Furan : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Skowroń, Jolanta; Konieczko, Katarzyna

doi:10.5604/01.3001.0014.5831

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Furan : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Autorzy

Skowroń Jolanta , Konieczko Katarzyna

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0014.5831

Warianty tytułu

Furan : documentation of proposed values of occupational exposure limits (OELs)

Języki publikacji

Abstrakty

Furan jest stosowany w syntezie organicznej, przy produkcji lakierów, leków, stabilizatorów, zamienników detergentów, środków chemicznych stosowanych w rolnictwie, laminatów odpornych na temperaturę, jako rozpuszczalnik żywic i odczynnik w laboratoriach. Furan jest zaklasyfikowany do substancji rakotwórczych kategorii zagrożenia 1B. W latach 2005-2017 wzrastała liczba zakładów pracy zgłaszających furan do Centralnego Rejestru Danych o Narażeniu na Substancje, Czynniki i Procesy Technologiczne o Działaniu Rakotwórczym lub Mutagennym w Środowisku Pracy. W 2017 r. 9 zakładów zgłosiło 183 narażonych pracowników. Dotychczas w Polsce nie ustalono wartości NDS dla furanu. W warunkach narażenia zawodowego furan wchłania się do organizmu drogą inhalacyjną i dermalną. Jako skutek krytyczny narażenia na furan przyjęto działanie hepatotoksyczne. Wartość NDS na poziomie 0,05 mg/m³ powinna zabezpieczyć pracowników również przed działaniem rakotwórczym. Dodatkowe ryzyko białaczki u osób zatrudnionych przez 40 lat na furan o stężeniu 0,05 mg/m³ jest poniżej 10-3 i nie przekracza wartości ryzyka akceptowalnego w środowisku pracy. Ze względu na działanie drażniące furanu ustalono wartość chwilową NDSCh na poziomie 0,1 mg/m³ . Substancja powinna być oznakowana: „Carc. 1B” (substancja rakotwórcza kategorii zagrożenia 1B), „I” (substancja o działaniu drażniącym) oraz „skóra” (wchłanianie substancji przez skórę może być tak samo istotne, jak przy narażeniu drogą oddechową). Zakres tematyczny artykułu obejmuje zagadnienia zdrowia oraz bezpieczeństwa i higieny środowiska pracy będące przedmiotem badań z zakresu nauk o zdrowiu oraz inżynierii środowiska.

Furan is used in the organic synthesis, in the production of varnishes, drugs, stabilizers, detergent substitutes, chemicals used in agriculture, temperature-resistant laminates, as a solvent for resins and in laboratories. Furan is classified as a carcinogen category 1B. In 2005-2017, the number of enterprises reporting furan to the Central register of occupational carcinogens or mutagens increased. In 2017, 9 enterprises reported 183 exposed people. So far, the MAC value for furan has not been established in Poland. Under occupational exposure conditions, furan is absorbed into the body by inhalation and dermal route. The hepatotoxic effect was assumed as a critical effect of exposure to furan. The OEL value at the level of 0.05 mg/m³ should also protect employees against carcinogenic effects. The additional risk of leukaemia in people exposed to furan at a concentration of 0.05 mg/m³ for 40 years is less than 10-3 and does not exceed the acceptable risk value in the working environment. The STEL value was proposed at the level of 0.1 mg/m³ . The substance should be labeled: “Carc. 1B ”(carcinogenicity category 1B), “I” (irritant) and “Skin” (skin absorption can be as important as inhalation). This article discusses the problems of occupational safety and health, which are covered by health sciences and environmental engineering.

Słowa kluczowe

furan toksyczność środowisko pracy narażenie zawodowe NDS nauki o zdrowiu inżynieria środowiska

furan toxicity working environment occupational exposure OEL MAC health sciences environmental engineering

Wydawca

Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

Rocznik

2020

Tom

Nr 4 (106)

Strony

107--141

Opis fizyczny

Bibliogr. 59 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Skowroń Jolanta

josko@ciop.pl

Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa, ul. Czerniakowska 16 POLAND

autor

Konieczko Katarzyna

Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera, Łódź Nofer Institute of Occupational Medicine, Łódź, Poland

