Zmienność mineralizacji kruszcowej w rejonie północno-zachodniego przedłużenia złoża Lubin–Sieroszowice

• Autorzy: Oszczepalski S. , Chmielewski A. , Speczik S.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0010.0107

Warianty tytułu

EN

Variability of ore mineralization in the north-west-trending extensionof the Lubin–Sieroszowice deposit

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Państwowy Instytut Geologiczny – PIB prowadzi poszukiwania stratyfikowanych złóż rud miedzi w obrębie spągowych utworów cechsztynu od połowy lat 50. XX w., kiedy odkryto złoże Lubin–Sieroszowice. Do 1991 r. zrealizował szereg programów wiertniczych, natomiast w okresie późniejszym prowadził badania próbek skał z rdzeni pozyskiwanych w trakcie poszukiwań złóż węglowodorów przez przemysł naftowy. W rezultacie tych prac poszukiwawczo-badawczych w północno-zachodnim otoczeniu złoża Lubin–Sieroszowice wyznaczono obszary perspektywiczne. Obszary te są usytuowane pomiędzy udokumentowanym złożem Bytom Odrzański i wschodnią granicą zielonogórskiego obszaru, w którym znajdują się utwory wtórnie utlenione. W rejonie Kożuchowa, dolne partie cechsztyńskiej serii miedzionośnej zawierają jedynie siarczkową mineralizację reliktową z towarzyszącymi tlenkami żelaza, a utwory o cechach redukcyjnych z siarczkami metali występują w górnych partiach wapienia cechsztyńskiego lub w spągu anhydrytu dolnego. W rejonie Grochowic, w którym jest obecna strefa redukcyjna, w najbliższym sąsiedztwie obszaru z utworami wtórnie utlenionymi występuje bogata mineralizacja miedziowo-srebrowa reprezentowana przez siarczki typu Cu-S (chalkozyn, digenit, kowelin), przechodząca w kierunku wschodnim w mineralizację zdominowaną siarczkami systemu Cu-Fe-S (bornit, chalkopiryt) ze znacznym udziałem galeny i sfalerytu. Przestrzenna zmienność mineralizacji siarczkowej względem utworów utlenionych wskazuje, że złoże Bytom Odrzański przedłuża się w kierunku północno-zachodnim, kontynuując się w formie pasa miedzionośnego wzdłuż wschodniej granicy obszaru ze skałami utlenionymi. Prowadzona obecnie eksploracja wiertnicza w obrębie przewidywanego pasa miedzionośnego stwarza przesłanki do możliwości udokumentowania i zagospodarowania głębokich złóż rud miedzi.

EN

The Polish Geological Institute – NRI has conducted investigations of the Kupferschiefer series since 1957, when the giant sediment-hosted stratiform Cu-Ag ore deposit was discovered in the central part of the Fore-Sudetic Monocline. Until 1991, a number of drilling programs were completed by PGI-NRI and later research has been focusing mainly on cooperation with oil and gas industry and their core material. Over the last few years, thanks to systematic examination of the drill holes located in the north-western extension, many prospective areas have been recognized and delineated. These prospects are located between Lubin-Sieroszowice deposit and the eastern part of the Zielona Góra oxidized field. In the Kożuchów area, the lower part of Zechstein copper-bearing series contain only relict sulphide mineralization accompanied by iron oxides while reduced rocks with metal sulphides occur in the uppermost part of Zechstein Limestone or at the base of Lower Anhydrite. Grochowice area, where reduced facies prevail in copper-bearing series, is characterized by the predomination of rich Cu-Ag mineralization proximaly to oxidized area. The western part of studied area is dominated by Cu-S type sulphides (chalcocite, digenite, covellite) whereas the eastern part is represented by Cu-Fe-S type minerals (bornite, chalcopyrite) with high galena and sphalerite concentrations. The spatial variability of sulphide mineralization with respect to the oxidized rocks indicates that Bytom Odrzański deposit extends in the north-west direction, continuing in the form of a copper belt along the eastern border of the oxidized area. An extensive deep exploration drilling program is implemented to verify the resource potential within predicted copper belt.

