Moonstone from the Karkonosze pegmatites (the Sudety Mountains, Poland)

• Autorzy: Łapot Włodzimierz , Szelęg Eligiusz

Warianty tytułu

PL

Kamień księżycowy z karkonoskich pegmatytów

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In the Karkonosze massif, moonstone occurs exclusively in massive coarselycrystalline pegmatites. The adularescence effect is shown only by the parts of K-feldspar with microperthite, cryptoperthite or micromezoperthite structure. The character of the feldspar structure controls the colour of adularescence: pale blue for micromezoperthite, blue for microperthite and violet-blue for cryptoperthite. The moonstone in question can be used as a material for very attractive jewellery because of its high quality. Cabochons with very distinct moonstone features and, after polishing, high cabochons showing catís-eye effect can be made from the moonstone. In this regard, the Karkonosze moonstone is in no way inferior to that from Sri Lanka (Meethiyagoda deposits), the best known moonstone in the world. However, because of common, densely distributed fissures, the orthogonal cleavage planes (001) and (010) and the typically small size of the enclaves free of deformations, it is very difficult to obtain high quality cabochons larger than 0.5 cm in diameter from the Karkonosze material.

PL

Kamień księżycowy w pegmatytach karkonoskich spotykany jest jedynie w odmianie zbitej, grubokrystalicznej. Efekt adularescencji wykazują tylko te części kryształów skalenia potasowego, które mają budowę mikropertytową, kryptopertytową lub mikromezopertytową. W zależności od charakteru budowy obserwuje się adularescencję barwy jasnobłękitnej (budowa mikromezopertytowa), błękitnej (budowa mikropertytowa) lub fioletowobłękitnej (budowa kryptopertytowa). Z uwagi na wysoką jakość efektu kamienia księżycowego, może to być bardzo atrakcyjny surowiec jubilerski. Możliwe jest wytwarzanie z niego kaboszonów z bardzo wyrazistym efektem kamienia księżycowego, a po oszlifowaniu w wysoki kaboszon także kamienia księżycowego z efektem kociego oka. Pod tym względem nie jest on gorszy od najbardziej znanego w świecie kamienia księżycowego ze Sri Lanki (złoże Meethiyagoda). Jednak z uwagi na liczne, gęsto rozmieszczone spękania i powierzchnie ortogonalnej łupliwości 001 i 010 oraz przeważnie niewielki rozmiar enklaw wolnych od defektów, bardzo trudno będzie uzyskać kaboszony dobrej jakości o średnicy większej od 0,5 cm.

Słowa kluczowe

EN

orthoclase; moonstone; microperthite; adularescence; pegmatite; Karkonosze massif

PL

kamień księżycowy; pegmatyt; Karkonosze

• Wydawca: Mineralogical Society of Poland
• Czasopismo: Mineralogia
• Rocznik: 2003
• Tom: Vol. 34, iss. 1
• Strony: 27--36 + 1 k. tab.
• Opis fizyczny: Bibliogr. [9] poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Łapot Włodzimierz

• University of Silesia, Fakulty of Earth Sciences, Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec, Poland

autor

Szelęg Eligiusz

• University of Silesia, Fakulty of Earth Sciences, Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec, Poland

Bibliografia

• BAKHTIN A.I., MIN'KO O.E., TARASHCHAN A.N., ANUFRIEV A.M., KRINARI G.A., 1979: Investigation of Fe3+ ions isomorphism in feldspars using luminescence data. Constructions and properties of minerals 13, p. 102-106 (in Russian).
• BRÖGGER W.C., 1890: Die Mineralien der Syenitpegmatitgange der Sudnorwegischen Augit- und Nephelinsyenite. Zeits. Kryst. Min. vol. 16, p. 525.
• DEER W.A., HOWIE R.A., ZUSSMAN J., 1993: An introduction to the rock-forming minerals, p. 391-430 & 678-679.
• FAYE G.H., 1969: The optical absorption spectrum of tetrahedrally bonded Fe3+ in orthoclase. Can. Miner. 10/1, p. 112-117.
• GENOT L., 1998: Les pierres de lune bleues de Meethiyagoda (Sri Lanka). Diplome d'Universite de Gemmologie, (compact disc), Universite de Nantes, Nantes.
• MAC MILLAN P.F., GRAHAM C.M., 1981: The Raman spectra of quenched albite and orthoclase glasses from 1 atm to 40 Kb. Progress in Experimental Petrology. NERC publications, series D 18, p. 112-115.
• MERNAGH T.P., 1991: Use of the laser Raman microprobe for discrimination amongst feldspar minerals. Journal of Raman Spectroscopy vol. 22, p. 453-457.
• SACHANBIŃSKIM., 1997: Kamienie szlachetne i ozdobne Śląska. Wyd II. Wyd. Ossolineum, Wrocław, p. 237.
• TARASHCHAN A.N., 1978: The luminescence of minerals. Nauk. Dumka, Kiev, p. 296 (in Russian).