Znaczenie ekstensywnego użytkowania łąkowo-pastwiskowego we wdrażaniu zasady cross-compliance na obszarach górskich 2013

• Autorzy: Kopacz M. , Twardy S.

Warianty tytułu

EN

The importance of meadow-pasture extensive use in the implementation of cross-compliance rule in mountain areas

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy była ocena zmian w charakterze i intensywności produkcji rolniczej, a także sposobie gospodarowania na trwałych użytkach zielonych, w kontekście możliwości wdrażania zasad „cross-compliance” – tzw. zasad wzajemnej zgodności – wśród rolników zamieszkujących tereny górskie i gospodarujących w nich. Analizę przeprowadzono dla dwóch zlewni górskich: górnego Dunajca po przekrój w Krościenku oraz górnej Raby po przekrój w Dobczycach. W ostatnich 10 latach, po wejściu naszego kraju do Unii Europejskiej, nastąpiło wyraźne zwiększenie powierzchni łąk. Powierzchnia pastwisk nie uległa większym zmianom, jedynie w wybranych fragmentach zlewni górnego Dunajca nieznacznie wzrosła. Zmniejszyło się pogłowie zwierząt gospodarskich, których obsadę zredukowano o kilkaset procent, co ograniczyło poziom nawożenia. Poprawiła się również jakość wód powierzchniowych w badanych zlewniach. Uwarunkowania te korzystnie wpływają na implementację zasady wzajemnej zgodności, która od 2009 roku jest wprowadzana w naszym kraju. Producenci rolni są zobligowani do przestrzegania jej wymogów w swoich gospodarstwach, a niskonakładowy charakter produkcji i duży udział trwałych użytków zielonych w strukturze użytków rolnych oraz dobra jakość wód powierzchniowych ułatwia im to zadanie, szczególnie w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego.

EN

The study aims to assess both the changes in the type and intensity of agricultural production and the methods of permanent grasslands management in the context of implementation possibilities of “cross-compliance” rule amongst farmers living in mountain areas. The analysis was performed in two mountain catchments: in the upper Dunajec River down to the cross-section in Krościenko and in the upper Raba River down to the cross-section in Dobczyce. During the last ten years, after the access of our country to the European Union, the surface area of meadows significantly increased. The area of pastures has not changed much, except in some parts of the upper Dunajec River catchment. The livestock population was reduced by several hundred percent, which resulted in a decrease of fertilization level. An improvement of the quality of surface water was noted in the investigated catchments. These conditions have a positive effect on the implementation of the “cross-compliance” rule, which is being introduced in our country since 2009. Farmers are obliged to follow this rule in their farms. Low-input agricultural production, a high share of permanent grasslands in the structure of agricultural land and a good quality of surface water help farmers to meet the requirements, particularly in the environmental protection field.

Słowa kluczowe

PL

intensywność produkcji rolniczej; jakość wód powierzchniowych; trwałe użytki zielone; zasada wzajemnej zgodności

EN

cross-compliance rule; intensity of agricultural production; permanent grasslands; quality of surface water

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2014
• Tom: T. 14, z. 2
• Strony: 49--66
• Opis fizyczny: Bibliogr. 47 poz., rys.

Twórcy

autor

Kopacz M.

• Małopolski Ośrodek Badawczy ITP w Krakowie, ul. Ułanów 21B, 31-450 Kraków

autor

Twardy S.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Małopolski Ośrodek Badawczy w Krakowie