Słowa kluczowe

PL

cechsztyńska seria miedzionośna; łupek miedzionośny; mineralizacja kruszcowa; Rote Faule; rejon Kożuchów-Grochowice

EN

Zechstein Copper-bearing Series; Kupferschiefer; ore mineralization; Rote Fäule; Kożuchów-Grochowice area

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2017
• Tom: nr 468
• Strony: 109--141
• Opis fizyczny: Bibliogr. 52 poz., rys., tab., zdj.

Twórcy

autor

Oszczepalski S.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Chmielewski A.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Speczik S.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

Bibliografia

• 1. BACHOWSKI C., KUDEŁKO J., WIRTH H., 2007 — Próby poszerzenia geologicznej bazy zasobowej KGHM Polska Miedź SA. W: Geologiczne, gospodarcze i społeczne znaczenie odkrycia złoża rud miedzi (red. S. Oszczepalski). Biul. Państw. Inst. Geol., 423: 189–196.
• 2. BECHTEL A., GRATZER R., PUTTMANN W., OSZCZEPALSKI S., 2002 — Geochemical characteristics across the oxic/anoxic interface (Rote Faule front) within the Kupferschiefer of the Lubin–Sieroszowice mining district (SW Poland). Chem. Geol., 185, 1/2: 9–31.
• 3. CHMIELEWSKI A., 2011 — Zmienność mineralizacji kruszcowej w spągowych utworach cechsztynu na granicy strefy utlenionej i redukcyjnej w zachodniej części złoża Polkowice. Biul. Państw. Inst. Geol., 444: 33–45.
• 4. CHMIELEWSKI A., 2014 — Charakterystyka reliktowej mineralizacji kruszcowej w zachodniej części obszaru złożowego Radwanice (południowo-zachodnia część złoża Lubin–Sieroszowice). Biul. Państw. Inst. Geol., 458: 1–24.
• 5.CHMIELEWSKI A., OSZCZEPALSKI S., SPECZIK S., 2015 — Relict mineralization in the transition zone, Kupferschiefer series of SW Poland. W: Mineral resources in a sustainable world (red. A.S. Andre-Mayer i in.). Proceedings Volume 5: 1897–1900. Universite de Lorraine.
• 6. GOSPODARCZYK E., 1978 — Miedzionośność utworów spągowych cechsztynu na monoklinie przedsudeckiej i peryklinie Żar oraz możliwości dalszych poszukiwań. Prz. Geol., 26, 2: 97–102.
• 7. GOSPODARCZYK E., METLERSKI E., 1986 — Rudy miedzi – monoklina przedsudecka. W: Zasoby perspektywiczne kopalin Polski (red. A. Bolewski, H. Gruszczyk): 174–179. Inst. Geol., Warszawa.
• 8. GOSPODARCZYK E., OSZCZEPALSKI S., RYDZEWSKI A., 1978 — Perspektywy poszukiwań cechsztynskich rud miedzi w rejonie Kożuchowa. Kwart. Geol., 23, 2: 477–479.
• 9. GOSPODARCZYK E., METLERSKI E., RYDZEWSKI A., WYŻYKOWSKI J., 1975 — Poszukiwanie cechsztyńskich rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej. Wyjaśnienie możliwości przedłużania się złoża Lubin–Głogów po upadzie – Dokumentacja otworu Sława IG-1. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• 10. GOSPODARCZYK E., LISIAKIEWICZ S., METLERSKI E., OSZCZEPALSKI S., RYDZEWSKI A., WAŻNY H., 1980 — Poszukiwanie cechsztyńskich rud miedzi w rejonie monokliny przedsudeckiej – Dokumentacja wynikowa otworów: M-1 Lipowiec, M-5 Dryżyna, M-9 Grochowice, M-24 Dachow. