Struktury peryglacjalne na stanowisku Łubienica-Superunki (Wysoczyzna Ciechanowska) : wstępne wyniki badań

• Autorzy: Dąbski M. , Zawadzka-Pawlewska U. , Greń K.

Identyfikatory

DOI

10.12657/landfana-033-002

Warianty tytułu

EN

Periglacial structures on site Łubienica-Superunki (Ciechanowska Upland) : preliminary results

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W zachodniej części piaskowni Łubienica-Superunki, położonej na Wysoczyźnie Ciechanowskiej (północne Mazowsze), stwierdzono występowanie struktur peryglacjalnych, takich jak: inwolucje, bruk peryglacjalny oraz pseudomorfozy po dużych epigenetycznych klinach mrozowych z wypełnieniem lodowo-piaszczystym (ang. composite wegdes). Struktury te wykształcone są w większości bezpośrednio pod współczesną glebą i warstwą piasków pokrywowych o małej miąższości poza jednym z klinów, który występuje w obrębie osadów fluwioglacjalnych w transgresji młodszego stadiału zlodowacenia warty.

EN

In the western part of the Łubienica-Superunki sand pit, located on the Ciechanowska Upland (northern Mazovia), periglacial structures were observed such as: involutions, periglacial pavement and large epigenetic composite wegde psuedomorphs. The structures occur usually below contemporary topsoil and thin layer of cover sands, besides one frost wedge, which is developed in fluvioglacial sediments from transgression of younger Saalian ice sheet.

Słowa kluczowe

PL

inwolucja; bruk peryglacjalny; kliny mrozowe; Równina Ciechanowska

EN

involution; periglacial pavement; frost wedges; Ciechanowska Upland

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 33
• Strony: 17--24
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., rys.

