Haptic features of brutalist architecture expressed in projects and buildings

• Autorzy: Niebrzydowski Wojciech , Duniewicz Agnieszka

Identyfikatory

DOI

10.37190/arc250206

Warianty tytułu

PL

Haptyczne cechy architektury brutalistycznej wyrażone w projektach i realizacjach

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The subject of the article is the perception of tactile and kinesthetic impressions by users of architectural space. The authors present the second phase of a two-stage research procedure regarding the haptics of brutalist architecture. The first stage concerned the theoretical creative assumptions, while the second – the design results, i.e., the constructed buildings. The conducted studies are an attempt to identify and scientifically organize haptic elements in brutalist works. The authors used a heuristic method and the research perspective of extended haptics (including tactile experiences as well as non-tactile experiences that engage the sense of touch). The research material (including 100 buildings) was pre-assessed and selected by the research team according to the selection criteria: spatial properties, spatial relations, material features, surface finishing and embodied spatial experiences. The information obtained was subjected to further analysis based on observation criteria: expression of form, function, structure, and texture. The main goal of the research is to discover, name and scientifically organize the elements of haptic aesthetics present in the works of brutalist architecture. The result of the analyzes is a characterization of the haptic aesthetics of brutalist architecture. The authors distinguished features based on tactile aspects, but also on the cooperation of touch with other senses. They described phenomena occurring on a macro scale – the dynamics of solids and the expression of forces, as well as on a micro scale – surface texture. Research has confirmed the strongly haptic nature of brutalism, based on tactile experiences and haptic imagination.

PL

Tematem artykułu jest odbiór wrażeń dotykowych i kinestetycznych przez użytkowników przestrzeni architektonicznej. Jego autorzy przedstawili w nim drugą fazę dwuetapowej procedury badawczej dotyczącej haptyczności architektury brutalistycznej. Pierwszy etap dotyczył teoretycznych założeń twórczych, natomiast w drugim skoncentrowano się na projektach i zrealizowanych budynkach. Przeprowadzone badania są próbą identyfikacji i naukowego uporządkowania elementów haptycznych w dziełach brutalistycznych. Autorzy zastosowali metodę heurystyczną i perspektywę badawczą haptyczności poszerzonej (obejmującej doświadczenia dotykowe i pozadotykowe, angażujące zmysł dotyku). Materiał badawczy (obejmujący 100 budynków) został wstępnie oceniony i wybrany według następujących kryteriów: właściwości przestrzennych, relacji przestrzennych, cech materiału, wykończenia powierzchni oraz ucieleśnionych doświadczeń przestrzennych. Uzyskane informacje poddano dalszej analizie w oparciu o kryteria obserwacyjne: ekspresję formy, funkcji, konstrukcji i faktury. Głównym celem badań było odkrycie, nazwanie i naukowe uporządkowanie elementów estetyki haptycznej obecnych w dziełach architektury brutalistycznej. Wynikiem analiz jest charakterystyka estetyki haptycznej architektury brutalistycznej. Autorzy wyodrębnili cechy oparte na aspektach dotykowych, ale także na współpracy dotyku z innymi zmysłami. Opisali zjawiska zachodzące w skali makro – dynamikę brył i ekspresję sił, a także w skali mikro – fakturę powierzchni. Badania potwierdziły silnie haptyczny charakter brutalizmu, opierający się na doświadczeniach dotykowych i wyobraźni haptycznej.

Słowa kluczowe

EN

brutalist architecture; haptics; touch in architecture; multi-sensory design

PL

architektura brutalistyczna; haptyczność; dotyk w architekturze; projektowanie multisensoryczne

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2025
• Tom: Nr 2 (81)
• Strony: 57--67
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Niebrzydowski Wojciech

• Faculty of Architecture, Białystok University of Technology, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-5966-4333

autor

Duniewicz Agnieszka

• Faculty of Architecture, Białystok University of Technology, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-4596-4052