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• 11. GRUSZECKI J., PIKUŁA K., 2008 — Dodatek nr 4 do dokumentacji geologicznej złoża rud miedzi „Bytom Odrzański” w kat. C1+C2. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• 12. KOZULA R., GOLCZAK I., 1988 — Dokumentacja geologiczna złoża rud miedzi „Bytom Odrzański” w kat. C1 i C2. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• 13. KRZEMIŃSKI P., 2014 — Nowe dane na temat epigenetycznej mineralizacji Ni-Co-As z okolic Kożuchowa (SW Polska). Zesz. Nauk. IGSMiE PAN, 88: 149–160.
• 14. KRZEMIŃSKI P., SPECZIK S., 2013 — Prognostyczne złoże rud Cu-Ag w województwie lubuskim (SW Polska). Zesz. Nauk. IGSMiE PAN, 85: 231–240.
• 15. KUCHA H., 2007 — Mineralogia kruszcowa i geochemia ciała rudnego złoża Lubin–Sieroszowice. W: Geologiczne, gospodarcze i społeczne znaczenie odkrycia złoża rud miedzi (red. S. Oszczepalski). Biul. Państw. Inst. Geol., 423: 77–94.
• 16. MALON A., TYMIŃSKI M., MIKULSKI S.Z., OSZCZEPALSKI S., 2016 — Surowce metaliczne. W: Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31.XII.2013 r. (red. M. Szuflicki, A. Malon, M.Tymiński): 51–68. Państw. Inst. Geol. – Państw. Inst. Badaw.
• 17. MICHALIK M., 1979 — Utwory plamiste (rote Faule) wystepujące w cechsztynie Z-1 na południe od Głogowa. Pr. Miner., 54: 23–39.
• 18. MIKULSKI S.Z., OSZCZEPALSKI S., CZAPOWSKI G., GĄSIEWICZ A., SADŁOWSKA K., MARKOWIAK M., SZTROMWASSER E., BUKOWSKI K., GIEŁŻECKA-MĄDRY D., MĄDRY S., STRZELSKA-SMAKOWSKA B., PAULO A., MICHNIEWICZ M., RADWANEK-BĄK B., CHMIELEWSKI A.,KUĆ P., SIKORSKA-MAJKOWSKA M.,KOŹMA J., BLIŹNIUK A., PIOTROWSKA M., KOSTRZ-SIKORA P., 2016 — Obszary i zasoby perspektywiczne wystąpień rud metali i surowców chemicznych w Polsce na mapach w skali 1 : 200 000 wraz z ich oceną surowcową oraz ograniczeniami środowiskowymi i zagospodarowania przestrzennego. Prz. Geol., 64, 9: 657–670.
• 19. OSZCZEPALSKI S., 1980 — Środowisko sedymentacji serii węglanowej Z1 a mineralizacja osadów cechsztyńskich (rejon Zielonej Góry–Kożuchowa). Kwart. Geol., 24, 3: 571–590.
• 20. OSZCZEPALSKI S., 1999 — Origin of the Kupferschiefer polymetallic mineralization in Poland. Mineral. Deposita, 34: 599–613.
• 21. OSZCZEPALSKI S., 2007 — Mineralizacja Au-Pt-Pd w cechsztyńskiej serii miedzionośnej na obszarach rezerwowych górnictwa miedziowego. W: Geologiczne, gospodarcze i społeczne znaczenie odkrycia złoża rud miedzi (red. S. Oszczepalski). Biul. Państw. Inst. Geol., 423: 109–124.
• 22. OSZCZEPALSKI S., CHMIELEWSKI A., 2015a — Zasoby przewidywane surowców metalicznych Polski na mapie w skali 1 : 200 000 – miedź, srebro, złoto, platyna i pallad w utworach cechsztyńskiej serii miedzionośnej. Prz. Geol., 63, 9: 534–545.
• 23. OSZCZEPALSKI S., CHMIELEWSKI A., 2015b — Litologia i okruszcowanie utworów kontaktu cechsztynu z czerwonym spągowcem. W: Sława IG-1 (red. K. Leszczyński). Profile Głęb. Otw. Wiert. Państw. Inst. Geol., 146: 59–66.