Bibliografia

• 1. BARSZCZEWSKI J., WRÓBEL B., WASILEWSKI Z. 2006. Wykorzystanie pasz z trwałych użytków zielonych w różnych systemach żywienia bydła mlecznego. W: Aktualne problemy gospodarowania na użytkach zielonych i kształtowania środowiska w świetle obowiązujących norm prawnych. Konferencja naukowo-techniczna. Jastrząb k. Poraja, 25–27.09.2006. Materiały Seminaryjne. Nr 51. Falenty. Wydaw. IMUZ s. 95–107.
• 2. DOJLIDO J.R. 1995. Chemia wód powierzchniowych. Białystok. Ekonomia i Środowisko. ISBN 83-85792-22-8 ss. 278.
• 3. DYNOWSKA I. 1995. Wody. W: Karpaty Polskie, przyroda, człowiek i jego działalność. Pr. zbior. Red. J. Warszyńska. Kraków. Wydaw. UJ s. 49–67.
• 4. Dyrektywa Rady 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego. Dz. Urz. WE L 375/1.
• 5. GODLEWSKI B. (red.) 2003. Zespół zbiorników wodnych Czorsztyn-Niedzica i Sromowce Wyżne im. G. Narutowicza. Monografia. Kraków. Wydaw. RZGW i IMGW. ISBN 83-88897-08-X ss. 203.
• 6. GROCH J., KUREK W. 1995. Turystyka. W: Karpaty Polskie, przyroda, człowiek i jego działalność. Pr. zbior. Red. J. Warszyńska. Kraków. Wydaw. UJ s. 265–275.
• 7. GUS 2012. Bank Danych Lokalnych [online]. [Dostęp: 20.06.2013]. Dostępny w Internecie:www.stat.gov.pl
• 8. GUZIK CZ. 1995. Rolnicze użytkowanie ziemi. W: Karpaty Polskie, przyroda, człowiek i jego działalność. Pr. zbior. Red. J. Warszyńska. Kraków. Wydaw. UJ s. 239–242.
• 9. JANKOWSKA-HUFLEJT H. 2006. Stan i kierunki zmian w gospodarowaniu na trwałych użytkach zielonych w Polsce. W: Aktualne problemy gospodarowania na użytkach zielonych i kształtowania środowiska w świetle obowiązujących norm prawnych. Konferencja naukowo-techniczna. Jastrząb k. Poraja, 25–27.09.2006 r. Materiały Seminaryjne. Nr 51. Falenty. Wydaw. IMUZ s. 25–34.
• 10. JANKOWSKA-HUFLEJT H., PROKOPOWICZ J., LIPIŃSKI J. 2013. Gospodarcze i ekologiczne skutki melioracji torfowisk w otoczeniu mineralnych gleb gruntów ornych o różnej jakości (na przykładzie doliny rzeki Por i torfowiska Kuwasy). Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 13. Z. 2 (42) s. 33–52.
• 11. KANIA J., MUSIAŁ W. (red.) 2013. Szkolenia w zakresie cross-compliance w województwie małopolskim. Materiały szkoleniowe. Kraków. Wydaw. MSDR ss. 104.
• 12. KOPACZ M. 2004. Koncepcja uproszczonego modelowania relacji „Zanieczyszczenie wód – użytkowanie terenu w małych zlewniach górskich”. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 4. Z. 2a (11) s. 465–479.
• 13. KOPACZ M. 2007. Modelowanie zmian w jakości wód powierzchniowych na tle przeobrażeń użytkowo-przestrzennych w małych zlewniach górskich. W: Wpływ użytkowania małych zlewni górskich na występowanie i natężenie erozji wodnej. Monografia. Pr. zbior. Red. Cz. Lipski. Kraków. AR s. 154–164.
• 14. KOPACZ M. 2011. Zmienność obciążenia składnikami nawozowymi rolniczych obszarów karpackich w kontekście przeobrażeń strukturalno-przestrzennych. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. Rozprawy naukowe i monografie. Nr 31. Falenty. Wydaw. ITP. ISBN 978-83-62416-32-5 ss. 122.
• 15. KOPACZ M., TWARDY S., KOWALCZYK A. 2007. Analiza wskaźników użytkowania w wybranych zlewniach górnego Dunajca w latach 1995–2005 na tle jakości wód powierzchniowych. Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich. Z. 54 s. 101–110.
• 16. KOPACZ M., TWARDY S. 2013. Analiza zmian trwałych użytków zielonych w Karpatach na przykładzie zlewni górnego Dunajca i Raby. Woda-Środowisko Obszary Wiejskie. T. 13. Z. 3 (43) s. 91–103.
• 17. KOSTUCH R. 2000. Znaczenie użytków zielonych w regionie wyżynno-górskim. Aura. Nr 5 s. 11–12.
• 18. KURNICKI R. 2013. Optymalizacja wykorzystania zasobów naturalnych doliny Wisły pomiędzy ujściami rzek Dłubnia i Raba w sytuacjach konfliktowych. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 13. Z. 2 (42) s. 65–80.
• 19. NIEWĘGŁOWSKA G. 2013. Koszty spełnienia wymogów zarządzania gospodarstwami rolnymi położonymi na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenie azotanami pochodzenia rolniczego a konkurencyjność gospodarstw. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 13. Z. 4 (44) s. 91–102.
• 20. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 sierpnia 2012 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. Dz.U. 2012 poz. 1164.
• 21. Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 marca 2009 r. w sprawie wykazu wymogów określonych w przepisach Unii Europejskiej z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających te przepisy. MP 2009. Nr 17 poz. 224 z późn. zm.
• 22. Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 17 marca 2010 r. (a) o zmianie wykazu wymogów określonych w przepisach Unii Europejskiej z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających te przepisy. MP 2010. Nr 16 poz. 169.
• 23. Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 28 grudnia 2010 r. (b) o zmianie wykazu wymogów określonych w przepisach Unii Europejskiej z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających te przepisy. MP 2011. Nr 2 poz. 20.
• 24. Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 16 marca 2011 r. o zmianie wykazu wymogów określonych w przepisach Unii Europejskiej z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających te przepisy. MP 2011. Nr 27 poz. 299.