Bibliografia

• Arystoteles. O duszy. Translated by Paweł Siwek. PWN, 1972.
• Banham, Reyner. The New Brutalism: Ethic or Aesthetic?. Reinhold Publishing, 1966.
• Bendych, Ewa. “Kształtowanie się wyobrażeń przestrzennych u niewidomych”. In Wybrane zagadnienia z orientacji przestrzennej niewidomych. Vol. 1, edited by Krzysztof Mostowicz. Polski Związek Niewidomych, 1974.
• Botond, Bognar. The New Japanese Architecture. Rizzoli International Publications, 1990.
• Descartes, René. Medytacje o filozofii pierwszej. Translated by Jan Hartman. Aureus, 2002.
• Herder, Johann Gottfried. “O zmyśle czucia.” Translated by Jerzy Prokopiuk. In Filozofia niemieckiego oświecenia, edited by Tadeusz Namowicz, Karol Sauerland and Marek J. Siemek. PWN, 1973.
• Husserl, Edmund. Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Księga druga. Translated by Danuta Gierulanka. PWN, 1974.
• Kłopotowska, Agnieszka. “Architectural Imaginarium of Touch.” In Defining the Architectural Space – The Truth and Lie of Architecture. Vol. 4, edited by Tomasz Kozłowski. Oficyna Wydawnicza Atut, 2020.
• Kłopotowska, Agnieszka. “Counter-argument Against the Alleged Visuality of Architectural Art.” In Defining the Architectural Space – The Myths of Architecture. Vol. 2, edited by Tomasz Kozłowski. Oficyna Wydawnicza Atut, 2021.
• Krenz, Jacek. Ideogramy architektury. Między znakiem a znaczeniem. Bernardinum, 2010.
• Kultermann, Udo. Kenzo Tange 1946–1969: Architecture and Urban Design. Praeger Publishers, 1970.
• Kurek, Jacek, and Krzysztof Maliszewski, eds. W przestrzeni dotyku. MDK Batory, 2009.
• Lévinas, Emmanuel. Całość i nieskończoność: esej o zewnętrzności. Translated by Małgorzata Kowalska. PWN, 1998.
• Łebkowska, Anna, Łukasz Wróblewski, and Patrycja Badysiak, eds. W kulturze dotyku? Dotyk i jego reprezentacje w tekstach kultury. Nomos, 2016.
• Majewski, Tadeusz. Psychologia niewidomych i niedowidzących. PWN, 1983.
• Merlau-Ponty, Maurice. Fenomenologia percepcji. Translated by Małgorzata Kowalska and Jacek Migasiński. Aletheia, 2001.
• Niebrzydowski, Wojciech. Architektura brutalistyczna a idee Nowego Brutalizmu. Oficyna Wydawnicza PB, 2018.
• Niebrzydowski, Wojciech. “The Impact of Avant-Garde Art on Brutalist Architecture.” Buildings, no. 7 (2021): 1–30. https://doi.org/10.3390/ buildings11070290.
• Niebrzydowski, Wojciech, and Agnieszka Duniewicz. “Haptics and the Ideas of Brutalist Architecture.” Architectus 78, no. 2 (2024): 23–32. https://doi.org/10.37190/arc240203.
• Norberg-Schulz, Christian. Bycie, przestrzeń i architektura. Translated by Barbara Gadomska. Murator, 2000.
• Ortega y Gasset, José. “Człowiek i ludzie”. In José Ortega y Gasset, Bunt mas i inne pisma socjologiczne. Translated by Piotr Niklewicz and Henryk Woźniakowski. PWN, 1982.
• Pallasmaa, Juhani. The Eyes of the Skin: Architecture and the Senses. John Willey and Sons, 2005.
• Pallasmaa, Juhani. “W stronę neurobiologii architektury – umysł ucieleśniony i wyobraźnia.” Translated by Jacek Dziubiński et al. In Miasto- Zdrój. Architektura i programowanie zmysłów, edited by Joanna Kusiak and Bogna Świątkowska. Fundacja Bęc-Zmiana, 2013.
• Podgórski, Michał. Ucieczka od wizualności i jej społeczne konsekwencje. Fenomen estetyki haptycznej. PhD diss., Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2011. Accessed January 25, 2025, at https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstreams/815734f9-9750-4882- b85e-d85ad2e9eda7/download.
• Shapiro, Gideon Fink. “Brutalism and Landscape Desire.” CLOG, no. 1 (2013): 100–101.
• Smolińska, Marta. Haptyczność poszerzona. Zmysł dotyku w sztuce polskiej drugiej połowy XX i początku XXI wieku. Universitas, 2020.
• Smolińska, Marta. “Nie dotykaj! Haptyczne aspekty sztuki polskiej po 1945 roku – uwagi kuratorki wystawy.” In W kulturze dotyku? Dotyk i jego reprezentacje w tekstach kultury, edited by Anna Łebkowska, Łukasz Wróblewski and Patrycja Badysiak. Nomos, 2016.
• Stec, Barbara. “Materialność jako relacja. Dzianiny architektoniczne Kengo Kumy.” Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni 48, no. 1 (2015): 36–44.
• Struzik, Elżbieta. “Fenomen dotyku w tradycji filozofii i współczesnej refleksji humanistycznej.” In W przestrzeni dotyku, edited by Jacek Kurek and Krzysztof Maliszewski. MDK Batory, 2009.
• Thiel-Siling, Sabine. Icons of Architecture – The 20th Century. Prestel, 1998.
• Tisserand, Pierre, ed. Oeuvres de Maine de Biran. Accompagnées de notes et d’appendices. Presses Universitaires de France, 1949.