• 24. OSZCZEPALSKI S., RYDZEWSKI A., 1983 — Miedzionośność utworów permu na obszarze przylegającym do złoża Lubin– Sieroszowice. Prz. Geol., 31, 7: 437–444.
• 25. OSZCZEPALSKI S., RYDZEWSKI A., 1991 — The Kupferschiefer mineralization in Poland. Zentralblatt für Geol. Paläont., I, 4: 975–999.
• 26. OSZCZEPALSKI S., RYDZEWSKI A., 1993 — Rudy miedzi. W: Zasoby perspektywiczne kopalin Polski wg stanu na 31.XII.1990 (red. B. B1k, S. Przenios3o): 98–116. Panstw. Inst. Geol., Warszawa.
• 27. OSZCZEPALSKI S., RYDZEWSKI A., 1997 — Atlas metalogeniczny cechsztyńskiej serii miedzionośnej w Polsce. Państw. Inst. Geol. – Wydaw. Kartograf. Polskiej Agencji Ekol. SA. Warszawa.
• 28. OSZCZEPALSKI S., SPECZIK S., 2011 — Rudy miedzi i srebra. W: Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.XII.2009 r. (red. S. Wołkowicz, T. Smakowski, S. Speczik): 76–93. Panstw. Inst. Geol., Warszawa.
• 29. OSZCZEPALSKI S., RYDZEWSKI A., WAŻNY H., 1982 — Wyniki poszukiwań cechsztynńskich rud miedzi w rejonie Kożuchowa. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• 30. OSZCZEPALSKI S., NOWAK G.J., BECHTEL A., ŻAK K., 2002 — Evidence of oxidation of the Kupferschiefer in the Lubin–Sieroszowice deposit: implications for Cu-Ag and Au-Pt-Pd mineralisation. Geol. Quart., 46, 1: 1–23.
• 31. OSZCZEPALSKI S., SPECZIK S., CHMIELEWSKI A., KRZEMIŃSKI P., 2010 — Ocena możliwości poszerzenia bazy zasobowej – poszukiwanie nowych rezerw w otoczeniu złoża Lubin–Sieroszowice. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• 32. OSZCZEPALSKI S., SPECZIK S., MAŁECKA K., CHMIELEWSKI A., 2016 — Prospective copper resources in Poland. Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management, 32, 2: 5–30.
• 33. OSZCZEPALSKI S., CHMIELEWSKI A., SOWULA W., BORATYN J., PIKUŁA K., ZIELIŃSKI K., 2012 — Ocena możliwości występowania cechsztyńskiej mineralizacji Cu-Ag na obszarze województw lubuskiego i wielkopolskiego na podstawie archiwalnych materiałów wiertniczych,w tym wierceń naftowych. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• 34. PIECZONKA J., PIESTRZYŃSKI A., LENIK P., CZERW H., 2007 — Rozmieszczenie minerałów kruszcowych w złożu rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej. W: Geologiczne, gospodarcze i społeczne znaczenie odkrycia złoża rud miedzi (red. S. Oszczepalski). Biul. Państw. Inst. Geol., 423: 95–108.
• 35. PREIDL M., 1971 — Perspektywy poszukiwań złóż rud miedzi w cechsztynie. III Krajowy Zjazd Górn. Rud, Lubin 1971: 109–116.
• 36. RYDZEWSKI A., 1964 — Charakterystyka petrograficzno-mineralogiczna utworów dolnego cechsztynu w rejonie złoża miedzi Lubin–Sieroszowice. W: Miedzionośność cechsztynu strefy przedsudeckiej. Pr. Inst. Geol.: 59–84.
• 37. RYDZEWSKI A., 1969 — Petrografia łupkow miedzionośnych cechsztynu na monoklinie przedsudeckiej. Biul. Inst. Geol., 217: 113–167.
