Pogranicza kulturowe w legendach i podaniach Podlasia

• Autorzy: Józefowicz A.

Warianty tytułu

EN

Cultural borderlands in legends and stories of Podlaskie Province

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Podlasie jest przykładem polskiego regionu pogranicza. Przez wiele stuleci poddawane było silnym oddziaływaniom kulturowym, społecznym, politycznym i ekonomicznym płynącym ze współistnienia żyjącej tu ludności: plemion Jaćwingów, ludności żydowskiej, tatarskiej, białoruskiej, ukraińskiej i litewskiej. Te historyczne uwarunkowania nie mogły pozostać bez wpływu na obecny kształt i charakter Podlasia. Pomocne w analizach takich stosunków okazują się opowieści ludowe  legendy, podania, klechdy, baśnie. W artykule dokonałam analizy około dwustu opowieści ludowych w kontekście: „ my”  „oni”, „swoi” „inni, obcy”. Podjęłam próbę odpowiedzi na następujące pytania: Jak dalece wyobrażenia jednych ludów oddziaływały na drugich? Jak dalece ta literatura sprzyja refleksji nad własną historią? W jaki sposób sprzyja ona empatii, solidarności, otwieraniu się na inne kultury? Wyróżniłam następujące pogranicza kulturowe w opowieściach ludowych Podlasia: pogranicze religijne, pogranicze etniczno-narodowe, pogranicze językowe.

EN

Podlaskie Province it is an example of cultural borderline. Contrary to most of Poland which is homogenous in terms of ethnicity and religion, the North Eastern Region of Poland has several minorities. For many centuries Jacwing`s tribes, Jews, Tartars, Byelorussians, Ukrainians, Lithuanians had lived there, so their cultural, social, political and economical influences have remained there. In analyzing such relations, legends and other folk stories are very useful. From time immemorial, legends, fairy tales, stories, were handed down from generation to generation. Legends, fairy tales and stories connected with a region fulfilled particular role to build bonds with this region and its tradition. They talked about specificity of culture of a small part of the country and, at the same time, communicated integration of the particular community with the whole country.

Słowa kluczowe

PL

Podlasie; pogranicze kulturowe; opowieści ludowe; polski region pogranicza

EN

Podlasie; cultural borderland; folk tales; Polish border region

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
• Rocznik: 2013
• Tom: z. 65
• Strony: 111--126
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz.

Twórcy

autor

Józefowicz A.

• Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Zakład Psychoanalizy i Myśli Humanistycznej

Bibliografia

• 1. Czajkowski M.: Legendy supraskie. Białystok 2003.
• 2. Pilch T. (red.): Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. IV. Warszawa 2005.
• 3. Federowski M.: Lud białoruski. T 5-8. Warszawa 1958-1981.
• 4. Historyczne korzenie bajki magicznej. Przeł. Jacek Chmielewski. Warszawa 2003.
• 5. Janion M.: Niesamowita słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury. Kraków 2006.
• 6. Jarmolik W.: Powstanie województwa podlaskiego. „Białostocczyzna”, nr 4, 1989, s. 6-9.
• 7. Kamiński A.: Pogranicze polsko-rusko-jaćwieskie między Biebrzą a Narwią. „Rocznik Białostocki”, t. IV, 1963.
• 8. Kolberg O.: Dzieła wszystkie. T 1- 66. Wrocław 1961-1971.
• 9. Kondratiuk M.: Nazwy miejscowe południowo-wschodniej Białostocczyzny. Wrocław 1974.
• 10. Klechdy, starożytne podania i powieści ludu polskiego i Rusi. Zebrał i opisał Wójcicki K.W., wybór Wojciechowski R., słowo wstępne Krzyżanowski J.. Warszawa 1974.
• 11. Koronkiewicz J.: Pogaduszki przy piecu. Podlaskie legendy, baśnie i opowiadania. Cz. I, II. Choroszcz 2007.
• 12. Krzyżanowski J.: Podanie, [w:] Krzyżanowski J. (red.): Słownik folkloru polskiego. Warszawa 1965.
• 13. Legendy województwa białostockiego, łomżyńskiego, suwalskiego. Zebrała Niewińska W., Białystok 1995.
• 14. Lippoman T.: Legendy Podlasia. Białystok 2008.
• 15. Kondratiuk M. (red.): Miejscowości gminy Hajnówka. Cz. 1. Białystok 2008.
• 16. Nikitorowicz J.: Pogranicze, tożsamość, edukacja. Białystok 1995.
• 17. Pawluczuk W.: Wierszalin. Białystok 1999.
• 18. Podanie i legendy polskie, ryskie i litewskie. Zebrał Siemieński L. Warszawa 1975.
• 19. Sadowski A.: Socjologia pogranicza, [w:] Sadowski A. (red.): Wschodnie pogranicze w perspektywie socjologicznej. Białystok 1995.
• 20. Samojlik M.: Szlakiem urokliwości biebrzańskiej. Białystok 2008.
• 21. Siemieński L.: Podania i legendy polskie, ruskie i litewskie. Warszawa 1975.
• 22. Gierasimiuk N. (red.): Zapomnianych tajemnic czar. Hajnówka 2006.
• 23. Babicz J., Kutrzeba-Pojnarowa A. (red.): Zygmunt Gloger - badacz przeszłości ziemi ojczystej. Warszawa 1978.
• 24. Wywiad z Panią Dojs, mieszkanką wsi Szmurły, woj. Podlaskie, powiat bielski, gmina Brańsk, 5.05.2010 r.
• 25. Wywiad z mieszkanką Wasilkowa, Panią Arżaniewicz, 20.04.2010 r.
• 26. Wywiad z Panią Marią Dacewicz, lat 80, mieszkanką Białegostoku, urodzoną w Mielniku nad Bugiem, 22.07.2010 r.