308.
• [21] Deklaracja w sprawie zachowania Genius Loci. [XVI Zgromadzenie Generalne ICOMOS, Quebec, Canada, 2008 r.], [in:] B. Szmygin (red.), Vademecum Konserwatora Zabytków. Międzynarodowe Normy Ochrony Dziedzictwa Kultury, PKN ICOMOS, Warszawa 2015, 179–181, 210.
• [22] Jacoby S., Typal and typological reasoning: a diagrammatic practice of architecture, “The Journal of Architecture” 2015, Vol. 20, Iss. 6, 938–961, doi: 10.1080/13602365.2015.1116104.
• [23] Reichlin B., When Modern Architects Build in the Mountains, “2G” 2000, No. 14, 132–134.
• [24] Monestiroli A., Kwestie metody, [in:] A. Monestiroli, Tryglif i metopa. Dziewięć wykładów o architekturze, Wydawnictwo PK, Kraków 2008, 31–40.
• [25] Frampton K., Towards a Critical Regionalism: Six points of an architecture of resistance, [in:] H. Foster (ed.), The Anti-Aesthetic. Essays on Postmodern Culture, Bay Press, Port Townsend 1983, 16–30.
• [26] Mozga-Górecka M., Powrót Świdermajera, “Murator” 2012, nr 12(344), 60–66.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).