• 38. RYDZEWSKI A., 1978 — Facja utleniona cechsztyńskiego łupku miedzionośnego na obszarze monokliny przedsudeckiej. Prz. Geol., 26, 2: 102–108.
• 39. SPECZIK S., 1995 — The Kupferschiefer mineralization of Central Europe: New aspects and major areas of future research. Ore Geol. Rev., 9: 411–426.
• 40. SPECZIK S., 2015 — Szansa czy iluzja? – Głębokie kopalnie miedzi i srebra w Polsce. Zesz. Nauk. IGSMiE PAN, 91: 179–192.
• 41. SPECZIK S., PUTTMANN W., 1987 — Origin of Kupferschiefer mineralization as suggested by coal petrology and organic geochemical studies. Acta Geol. Pol., 37, 3/4: 167–187.
• 42. SPECZIK S., OSZCZEPALSKI S., CHMIELEWSKI A., 2013 — Exploration and mining perspective of the Kupferschiefer series in SW Poland: digging deeper? W: Mineral deposit research for a high-tech world (red. E. Jonsson i in.). Proceedings of the 12th Biennial SGA Meeting, 12–15 August 2013, 2: 687–690. Uppsala, Sweden.
• 43. SPECZIK S., OSZCZEPALSKI S., NOWAK G., KARWASIECKA M., 2007 — Cechsztyński łupek miedzionośny – poszukiwania nowych rezerw. W: Geologiczne, gospodarcze i społeczne znaczenie odkrycia złoża rud miedzi (red. S. Oszczepalski). Biul. Państw. Inst. Geol., 423: 173–188.
• 44. SPECZIK S., OSZCZEPALSKI S., CHMIELEWSKI A., KRZEMIŃSKI P., 2011 — Litologia, petrografia i cechsztyńska mineralizacja kruszcowa w wybranych profilach wiertniczych z rejonu Nowa Sól, Zabór i Trzebiechów. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• 45. SZAMAŁEK K., 2011 — Ocena wystarczalności krajowych zasobów złoż udokumentowanych. W: Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.XII.2009 r. (red. S. Wołkowicz, T. Smakowski, S. Speczik): 16–22. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 46. WIRTH H., BANASZAK A., RYDZEWSKI A., OSZCZEPALSKI S., 2007 — Obszary rezerwowe i perspektywiczne dla złoż miedzi. W: Monografia KGHM Polska Miedź SA, wyd. II (red. A. Piestrzyński, A. Banaszak, M. Zaleska-Kuczmierczyk): 263–269. KGHM Cuprum Sp. z o.o., Lubin.
• 47. WYŻYKOWSKI J., 1958 — Poszukiwania rud miedzi na obszarze strefy przedsudeckiej. Prz. Geol., 6, 1: 17–22.
• 48. WYŻYKOWSKI J., 1961 — Północno-zachodni zasięg krystalinikum bloku przedsudeckiego i możliwości poszukiwań cechsztyńskich rud miedzi w tym rejonie. Prz. Geol., 9, 4: 182–186.
• 49. WYŻYKOWSKI J., 1963 — Najnowsze wyniki badan geologicznych w rejonie Kożuchowa. Prz. Geol., 11, 4: 182–187.
• 50. WYŻYKOWSKI J., 1964 — Zagadnienie miedzionośności cechsztynu na tle budowy geologicznej strefy przedsudeckiej. W: Miedzionośność cechsztynu strefy przedsudeckiej. Pr. Inst. Geol.: 5–57.
• 51. WYŻYKOWSKI J., 1971 — Dotychczasowe wyniki geologicznych prac badawczych a dalsze perspektywy stwierdzenia nowych złoż rud miedzi w Polsce. Cuprum, 12, 4: 20–29.
• 52. ZIELIŃSKI K., SPECZIK S., 2017 — Głębokie złoża miedzi i srebra szansą dla górnictwa metali w Polsce. Biul. Państw. Inst. Geol., 468: 153–164.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).