Bibliografia

1. ACGIH (American Conference of Industrial Hygienists), (2018). Guide to occupational exposure values. Cincinnati, USA.
2. Alam R.T., Abu Zeid E.H., Imam T.S. (2017). Protective role of quercetin against hematotoxic and immunotoxic effects of furan in rats. Environ. Sci. Pollut. Res. Int. 24, 3780–3789.
3. Burka L.T., Washburn K.D., Irwin R.D. (1991). Disposition of [14C]furan in the male F344 rat. J. Toxicol. Environ. Health 34, 245–257.
4. Byrns MC., Predecki D.P., Peterson L.A. (2002). Characterization of nucleoside adducts of cis-2-butene-1,4-dial, a reactive metabolite of furan. Chem. Res. Toxicol. 15, 373–379.
5. Carthew P., DiNovi M., Setzer R.W. (2010). Application of the margin of exposure (MoE) approach to substances in food that are genotoxic and carcinogenic. Example: Furan (CAS No. 110-00-9). Food Chem. Toxicol. 48, S69–S74.
6. ChemIDplus (2019) [https://chem.nlm.nih.gov/chemidplus/rn/110-00-9, dostęp: kwiecień 2019].
7. Cooke G.M., Taylor M., Bourque C., Curran I., Gurofsky S., Gill S. (2014). Effects of furan on male rat reproduction parameters in a 90-day gavage study. Reprod. Toxicol. 46, 85–90.
8. Cordelli E., Leopardi P., Villani P., Marcon F., Macrì C., Caiola S., Siniscalchi E., Conti L., Eleuteri P., Malchiodi-Albedi F., Crebelli R. (2010). Toxic and genotoxic effects of oral administration of furan in mouse liver. Mutagenesis 25, 305–314.
9. DFG (Deutsche Forschungsgemeinschaft), (2018). List of MAK and BAT Values 2018. Report 54 [https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1002/9783527818402, dostęp: kwiecień 2019].
10. Dillon D.M., McGregor D.B., Combes R.D., Zeiger E. (1992). Detection of mutagenicity in Salmonella of some aldehydes and peroxides (Abstract). Environ. Mol. Mutagen. 19 (Suppl. 20), 15.
11. Ding W., Petibone D.M., Latendresse J.R., Pearce M.G., Muskhelishvili L., White G.A., Chang C.W., Mittelstaedt R.A., Shaddock J.G., McDaniel L.P., Doerge D.R., Morris S.M., Bishop M.E., Manjanatha M.G., Aidoo A., Heflich R.H. (2012). In vivo genotoxicity of furan in F344 rats at cancer bioassay doses. Toxicol. Appl. Pharmacol. 261, 164–171.
12. Durling L.J.K., Svensson K., Abramsson-Zetterberg L. (2007). Furan is not genotoxic in the micronucleus assay in vivo or in vitro. Toxicol. Lett. 169, 43–50.
13. Egle J.L. Jr., Gochberg B.J. (1979). Respiratory retention and acute toxicity of furan. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 40, 310–314.
14. ECHA (European Chemicals Agency), (2019a). Furan. Registration dossier [https://echa.europa.eu/pl/registration-dossier/-/registered-dossier/10633, dostęp: czerwiec 2019].
15. ECHA (European Chemicals Agency), (2019b). Lista kandydacka [https://echa.europa.eu/pl/candidate-list-table, dostęp: kwiecień 2019].
16. EFSA (European Food Safety Authority) Panel on Contaminants in the Food Chain (CONTAM), (2017). Risks for public health related to the presence of furan and methylfurans in food. Scientific opinion adopted 20 September 2017.
17. Elmore L.W., Sirica A.E. (1991). Phenotypic characterization of metaplastic intestinal glands and ductular hepatocytes in cholangiofibrotic lesions rapidly induced in the caudate liver lobe of rats treated with furan. Cancer Res. 51, 5752–5759.
18. Elmore L.W., Sirica A.E. (1992). Sequential appearance of intestinal mucosal cell types in the right and caudate liver lobes of furan-treated rats. Hepatology 16, 1220–1226.
19. Elmore L.W., Sirica A.E. (1993). ‘Intestinal-type’ of adenocarcinoma preferentially induced in right/caudate liver lobes of rats treated with furan. Cancer Res. 53, 254–259.
20. Fiserova-Bergerova V., Pierce J.T., Droz P.O. (1990). Dermal absorption potential of industrial chemicals: criteria for skin notation. Am. J. Ind. Med. 17, 617–635.
21. Foureman P., Mason J.M., Valencia R., Zimmering S. (1994). Chemical mutagenesis testing in Drosophila. IX. Results of 50 coded compounds tested for the National Toxicology Program. Environ. Mol. Mutagen. 23, 51–63.
22. GESTIS International Limit Values (2019). The Institute for Occupational Safety and Health of the German Social Accident Insurance (IFA) [https://limitvalue.ifa.dguv.de/ WebForm_ueliste2.aspx, dostęp: kwiecień 2019].
