Substancje chemiczne w żywności jako zagrożenie zdrowotne

• Autorzy: Ochwanowska Ewa , Czarny-Działak Małgorzata , Żeber-Dzikowska Ilona , Wójtowicz Bożena , Gworek Barbara , Król Halina , Dziechciaż Małgorzata , Szpringer Monika , Chmielewski Jarosław

Identyfikatory

DOI

10.15199/62.2019.10.17

Warianty tytułu

EN

Chemicals in food as a health threat

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Związki między żywnością a zdrowiem człowieka od najdawniejszych czasów były przedmiotem zainteresowania naukowców. Żywność oprócz składników odżywczych zawiera takie substancje, jak stabilizatory, konserwanty, barwniki, przeciwutleniacze, emulgatory, metale ciężkie, azotany(V) i azotany(III). Stanowią one ogromne zagrożenia dla zdrowia. Jakość zdrowotna żywności i wartość odżywcza racji pokarmowych to dwa skorelowane ze sobą, istotne parametry zdrowotne, które można świadomie kształtować. Jakość zdrowotna żywności determinowana jest zawartością naturalnych związków toksycznych, drobnoustrojów chorobotwórczych i pasożytów, zanieczyszczeń środowiskowych i technicznych. Z kolei wartość odżywcza żywności dotyczy zawartości i biodostępności niezbędnych dla organizmu składników oraz ich wzajemnych proporcji.

EN

A review, with 44 refs., of substances added intentionally to food as stabilizers, preservatives, dyes, antioxidants, emulsifiers as well as chem. impurities introduced during food prod. (heavy metals, nitrates and nitrites) and the impact of the presence of both types of chems. in food on the health risk of consumers.

Słowa kluczowe

PL

jakość żywności; substancje chemiczne; zdrowie człowieka

EN

food quality; chemical substances; human health

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Chemiczny
• Rocznik: 2019
• Tom: T. 98, nr 10
• Strony: 1614--1618
• Opis fizyczny: Bibliogr. 44 poz.

Twórcy

autor

Ochwanowska Ewa

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

autor

Czarny-Działak Małgorzata

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

autor

Żeber-Dzikowska Ilona

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

autor

Wójtowicz Bożena

• Uniwersytet Pedegogiczny, Kraków

autor

Gworek Barbara

• Instytut Ochrony Środowiska, Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa
• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa

autor

Król Halina

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

autor

Dziechciaż Małgorzata

• Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna w Jarosławiu

autor

Szpringer Monika

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce

autor

Chmielewski Jarosław

• Instytut Ochrony Środowiska, Państwowy Instytut Badawczy, ul. Krucza 5/11D, 00-548 Warszawa