Twórcy

autor

Dąbski M.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych

autor

Zawadzka-Pawlewska U.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych

autor

Greń K.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych

Bibliografia

• Barczuk A., Mycielska-Dowgiałło E., 2001. Znaczenie składu mineralnego osadów dla rozpoznania obecności procesów eolicznych. W: E. Mycielska-Dowgiałło (red.), Eolizacja osadów jako wskaźnik stratygraficzny czwartorzędu. Wyd. WGSR UW, Warszawa: 39–42.
• Beskow G., 1935. Tjälbildningen och tjällyftningen með särskild hänsyn till vägar och järnvägar. Sveriges Geologiska Undersökning ser. C 26(3): 1–375.
• Butrym J., Cegła J., Dżułyński S., Nakonieczny S., 1964. New Interpretation of “Periglacial Structures”. Folia Quaternaria. 17. Kraków.
• Dąbski M., Woronko B., Szwarczewski P., 2011a. Charakterystyka geomorfologiczna stanowiska archeologicznego Feliksów, stanowisko autostradowe nr 79. W: B. Bryńczak, A. Wawrusiewicz (red.), Wyniki archeologicznych badań wykopaliskowych przeprowadzonych w roku 2008–2009 w obrębie stanowiska VIII/1 (AZP 59–61/72, 59–61/73; Aut. 79) w Feliksowie pow. Żyrardów, woj mazowieckie, Siedlce-Białystok 2011. Maszynopis. Archiwum IAE PAN.
• Dąbski M., Woronko B., Szwarczewski P., 2011b. Charakterystyka geomorfologiczna stanowiska archeologicznego Dąbrówka, stanowisko autostradowe nr 87. W: Opracowanie wyników ratowniczych badań wykopaliskowych: Dąbrówka, stanowisko II (kod autostradowy 87). Maszynopis. Archiwum IA UW.
• Dzierżek J., Stańczuk D., 2006. Record and palaeogegraphical implications of Pleistocene periglacial processes in the Drohiczyn Plateau, Podlasie Lowland (Eastern Poland). Geological Quarterly 50(2): 219–228.
• Dżułyński S., 1963. Polygonal structures in Experiments and their Bearing upon some Periglacial Phenomena. Bulletin de L’Academie Polonaise des Sciences, Série des Sciences Géologiques et Géographiques 11(3): 145–150.
• Dżułyński S., 1966. O strukturach sedymentacyjnych związanych z niestatecznym uwarstwieniem gęstościowym. Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego 36(1): 1–21.
• Ewertowski M.W., Kijowski A., Szuman I., Tomczyk A.M., Kasprzak L., 2016, in print. Low-altitude remote sensing and GIS-based analysis of cropmarks: classification of past thermal-contraction-crack polygons in central western Poland. Geomorphology. DOI: 10.1016/j.geomorph.2016.07.022.
• Frankiewicz A., 2017. Materiały robocze do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50 000, arkusz Serock. PIG, Warszawa.
• French H.M., 1987. Permafrost and ground ice. W: K.J. Gregory, D.A. Walling (red.), Human activity and environmental processes. Wiley and Sons Ltd., Chichester: 151–177.
• French H.M., 1996. The Periglacial Environment. Longman, Singapore: 1–341.
• French H.M., Guglielmin M., 2000. Cryogenic weathering of granite, Northern Victoria Land, Antarctica. Permafrost and Periglacial Processes 11: 305–314.
• Goździk J.S., 1973. Geneza i pozycja stratygraficzna struktur peryglacjalnych w środkowej Polsce. Acta Geographica Lodziensia 31: 1–119.
• Goździk J.S., 1995. Permafrost evolution and its impact on deposition conditions between 20 and 10 ka BP in Poland. Biuletyn Peryglacjalny 34: 53–72.
• Klatkowa H., 1996. Przejawy obecności wieloletniej zmarzliny w środkowej Polsce w ciągu ostatnich 150 tys. lat. Biuletyn Peryglacjalny 35: 73–86.
• Konishchev V.N., 1982. Characteristic of cryogenic weathering in the permafrost zone of the European USSR. Arctic and Alpine Research 14: 261–265.
• Konishchev V.N., Rogov V.V., 1993. Investigations of cryogenic weathering in Europe and Northern Asia. Permafrost and Periglacial Processes 4: 49–64.
• Kozarski S., 1993. Late Plenivistulian deglaciation and the expansion of the periglacial zone in NW Poland. Geologie en Mijnbouw 72: 143–157.
• Krumbein W.C., 1941. Measurement and geological record significance of shape and roundness of sedimentary particles. Journal of Sedimentary Research 11: 64–72.
• Matsuoka N., 2011. Climate and material controls on periglacial soil processes: Toward improving periglacial climate indicators, Special Issue on Periglacial Processes, Landforms, and Environments in Honor of Link Washburn. Quaternary Research 75(2): 356–365.
• Mojski J.E., 1972. Nizina Podlaska. W: R. Galon (red.), Geomorfologia Polski. 2. Niż Polski. PWN, Warszawa: 318–362.
• Mojski J.E., 2005. Ziemie polskie w czwartorzędzie. Zarys morfogenezy. PIG, Warszawa: 1–404.
• Murton J.B., French H.M., 1993. Thermokrast involutions, Summer Island, Pleistocene Mackenzie Delta, western Canadian Arctic. Permafrost and Periglacial Processes 4: 217–229.
• Mycielska-Dowgiałło E., Woronko B., 1998. Analiza obtoczenia i zmatowienia powierzchni ziarn kwarcowych frakcji piaszczystej i jej wartość interpretacyjna. Przegląd Geologiczny 46(12): 1275–1281.
• Petera-Zganiacz J., 2008. Wiek i sposób wykształcenia struktur peryglacjalnych w dolinie dużej rzeki na przykładzie stanowiska Koźmin w dolinie Warty. Landform Analysis 9: 167–170.
• Pisarska-Jamroży M., Woronko B., van Loon A.J., 2016. Periglacially-induced versus earthquake-induced load structures – similarities and differences. W: F. Günther, A. Morgenstern (red.), XI. International Conference on Permafrost. Exploring Permafrost in a Future Earth. Book of Abstacts. 20–24 June 2016, Potsdam, Alfred Wegener Institute, Helmholtz Center of Polar and Marine Research, IPA: 335–336.
• Różycki S.Z., 1967. Plejstocen Polski środkowej na tle przeszłości w górnym trzeciorzędzie. PWN, Warszawa: 1–251.
• Shur Y.L., Jorgenson M.T., 2007. Patterns of the permafrost formation and degradation in relation to climate and ecosystems. Permafrost and Periglacial Processes 18: 7–19.
• Vandenberghe J., 1988. Cryoturbations. W: M.J. Clark (red.), Advances in Periglacial Geomorphology. Wiley, Chichester: 179–198.
• Vandenberghe J., 1992. Cryoturbations: A Sediment Structural Analysis. Permafrost and Periglacial Processes 3: 343–352.
• Vandenberghe J., 2013. Cryoturbation Structures. W: S.A. Elias (red.), The Encyclopedia of Quaternary Science. Vol. 3. Elsevier, Amsterdam: 430–435.
• van Everdingen R.O., 1998. Multi-Language Glossary of Permafrost and Related Groung-Ice Terms. International Permafrost Association, Calgary.
• Woronko B., 2012. Zapis procesów eolicznych w osadach piaszczystych plejstocenu na wybranych obszarach polski środkowej i północno-wschodniej. Wyd. UW WGSR, Warszawa.
• Woronko B., Pisarska-Jamroży M., van Loon A.J., 2015. Reconstruction of sediment provenance and transport processes from the surface textures of quartz grains from Late Pleistocene sandurs and an ice-marginal valley in NW Poland. Geologos 21(2): 105–115.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).