23. GESTIS Substance Database (2019). The Institute for Occupational Safety and Health of the German Social Accident Insurance (IFA) [http://gestis.itrust.de/nxt/gateway. dll/gestis_en/000000.xml?f=templates&fn=default.htm&vid=gestiseng:sdbeng, dostęp: kwiecień 2019].
24. Gill S., Bondy G., Lefebvre D.E., Becalski A., Kavanagh M., Hou Y., Turcotte A.M., Barker M., Weld M., Vavasour E., Cooke G.M. (2010). Subchronic oral toxicity study of furan in Fischer-344 rats. Toxicol. Pathol. 38, 619–630.
25. Gill S., Kavanagh M., Barker M., Weld M., Vavasour E., Hou Y., Cooke G.M. (2011). Subchronic oral toxicity study of furan in B6C3F1 mice. Toxicol. Pathol. 39, 787–794.
26. Guy R.H., Potts R.O. (1993). Penetration of industrial chemicals across the skin: a predictive model. Am. J. Ind. Med. 23, 711-719.
27. Hartwig A., MAK Commission (2017). Furan. MAK Value Documentation. The MAK Collection of Occupational Health and Safety 2(2), 577–618.
28. Hickling K.C., Hitchcock J.M., Oreffo V., Mally A., Hammond T.G., Evans J.G., Chipman J.K. (2010). Evidence of oxidative stress and associated DNA damage, increased proliferative drive, and altered gene expression in rat liver produced by the cholangiocarcinogenic agent furan. Toxicol. Pathol. 38, 230–243.
29. HSDB (Hazardous Substances Data Bank), (2019) [https:// toxnet.nlm.nih.gov/cgi-bin/sis/search2/f?./temp/~- 9jfK4o:3, dostęp: kwiecień 2019].
30. IARC (International Agency for Research on Cancer), (1995). Monographs on the evaluation of carcinogenic risks of chemicals to humans. Dry cleaning, some chlorinated solvents and other industrial chemicals. Lyon. 63, 393–407.
31. IMP (Instytut Medycyny Pracy w Łodzi), (2019). Centralny Rejestr Danych o Narażeniu na Substancje, Czynniki i Procesy Technologiczne o Działaniu Rakotwórczym lub Mutagennym w Środowisku Pracy [dane niepublikowane].
32. Karacaoğlu E., Selmanoğlu G. (2010). Effects of heat-induced food contaminant furan on reproductive system of male rats from weaning through postpuberty. Food Chem. Toxicol. 48, 1293–1301.
33. Kellert M., Brink A., Richter I., Schlatter J., Lutz W.K. (2008). Tests for genotoxicity and mutagenicity of furan and its metabolite cis-2-butene-1,4-dial in L5178Y tk+/− mouse lymphoma cells. Mutat. Res. 657, 127–132.
34. Leopardi P., Cordelli E., Villani P., Cremona T.P., Conti L., De Luca G., Crebelli R. (2010). Assessment of in vivo genotoxicity of the rodent carcinogen furan: evaluation of DNA damage and induction of micronuclei in mouse splenocytes. Mutagenesis 25, 57–62.
35. McDaniel L.P., Ding W., Dobrovolsky V.N., Shaddock J.G. Jr, Mittelstaedt R.A., Doerge D.R., Heflich R.H. (2012) Genotoxicity of furan in Big Blue rats. Mutat. Res. 742, 72–78.
36. McGregor D.B., Brown A., Cattanach P., Edwards I., McBride D., Riach C., Caspary W.J. (1988). Responses of the L5178Y tk+/tk– mouse lymphoma cell forward mutation assay: III. 72 coded chemicals. Environ. Mol. Mutagen. 12, 85–154.
37. McMurtry R.J., Mitchell J.R. (1977). Renal and hepatic necrosis after metabolic activation of 2-substituted furans and thiophenes, including furosemide and cephaloridine. Toxicol. App. Pharmacol. 42, 285–300.
38. Minorczyk M., Góralczyk K., Struciński P., Hernik A., Czaja K., Łyczewska M., Korcz W., Starski A., Ludwicki J.K. (2012). Risk assessment for infants expose to furan from ready-to-eat thermally processed products in Poland. Roczn. PZH 63(4), 403–410.
39. Minorczyk M., Starski A., Jędra M., Gawarska H., Sawilska- -Rautenstrauch S. (2011). Badania nad zawartością furanu w przetworach dla niemowląt metodą chromatografii gazowej ze spektrometrią mas [Studies on the occurence of furan in food for infants by gas chromatography with mass spectrometry method]. Roczn. PZH 62(3), 283–288.
40. Morehouse K.M., Nyman P.J., McNeal T.P., Dinovi M.J., Perfetti G.A. (2008). Survey of furan in heat processed foods by headspace gas chromatography/mass spectrometry and estimated adult exposure. Food Addit. Contam. 25, 259–264.