Bibliografia

• [1] Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, Dz. U. 2017, poz. 149.
• [2] Rozporządzenie Rady (EWG) nr 315/93 z dnia 8 lutego 1993 r. ustanawiające procedury Wspólnoty w odniesieniu do substancji skażających w żywności, Dz. Urz. WE L37 z 13 lutego1993 r., z późn. zm.; Dz. Urz. UE, Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 2, s. 204.
• [3] Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności, Dz.U. L31 z 1 lutego 2002 r.
• [4] World Health Organization. WHO estimates of the global burden of foodborne diseases: foodborne disease burden epidemiology reference group 2007-2015, World Health Organization 2015.
• [5] M. Radzymińska, D. Jakubowska, S.S. Smoczyński, Żywność Nauka Technol. Jakość 2010, 2, nr 69, 132.
• [6] I. Schreck, U. Deigendesch, B. Burkhardt, D. Marko, C. Weiss, Arch. Toxicol. 2012, 86, nr 4, 625.
• [7] M.H. Iha, C.B. Barbosa, I.A. Okada, M.W Trucksess, Food Control 2011, 22, 1971.
• [8] L.M. Martins, A.S. Sant’Ana, B.T. Iamanaka, M.I. Berto, J.T. Pitt, M.H. Taniwaki, Food Res. Int. 2017, 97, 178.
• [9] M.E.A. Elzaki, R.R. Xue, L. Hu, J.D. Wang, R.S. Zeng, Y.Y. Song, Pestic. Biochem. Physiol. 2019, 157, 211.
• [10] G.S. Bbosa, D. Kitya, J. Odda, J. Ogwal-Okeng, Health 2013, 5, 14.
• [11] A. Vidal, S. Ouhibi, R. Ghali, A. Hedhili, S. De Saeger, M. De Boevre, Food Chem. Toxicol. 2019, 129, 249.
• [12] W. Dzwolak, Przem. Ferment. Owocowo-Warzywny 2011, 3, 24.
• [13] S. Mekonen, A. Ambelu, P. Spanoghe, Heliyon 2019, 5, nr 5, e01740.
• [14] Rozporządzenie Komisji UE nr 656/2011 z dnia 7 lipca 2011 r. w sprawie wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1185/2009 w sprawie statystyk dotyczących pestycydów, w zakresie definicji i wykazu substancji czynnych, Dz. U. UE z 2011 r., nr 180.
• [15] J. Chmielewski, D. Gorczyca, U. Dawid, E. Żyfka-Zagrodzińska, Przem. Chem. 2016, 95, nr 3, 370.
• [16] J.R. Suarez-Lopez, N. Hood, J. Suárez-Torres, S. Gahagan, M.R. Gunnar, D. López-Paredes, Int. J. Hyg. Environ. Health 2019, 222, nr 7, 981.
• [17] Regulation EC No 396/2005396/2005 of the European Parliament and of the Council of 23 February 2005 on maximum residue levels of pesticides in or on food and feed of plant and animal origin and amending council directive 91/414/EEC, Annex II i III (SANTE/10367/2015).
• [18] S. Aydin, M.E. Aydin, F. Beduk, A. Ulvi, Environ. Sci. Pollut. Res. Int. 2019, 26, nr 13, 12788.
• [19] M.S. Túri, K. Soós, E. Végh, Acta Vet. Hung. 2000, 48, nr 2, 139.
• [20] P. Clausing, C. Robinson, H. Burtscher-Schaden, J. Epidemiol. Commun. Health 2018, 72, nr 8, 668.
• [21] Rozporządzenie Komisji (UE) nr 37/2010 z 22 grudnia 2009 r. w sprawie substancji farmakologicznie czynnych i ich klasyfikacji w odniesieniu do maksymalnych limitów pozostałości w środkach spożywczych pochodzenia zwierzęcego, Dz.U. UE L15/1 z 20 stycznia 2010 r.
• [22] A. Posyniak, Życie Weterynaryjne 2011, 86, nr 9, 717.
• [23] W. Lijinsky, IARC Sci. Publ. 1991, 105, 305.
• [24] J.P. Kuriakose, J. Vu, M. Karmakar, J. Nagel, S. Uppal, S. Hendren, M.J. Englesbe, R. Ravikumar, D.A. Campbell, G.L. Krapohl, J. Am. Coll. Surg. 2019, 1, S1072.
• [25] M. Bronkowska, Wybrane zagadnienia z zakresu toksykologii żywności oraz wpływu pokarmu na farmakoterapię, MedPharm Polska, Wrocław 2016.
• [26] S. Rocha-Rodrigues, E. Santos-Alves, P.M. Coxito, I. Marques-Aleixo, E. Passos, J.T. Guimarães, M.J. Martins, P.J. Oliveira, J. Magalhães, A. Ascensão, Life Sci. 2013, 93, nr 8, 329.
• [27] Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Tekst jednolity. Dz.U. 2009.98.817.
• [28] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 sierpnia 2002 r. w sprawie definicji substancji dodatkowych, Dz. U. 2002, nr 73, poz. 780.
• [29] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności. Rozporządzenie 1333/2008 z późn. zm. harmonizuje stosowanie substancji dodatkowych do żywności w Unii Europejskiej, Dz. U. 2008, nr 232, poz. 1525, 22 listopada 2010 r.; Dz. U. UE L354/16, 16 grudnia 2008 r.
• [30] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/39/WE z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, Dz. Urz. UE L124/21 z 2009 r.
• [31] F. Cardinale, F. Mangini, M. Berardi, M. Sterpeta-Loffredo, I. Chinellato, A. Dellino, F. Cristofori, F. Di Domenico, M.F. Mastrototaro, A. Cappiello, T. Centoducati, F. Carella, L. Armenio, Minerva Pediatr. 2008, 60, nr 6, 1401.
• [32] D. McMann, A. Barrett, A. Cooper, D. Crumpler, Lancet 2007, 370, 1560.
• [33] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1336/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 648/2004 w celu dostosowania go do rozporządzenia (WE) nr 1272/2008 w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, Dz. U. UE L354/60, 16 grudnia 2008 r.
• [34] A.R. Agner, L.F. Barbisan, C. Scolastici, D.M. Salvadori, Food Chem. Toxicol. 2004, 42, nr 10, 1687.
• [35] S.T. Mayra, C.S. Johnston, K.L. Sweazea, Nutr. Res. 2019, 65, 99.
• [36] M.R. Weihrauch, V. Diehl, H. Bohlen, Med. Klein. (Munich) 2001, 96, nr 11, 670.
• [37] L. Kozłowska, J. Gromadzińska, W. Wąsowicz, Int. J. Occup. Med. Environ. Health 2019, 32, nr 4, 441.
• [38] A. Shafei, M.M. Ramzy, A.I. Hegazy, A.K. Husseny, U.G. El-Hadary, M.M. Taha, A.A. Mosa, Gene 2018, 647, 235.
• [39] Rozporządzenie Komisji (UE) 2018/213 z dnia 12 lutego 2018 r. w sprawie stosowania bisfenolu A w lakierach i powłokach przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 10/2011 w odniesieniu do stosowania tej substancji w materiałach z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu z żywnością, Dz. Urz. EU L 41/6 z 2018 r.
• [40] J.D. Park, N.J. Cherrington, C.D. Klaassen, Toxicol. Sci. 2002, 68, 288.
• [41] Rozporządzenie Komisji (UE) nr 488/2014 z dnia 12 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1881/2006 w odniesieniu do najwyższych dopuszczalnych poziomów kadmu w środkach spożywczych, Dz. Urz. EU L138/75 z 2014 r.
• [42] M.D. Hale, E.M. Bertucci, T.R. Rainwater, P.M. Wilkinson, B.B. Parrott, Chemosphere 2019, 229, 489.
• [43] S.G. Rudyak, L.A. Usakin, E.A. Tverye, A.S. Orekhov, N.N. Belushkina, R. Paus, M.A. Paltsev, A.A. Panteleyev, Biochem. Biophys. Res. Commun. 2018, 506, nr 4, 854.
• [44] Rozporządzenie Komisji (UE) 2017/771 z dnia 3 maja 2017 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 152/2009 w odniesieniu do metod oznaczania poziomów dioksyn i polichlorowanych bifenyli, Dz. Urz. EU L115/22 z 2017 r.

Uwagi

1. Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).

2. Projekt finansowany w ramach programu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą "Regionalna Inicjatywa Doskonałości" w latach 2019-2022 nr projektu 024/RID/2018/19 kwota finansowania 11 999 000,00 zł.