Architektura mieszkaniowa międzywojennego Kowna na przykładzie zabudowy ulicy V. Putvinskio

• Autorzy: Niebrzydowski Wojciech

Identyfikatory

DOI

10.2478/aea-2019-vol11-no2-03

Warianty tytułu

EN

Residential architecture of interwar Kaunas on the example of buildings at V. Putvinskio street

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu była ogólna charakterystyka architektury mieszkaniowej zrealizowanej w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku w centrum Kowna. Był to okres intensywnych przemian i rozwoju związanego z uzyskaniem przez to miasto statusu „przejściowej stolicy” Litwy. W pierwszych rozdziałach przedstawiono uwarunkowania, jakie towarzyszyły tym procesom, oraz ich główne kierunki i skalę. W ogólny sposób omówiono najważniejsze aspekty przekształceń struktury urbanistycznej Kowna, wskazano najbardziej prestiżowe realizacje i czołowych architektów. Następnie skupiono się na budynkach mieszkalnych, które w okresie międzywojennym stanowiły największą grupę nowych obiektów. Zakres szczegółowych badań ograniczono do wielorodzinnych budynków mieszkalnych wzniesionych przy ulicy V. Putvinskio, jako reprezentatywnego przykładu zabudowy w centrum miasta. Metoda badawcza obejmowała studia literatury, wywiady z miejscowymi architektami i badaczami architektury, ogląd obiektów, wykonanie dokumentacji fotograficznej. W trakcie badań wstępnych wyłoniono pięć budynków, które poddano analizom porównawczym, m.in. w zakresie stylistyki architektonicznej oraz kształtowania form i rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych. Wyniki badań przedstawiono w podsumowaniu, w postaci wniosków. Najważniejsze z nich wskazują na: odniesienia historyczne widoczne w budynkach wznoszonych w latach dwudziestych, dominację stylu modernistycznego w latach trzydziestych, regionalny charakter kowieńskiego modernizmu, specyficzne elementy i detale architektoniczne, jednoklatkowe układy budynków, swobodny sposób kształtowania pierzei.

The purpose of the article was the general characteristics of residential architecture built in the 1920s and 1930s in the centre of Kaunas. It was a period of intense changes and development, which was connected with the new status of the city as “the transitional capital” of Lithuania. The first chapters present the conditions that accompanied these processes and their main directions and scale. The most important aspects of the transformation of the urban structure of Kaunas were discussed in a general way, the most prestigious projects and leading architects were also indicated. Then, the focus was on residential buildings, which in the interwar period constituted the largest group of new facilities. The scope of detailed studies was limited to multi-family buildings constructed on V. Putvinskio street, as a representative example of residential architecture in the city centre. The research method included studies of relevant literature, interviews with local architects and researchers of architecture, inspection of buildings, photographic documentation. During the preliminary studies, five buildings were selected, which were subjected to comparative analyses, including in the field of architectural styles and shaping of architectural forms as well as functional and spatial solutions. The results of the research are presented in the summary in the form of conclusions. The most important of them indicate: historical references visible in buildings constructed in the 1920s, the dominance of the modernist style in the 1930s, the regional character of modernism in Kaunas, specific architectural elements and details, plans of buildings with single-staircase, and a free-style composition of frontages.

Słowa kluczowe

PL

architektura mieszkaniowa; historia architektury XX w.; teoria architektury XX w.; Kowno

EN

residential architecture; history of the 20th century architecture; theory of the 20th century architecture; Kaunas

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
• Czasopismo: Architecturae et Artibus
• Rocznik: 2019
• Tom: Vol. 11, no. 2
• Strony: 26--37
• Opis fizyczny: Bibliogr. 7 poz., rys.

Twórcy

autor

Niebrzydowski Wojciech

• Politechnika Białostocka, Wydział Architektury, ul. O. Sosnowskiego 11, 15-893 Białystok

Bibliografia

• 1. Balčytis G. (red.) (2016), Architecture of Interwar Kaunas. Exhibition Catalogue, KOPA, Kaunas.
• 2. Dremaite M. (red.) (2018), Architecture of Optimism: The Kaunas Phenomenon, 1918-1940, Lapas, Kaunas.
• 3. Frampton K. (1980), Modern Architecture: A Critical History, Thames and Hudson, London, 1980.
• 4. Latour S., Szymski A. (1985), Rozwój współczesnej myśli architektonicznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• 5. Olszewski A.K. (1967), Nowa forma w architekturze polskiej 1900-1925: Teoria i praktyka, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław – Warszawa – Kraków.
• 6. Reklaite J. (red.) (2017), Kaunas: An Architectural Guide, Lapas, Kaunas.
• 7. Reklaite J. (red.) (2018), Kowno XX-XXI wiek: Przewodnik architektoniczny, Centrum Architektury, Warszawa.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).