Norweskie zespoły gniazdowe w kontekście „głębokiej ekologii” Arne Næssa

• Autorzy: Cisek E.

Warianty tytułu

EN

Norwegian nest developments in the context of “deep ecology” by Arne Næss

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Obecny w twórczości Arne Næssa holistyczny obraz świata, ukazujący jego biologiczną różnorodność i niekwestionowaną wartość wszystkich żyjących bytów stał się podstawą nurtu filozofii środowiskowej znanej jako głęboka ekologia. Myśl filozoficzna Næssa po dziś dzień ma znaczący wpływ na sposób postrzegania świata, natury, człowieka i jego aktów twórczych. Przekonanie, że wszelkie życie jest ze sobą splecione na podobieństwo nordyckiego splotu znajduje swoje odzwierciedlenie także w sposobie kształtowania przez Norwegów form architektonicznych i struktur mieszkaniowych w otwartym krajobrazie. Na szczególną uwagę zasługują układy gniazdowe zabudowy farmerskiej rozpowszechnione głównie we wschodniej części kraju. Są one odzwierciedleniem jednego z najważniejszych archetypów – koła z zaakcentowanym centrum, symbolizującego według Carla Gustava Junga obraz pełni – Jaźni, której wszystkie elementy składowe pozostają ze sobą w ścisłej współzależności, równowadze i harmonii. Widoczna w idei gniazdowej formy ludzkiego siedliska myśl filozoficzna, dotykająca nurtu głębokiej ekologii, ukazuje architektoniczną twórczość człowieka w całkiem nowym świetle. Nie należy przy tym postrzegać postawy wobec natury jako romantycznej, nie jest bowiem całkiem pozbawiona utylitaryzmu. Jest to raczej postawa respektująca jej prawa, uznająca, że przyroda ma wewnętrzną wartość, nie tylko instrumentalną. W celu harmonijnego współżycia z nią należy rozpocząć pracę od podstaw: wyeliminować źródła zanieczyszczeń, ograniczyć nadmierną konsumpcję, promować życie w oparciu o proste środki, albowiem o jakości życia nie świadczy jego standard, tylko to, jak doświadcza się siebie i otaczający świat. W małych norweskich społecznościach, zamieszkujących gniazdowe struktury, wprowadzane są zatem rozwiązania ekologiczne, polegające na planowaniu i wykorzystywaniu ziemi, produkcji i konsumpcji miejscowych, zielonych produktów, edukacji ekologicznej i ekologicznym rolnictwie.

EN

A holistic picture of the world showing its biological diversity and unquestionable value of all life forms, i.e. the picture that is present in the creative activity of Arne Næss became a foundation for an environmental philosophy concept known as deep ecology. Næss philosophy has a si gnificant impact on the way of perceiving the world, nature, man and his acts of creation. A belief that life in all its forms is mutually intertwined similarly to a Nordic weave is also reflected in the way of shaping architectural forms and residential structures by Norwegians in the open landscape. Particular attention should be focused on nest systems of farm developments which are especially popular in the eastern part of the country. They reflect one of the most important archetypes, i.e. a circle with an accentuated centre that – according to Carl Gustav Jung – symbolises the image of fullness – of Self with all its components being strictly interdependent and balanced with one another in mutual harmony. In the idea of the nest form human settlement, we can notice that a philosophical thought, which refers to the trend of deep ecology, presents architectural creative activity of man in a completely different light. The attitude towards nature cannot be perceived as romantic in this context because it is not entirely deprived of uti litaria nism. It is rather an approach that respects nature’s laws and recognises that nature has an internal value which is not only instrumental. In order to harmoniously coexist with nature, it is necessary to start from scratch: to eliminate sources of pollution, to limit excessive consumption, to promote life based on simple means because the quality of life is not proved by its standard but by the way we experience the surrounding world and ourselves. Thus, in small Norwegian communities residing in nest developments ecological solutions are introduced consisting in planning and exploiting the land, production and consumption of local green products, ecological education and ecological agriculture.

Słowa kluczowe

PL

głęboka ekologia; Naess Arne; zabudowa gniazdowa

EN

deep ecology; Naess Arne; nest development

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2013
• Tom: Nr 1(33)
• Strony: 53--62
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., rys.

Twórcy

autor

Cisek E.

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej / Faculty of Archi tec ture, Wrocław University of Technology

Bibliografia

• [1] Allan T., Wikingowie. Życie, legendy, sztuka, National Geographic, Warszawa 2003.
• [2] Barucki T., Architektura Norwegii, Arkady, Warszawa 1982.
• [3] Bresson T., Bresson J.-M., Maisons de bois architectures scandinaves, Bordas, Paris 1986.
• [4] Cisek E., Mieszkaniowe struktury przestrzenne i społeczne w norweskich założeniach gniazdowych, „Architectus” 2005, nr 1–2 (17–18), 87–95.
• [5] Cisek E., Przestrzeń egzystencjalna w norweskich założeniach mieszkaniowych, [w:] Z. Bać (red.), Psychologia organizacji przestrzeni środowiska mieszkaniowego. Habitaty 2003, Politechnika Wrocławska, Wrocław 2004, 107–119.
• [6] Engen A., Havran J., Våre vakre hus, Gudbrandsdalen, Oslo 1994.
• [7] Næss A., Life’s Philosophy, Reason and Feeling in a Deeper World, Athens, London 2002.
• [8] Næss A., Lifestyle Trends within the Deep Ecology Movement, [w:] A. Drengson, B. Devall (red.), Ecology of Wisdom, Berkeley 2008, 140–141.
• [9] Næss A., Mountains and Mythology, „The Trumpeter” 1995, Vol. 2, No. 4, 2–7.
• [10] Norberg-Schulz Ch., Bycie, przestrzeń i architektura, Wydawnictwo Murator, Warszawa 2000.
• [11] O Arne Næssie, Norwegach, Naturze i głębokiej ekologii – z Niną Wito szek rozmawia Albert Rubacha, „Dzikie życie” 2008, nr 9 (171), www.pracownia.org.pl/dzikie-zycie-numery-archiwalne,2224, article, 4078 [accessed: 23.02.2013].
• [12] O głębi fi lozofi i i radości życia. Z Perem Ingvarem Hauke landem rozmawia Albert Rubacha, „Dzikie życie” 2010, nr 9 (195), www.pracow nia.org.pl/dzikie-zycie-numery-archiwalne,2291,article,5156 [accessed: 23.02.2013].
• [13] Zew góry. Fragmenty wywiadu z Arne Næssem przeprowadzonego przez Jana van Boeckela w czerwcu 1995 r., „Dzikie życie” 2009, nr 4 (178), www.pracownia.org.pl/dzikie-zycie-numeryarchiwalne, 2236, article,4220 [accessed: 23.02.2013].