Kryteria stężeniowe i indeksy troficzne w ocenie stanu troficznego wód na przykładzie zbiorników zaporowych Polski południowo-wschodniej

• Autorzy: Bartoszek L. , Gruca-Rokosz R. , Koszelnik P.

Warianty tytułu

EN

Criteria of concentration and trophic indexes in the evaluation of trophic status of waters at the exemplary reservoirs in south-eastern Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy dokonano oceny stanu troficznego wód siedmiu zbiorników zaporowych południowo-wschodniej Polski. Do oceny troficzności wykorzystano kryteria stężeniowe oparte na analizie stężeń fosforu ogólnego (Pog), azotu ogólnego (Nog) oraz chlorofilu a (Chl a). Obliczono również wskaźniki TSI oraz ITS. Trzy spośród analizowanych zbiorników (Rzeszów, Maziarnia i Nielisz) zaklasyfikowano do zbiorników hipertroficznych. Kolejne trzy (Ożanna, Kamionka i Cierpisz) charakteryzowały się poziomem troficzności na pograniczu eutrofii/hypertrofii. Zbiornikowi Besko przyporządkowano zaś najniższy poziom troficzności na pograniczu mezotrofii/eutrofii. Zaobserwowano, że kryteria oceny stanu troficznego wód oparte na analizie substratów procesu eutrofizacji (Pog, Nog) wskazywały na wyższy stan troficzny wód niż kryteria oparte na analizie produktu eutrofizacji w postaci Chl a. Wobec powyższego, uznano, że w przypadku zbiorników zaporowych, ze względu na ich przepływowy charakter i fakt, że spora ilość substancji biogennych może opuszczać zbiornik bez włączenia w łańcuch troficzny; stosowanie wskaźników bazujących na analizie stężenia chlorofilu a jest bardziej zasadne i daje wiarygodniejsze wyniki w ocenie stanu troficzności.

EN

The paper presents an assessment of the trophic status of waters of the seven reservoirs from SE Poland. To evaluate the trophy criteria based on an analysis of the concentration of total phosphorus (TP), total nitrogen (TN) and chlorophyll a (Chi a) were used. Moreover trophic state indexes TSI and ITS were calculated. Three of the analyzed reservoirs (Rzeszow, Maziarnia and Nielisz) were classified as hypertrophic, whereas another three (Ożanna, Kamionka and Cierpisz) were characterized as eutrophic or hypertrophic. The Besko reservoir had the lowest trophic status: mesotrophic eutrophic. It was observed that the criteria for the trophic Plains assessment based on the analysis of the substrates of eutrophication (TP, TN) indicated a higher trophic state than the criteria based on an analysis of the product of eutrophication (Chl a). Accordingly. it is considered that in the case of reservoirs a large amount of nutrients discharge the reservoir. the use of indexes based on concentration of chlorophyll a is more reasonable and gives more reliable results in the assessment of the trophic status.

Słowa kluczowe

PL

zbiorniki zaporowe; eutrofizacja; wskaźniki stanu troficznego

EN

reservoirs; eutrophication; trophic status indexes

• Wydawca: Wydawnictwo 2K TECHNOLOGIE s.c.
• Czasopismo: Technologia Wody
• Rocznik: 2017
• Tom: Nr 1 (51)
• Strony: 54--58
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Bartoszek L.

• Politechnika Rzeszowska, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Zakład Inżynierii i Chemii Środowiska

autor

Gruca-Rokosz R.

• Politechnika Rzeszowska, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Zakład Inżynierii i Chemii Środowiska

autor

Koszelnik P.

• Politechnika Rzeszowska, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Zakład Inżynierii i Chemii Środowiska

Bibliografia

• 1. Balcerzak W. P., Rybicki S. M., 2011: Ocena stopnia zagrożenia wody eutrofizacją na przykładzie zbiornika zaporowego w Świnnej Porębie. „Ochrona Środowiska” 33, 4, 67-69.
• 2. Bartoszek L., Czech D., 2014: Podatność na degradację zbiornika zaporowego Solina. „Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury, JCEEA” 61, 4, 35-53.
• 3. Carlson R. E., 1977: A trophic state index for lakes. „Limnology and Oceanography” 22, 2, 361-369.
• 4. Chełmicki W., 2002: Woda. Zasoby, degradacja, ochrona. Warszawa, PWN.
• 5. Forsberg C., Ryding S. O., 1980: Eurtophication parameters and trophic state indices in 30 Swedish waste-receiving lakes. „Arch. Hydrobiol.” 89, 189-207.
• 6. Gruca-Rokosz R., Koszelnik P., Tomaszek J.A., 2011: Ocena stanu troficznego trzech nizinnych zbiorników zaporowych Polski południowo-wschodniej. „Inżynieria Ekologiczna” 26, 196-205.
• 7. Kajak Z., 1995: Eutrofizacja nizinnych zbiorników zaporowych, Procesy biologiczne w ochronie i rekultywacji nizinnych zbiorników zaporowych. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Łódź, 33-41.
• 8. Koszelnik P., Bartoszek L., Gruca-Rokosz R., Miąsik M., 2015: Badania odporności na degradację oraz możliwości rekultywacji zbiorników wodnych małej retencji z wykorzystaniem preparatów wapniowych. Raport z projektu badawczego nr 2011/03/B/ST10/04998. Materiały niepublikowane.
• 9. Koszelnik P., 2007: Zmienność stężeń azotu i fosforu w wodach zbiorników zaporowych Solina – Myczkowce w latach 1970-2005, „Inżynieria i Ochrona Środowiska” 10, 4, 309-319.
• 10. Neverova-Dziopak E., Kowalczyk E., Bartoszek L., Koszelnik P., 2011: Ocena stanu troficznego zbiornika zaporowego Solina, „Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej, Budownictwo i Inżynieria Środowiska” 58, 2, 197-208.
• 11. Neverova-Dziopak E., 2007: Ekologiczne aspekty ochrony wód powierzchniowych. Monografia, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów.
• 12. Nürnberg G., 2001: Eutrophication and trophic state. „LakeLine” 29, 1, 29-33.
• 13. Tomaszek J. A, Gruca-Rokosz R. Koszelnik P., 2012: Emisja węglowych gazów szklarniowych ze zbiorników zaporowych. Raport z projektu badawczego nr N N305 077836. Materiały niepublikowane.
• 14. Walker W., 1979: Use of hypolimnetic oxygen depletion as a trophic index for lakes. „Water Resour. Res.” 15, 6, 1463-1470.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).