41. Moro S., Chipman J.K., Antczak P., Turan N., Dekant W., Falciani F., Mally A. (2012a). Identification and pathway mapping of furan target proteins reveal mitochondrial energy production and redox regulation as critical targets of furan toxicity. Toxicol. Sci. 126, 336–352.
42. Moro S., Chipman J.K., Wegener J.-W., Hamberger C., Dekant W., Mally A. (2012b). Furan in heat-treated foods: formation, exposure, toxicity, and aspects of risk assessment. Mol. Nutr. Food Res. 56, 1197–1211.
43. Mortelmans K., Haworth S., Lawlor T., Speck W., Tainer B., Zeiger E. (1986). Salmonella mutagenicity tests: II. Results from the testing of 270 chemicals. Environ. Mutagen. 8 (Suppl. 7), 1–119.
44. Moser G.J., Foley J., Burnett M., Goldsworthy T.L., Maronpot R. (2009). Furan-induced dose-response relationships for liver cytotoxicity, cell proliferation, and tumorigenicity (furan-induced liver tumorigenicity). Exp. Toxicol. Pathol. 61, 101–111.
45. Neuwirth C., Mosesso P., Pepe G., Fiore M., Malfatti M., Turteltaub K., Dekant W., Mally A. (2012). Furan carcinogenicity: DNA binding and genotoxicity of furan in rats in vivo. Mol. Nutr. Food Res. 56, 1363–1374.
46. NTP (National Toxicology Program), (1993). Toxicology and carcinogenesis of furan in F344/N rats and B6C3F1 mice (gavage studies). NTP TR 402, US Department of Health and Human Services, National Institutes of Health, Bethesda, MD, USA.
47. Peterson L.A., Phillips M.B., Lu D., Sullivan M.M. (2011). Polyamines are traps for reactive intermediates in furan metabolism. Chem. Res. Toxicol. 24, 1924–1936.
48. Phillips M.B., Sullivan M.M., Villalta P.W., Peterson L.A. (2014). Covalent modification of cytochrome c by reactive metabolites of furan. Chem. Res. Toxicol. 27, 129–135.
49. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DzU 2018, poz. 1286 ze zm.) [Polish legal act].
50. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (tekst jednolity DzU 2016, poz. 1117) [Polish legal act].
51. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji oraz mieszanin, zmieniającego i uchylającego dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającego rozporządzenie WE nr 1907/2006 z dnia 31.12.2008 r. (Dz.Urz. WE L 353, 1-1355 z późn. zm.) [Regulation (EC) No 1271/2008 of the European Parliament and of the Council of 16 December 2008 on classification, labelling and packaging of substances and mixtures, amending and repealing Directives 67/548/ EEc and 1999/45/EC, and amending Regulation (EC) No 1907/2006].
52. Stich H.F., Rosin M.P., Wu C.H., Powrie W.D. (1981). Clastogenicity of furans found in food. Cancer Lett. 13, 89–95.
53. Terrill J.B., Van Horn W.E., Robinson D., Thomas D.L. (1989). Acute inhalation toxicity of furan, 2methyl furan, furfuryl alcohol, and furfuryl in the rat. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 50, A359–A361.
54. Wang E., Chen F., Hu X., Yuan Y. (2014). Protective effects of apigenin against furan-induced toxicity in mice. Food Funct. 5, 1804–1812.
55. Wilschut A., ten Berge W.F., Robinson P.J., McKone T.E. (1995). Estimating skin permeation. The validation of five mathematical skin permeation models. Chemosphere 30, 1275–1296.
56. Wilson D.M., Butterworth B.E. (1989). Evaluation of furan-induced genotoxicity and cell proliferation in rat and mouse hepatocytes (Abstract 635). Environ. Mol. Mutagen. 14 (Suppl. 15), 219.
57. Wilson D.M., Goldsworthy T.L., Popp J.A., Butterworth B.E. (1990). Evaluation of genotoxicity, cytotoxicity, and cell proliferation in hepatocytes from rats and mice treated with furan (Abstract 613). Proc. Am. Assoc. Cancer Res. 31, 103.
58. Wilson D.M., Goldsworthy T.L., Popp J.A., Butterworth B.E. (1992). Evaluation of genotoxicity, pathological lesions, and cell proliferation in livers of rats and mice treated with furan. Environ. Mol. Mutagen. 19, 209–222.
59. Von Tungeln L.S., Walker N.J., Olson G.R., Mendoza M.C., Felton R.P., Thorn B.T., Marques M.M., Pogribny I.P., Doerge D.R., Beland F.A. (2017). Low dose assessment of the carcinogenicity of furan in male F344/N Nctr rats in a 2-year gavage study. Food Chem. Toxicol. 99, 170–181.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-97fdeed6-c825-4955-902f-113a9a603b63