Stan zachowania kościołów ze ścianami z muru pruskiego na terenie północno-zachodniej Polski

• Autorzy: Drobiec Łukasz

Warianty tytułu

EN

The state of preservation of churches with first walls in the territory of north-west Poland

• Konferencja: XVI Konferencja Naukowo-Techniczna „Problemy remontowe w budownictwie ogólnym i obiektach zabytkowych - REMO 2022”, 6-9 grudnia 2022 r., Szklarska Poręba
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Drewniane konstrukcje szkieletowe znane były już w starożytności pod nazwą Opus craticum. Wspomina o nich Witruwiusz, nazywając je ścianami wiklinowymi. Wypełnienie drewnianej konstrukcji szkieletowej (ryglowej) może stanowić kosznica (plecionka) lub warkocze słomiane i narzucona na nie mieszanina gliny z sieczką. Taką konstrukcję nazywamy murem szachulcowym. Wypełnienie wykonywano również w postaci opierzenia ścian szkieletowych deskami, dachówką lub łupkiem dachowym. Jako wypełnienie stosowano ponadto cegły suszone i wypalane. Choć drewniane konstrukcje szkieletowe z wypełnieniem z cegły stosowano już w średniowieczu, to przyjęto tego typu konstrukcje nazywać murem pruskim. W pracy opisano typowe uszkodzenia kościołów ze ścianami z muru pruskiego, pokazano przykłady niefachowych i niezgodnych z doktryną konserwatorską napraw oraz podano wytyczne prowadzenia prac remontowo-konserwatorskich.

EN

Wooden frame structures were already known in antiquity under the name Opus craticum. Vitruvius mentions them, calling them wicker walls. The filling of the wooden frame (bolt) structure can be a basket (braid) or straw braids and a mixture of clay and chaff imposed on them. We call this structure a half-timbered wall. The filling was also made in the form of lining the frame walls with boards, tiles or roof slate. Dried and fired bricks were also used as filling. Although wooden frame structures with brick infill were already used in the Middle Ages, this type of structure was called half-timbered. The paper describes typical damage to churches with half-timbered walls, shows examples of unprofessional and unworthy of the conservation doctrine, and gives guidelines for carrying out renovation and conservation works.

Słowa kluczowe

PL

kościół; uszkodzenie; konstrukcja drewniana; konstrukcja szkieletowa; mur pruski; stan techniczny; uszkodzenie typowe; naprawa

EN

church; damage; wooden structure; frame structure; half-timbered wall; technical condition; typical damage form; repair

• Wydawca: Fundacja Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa
• Czasopismo: Przegląd Budowlany
• Rocznik: 2022
• Tom: R. 93, nr 11-12
• Strony: 133--136
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., il., tab.

Twórcy

autor

Drobiec Łukasz

• Wydział Budownictwa, Politechnika Śląska

Bibliografia

• [1] Witruwiusz, O architekturze ksiąg dziesięć, PWN, Warszawa, 1956
• [2] Ratajczak H., Pruski mur w Toruniu - nielubiane dziedzictwo? Uwarunkowania powstania, zasób i społeczna percepcja wartości budownictwa szkieletowego z przełomu XIX i XX wieku, str. 13-38, [w]: Budownictwo szkieletowe w Toruniu: pruski mur - nielubiane dziedzictwo. Stowarzyszanie Historyków Sztuki, Toruń, 2015
• [3] Puszet L., Studya nad polskiem budownictwem drewnianem. Cz. 1, Chata, Akademia Umiejętności, Kraków, 1903
• [4] Kopkowicz F., Ciesielstwo polskie, Arkady, Warszawa, 1958
• [5] Drobiec Ł., Problemy renowacji muru pruskiego na przykładzie Baszty Grodzkiej w Jeleniej Górze, Materiały Budowlane 11/2017, str. 47-48
• [6] Ksit B., Jeziorańska M., Analiza modernizacji budynku w konstrukcji muru pruskiego, Przegląd Budowlany 2/2021, str. 21-24
• [7] Publicandum wegen Einführung des Lehmpatzenbaues auf dem Platten Lande in Neu-Ostpreußen (Obwieszczenie względem wprowadzenia sposobu budowania w glinę ceglaną na powietrzu suszoną po wsiach prowincji Prus Nowo-Wschodnich), Białystok, 1799
• [8] Opaliński Ł. (przypisywany), Krotka navka budownicza Dworow, Pałacow, Zamkow podług Nieba y zwyczaiu Polskiego., Wyd. U Wdowy y Dźiedźicow Andrzeia Piotrkowczyka, Kraków, 1659
• [9] Bisanz G., Budownictwo. Według wykładów opracowali słuchacze: części I i II Kazimierz Teodorowicz, Alferd Zachariewicz, części III, IV i V Artur Kvhnel, Tadeusz Obmiński, Mieczysław Teodorowicz, Lwów, 1893-1898
• [10] Nowak T., Matkowski Z., Analiza stanu konstrukcji słupowo-ryglowej w budynku gospodarczym adaptowanym na cele mieszkalne, Materiały Budowlane 5/2013, str. 12-14
• [11] Bednarz Ł., Bajno D., Analiza stanu technicznego historycznego budynku byłego kasyna wojskowego, Konferencja Awarie Budowlane 2017, str. 145-154