• 25. Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 1 lutego 2012 r. (a) o zmianie wykazu wymogów określonych w przepisach Unii Europejskiej z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających te przepisy. MP 2012. Nr 17 poz. 64.
• 26. Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 12 marca 2012 r. (b) o zmianie wykazu wymogów określonych w przepisach Unii Europejskiej z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających te przepisy. MP 2012. Nr 37 poz. 151.
• 27. Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 18 czerwca 2012 r. (c) o zmianie wymogów określonych w przepisach Unii Europejskiej z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających te przepisy. M.P. 12.479 z dnia 9 lipca 2012.
• 28. Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 października 2012 r. (d) o zmianie wykazu wymogów określonych w przepisach Unii Europejskiej z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających te przepisy. MP 2012 poz. 870.
• 29. Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 kwietnia 2013 r. (a) o zmianie wykazu wymogów określonych w przepisach Unii Europejskiej z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających te przepisy. MP 2013. Nr 25 poz. 330.
• 30. Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 sierpnia 2013 r. (b) o zmianie wykazu wymogów określonych w przepisach Unii Europejskiej z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających te przepisy. MP 2013 poz. 696.
• 31. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 marca 2010 r. (a) w sprawie minimalnych norm. Dz.U. 2010. Nr 39 poz. .211
• 32. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 kwietnia 2010 r. (b) w sprawie liczby punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności, oraz procentowej wielkości zmniejszenia płatności bezpośredniej, płatności cukrowej, płatności do pomidorów lub wsparcia specjalnego. Dz.U. 2010. Nr 67 poz. 434 z późn. zm.
• 33. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 kwietnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie liczby punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności, oraz procentowej wielkości zmniejszenia płatności bezpośredniej, płatności cukrowej, płatności do pomidorów lub wsparcia specjalnego. Dz. U. 2011 nr 97 poz. 563.
• 34. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 maja 2012 r. (a) zmieniające rozporządzenie w sprawie minimalnych norm. Dz. U. 2012 poz. 746.
• 35. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 lipca 2012 r. (b) zmieniające rozporządzenie w sprawie liczby punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności, oraz procentowej wielkości zmniejszenia płatności bezpośredniej, płatności cukrowej, płatności do pomidorów lub wsparcia specjalnego. Dz. U. 2012 poz. 879.
• 36. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 stycznia 2013 r. (a) zmieniające rozporządzenie w sprawie liczby punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności, oraz procentowej wielkości zmniejszenia płatności bezpośredniej, płatności cukrowej, płatności do pomidorów lub wsparcia specjalnego. Dz. U 2013 poz. 185.
• 37. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 czerwca 2013 r. (b) zmieniające rozporządzenie w sprawie liczby punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności, oraz procentowej wielkości zmniejszenia płatności bezpośredniej, płatności cukrowej, płatności do pomidorów lub wsparcia specjalnego. Dz. U. 2013 poz. 720.
• 38. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Dz. U. 2002. Nr 241 poz. 2093.
• 39. Rozporządzenie Rady (WE) NR 73/2009 z dnia 19 stycznia 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiające określone systemy wsparcia dla rolników, zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1290/2005, (WE) nr 247/2006, (WE) nr 378/2007 oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1782/2003. Dz. Urz. WE L 30/16.
• 40. SMOROŃ S. 2012. Zagrożenie eutrofizacją wód powierzchniowych wyżyn lessowych Małopolski. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 1 (37) s. 181–191.
• 41. SMOROŃ S., KOWALCZYK A. 2012. Nitrogen and phosphorus dynamic in the surface waters of the loessial areas in Northern Malopolska. Polish Journal of Environmental Studies. Vol. 21. No. 5A s. 392–395.
• 42. SOLON J. 2010. Przewidywane zmiany użytkowania terenu i ich wpływ na walory przyrodnicze – rola planowania przestrzennego w minimalizowaniu negatywnego wpływu tych zmian. Materiały Seminaryjne GDOŚ: Bioróżnorodność a zmiany klimatyczne – zagrożenia, szanse, kierunki działań. Warszawa. GDOŚ s. 5–9.
• 43. STANLEY G. 1976. Metody statystyki w geografii. Warszawa. Wydaw. PWN ss. 300.
• 44. TWARDY S. 1993. Warunki przyrodnicze a użytkowanie ziemi w Karpatach. Postępy Nauk Rolniczych. Nr 3/243 s. 51–60.
• 45. TWARDY S. 2008. Karpackie użytki rolne jako obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW). Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 8. Z. 2b (24) s. 191–202.
• 46. TWARDY S. 2009. Tendencje zmian użytkowania przestrzeni rolniczej obszarów karpackich. Studia i Raporty IUNG – PIB Puławy. Z. 17 s. 49–58.
• 47. TWARDY S., KOPACZ M., SMOROŃ S., KUŹNIAR A. 2008. The surface water quality in the Upper Dunajec catchment area in the context of generation of agricultural and public utility pollutants. Polish Journal of Environmental Studies. Vol. 17. No. 3A s. 575–578.