Rola zieleni wysokiej w strukturze przestrzennej sacrum – profanum na tle uwarunkowań krajobrazowych Polski południowej

• Autorzy: Tokarczuk T.

Warianty tytułu

EN

The role of high greenery in the sacred and the profane spatial structure against a background of landscape of Southern Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ideowe i formalne zróżnicowanie przestrzeni najbardziej widoczne w relacjach stref sacrum i profanum na przestrzeni dziejów stanowiło logiczną i spójną sekwencję przestrzenną w krajobrazie kultu-rowym. Istotną rolę w tej strukturze odgrywała zieleń wysoka, jako element definiujący poszczególne miejsca. Bogata, sięgająca niemalże czasów pogańskich tradycja kształtowania zieleni, oparta na wymiarze praktycznym oraz głębokiej symbolice może stanowić ważne odniesienie w poszukiwaniu współczesnych rozwiązań kompozycyjnych. Postępująca racjonalizacja i sekularyzacja przestrzeni negatywnie odbija się na krajobrazie kulturowym. Kontynuacja tradycji w zakresie kształtowania zieleni wysokiej (samotniki, otoczenie obiektów sakralnych itd.) wydaje się być istotnym aspektem ochrony dziedzictwa kulturowego na terenie historycznej Galicji. Na tle obszernych badań historycznych dotyczących architektury zabytkowej dane o tradycyjnych układach zieleni są rozproszone i wymagają analizy i uporządkowania.

EN

Over the centuries, ideological and formal spatial diversity most visible in the relations between the sacred and the profane has been a logical and consistent spatial sequence in the cultural landscape. High greenery has played an important role in this structure as a defining element of particular areas. The rich tradition of greenery shaping which goes back nearly to pagan times with its the practical dimension and deep symbolism may constitute an important reference point in the search for contemporary landscape composition solutions. The advancing rationalisation and secularisation of space have a negative influence on the cultural landscape. Maintaining the tradition of the high greenery management (solitary trees, surroundings of sacral structures, etc.) seems to be an essential aspect of the cultural heritage protection in historic Galicia. Considering the background of extensive historical research, the data concerning the traditional greenery arrangements are dispersed and require analysis and ordering.

Słowa kluczowe

PL

granice sacrum; krajobraz; otoczenie obiektów sakralnych; tradycja; zieleń wysoka

EN

sacred boundary; landscape; surroundings of sacral structures; tradition; high greenery

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2013
• Tom: nr 22
• Strony: 143--151
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., ryc., fot.

Twórcy

autor

Tokarczuk T.

• Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie, Wydział Rolniczo-Ekonomiczny, Kraków, Polska

Bibliografia

• Angiel M., Pietrzak M., 2009: Wieś tradycyjna w krajobrazie Pogórzy Karpackich [w:] Polskie krajobrazy wiejskie dawne i współczesne (red.): J. Plit, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego Nr 12, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec: 24-25.
• Böhm A., Dobosz P., Jaskanis P., Purchla J., Szmygin B., 2008: Raport na temat funkcjonowania systemu ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce po roku 1989, (red.) Purchla J., Kraków: 62.
• Alexander Ch., Ishikava S., Silverstein M., Jacobson M., Fiksdahl-King I., Angel S. 2008, Język wzorców. Miasta, budynki, konstrukcja, GWP, Gdańsk: 8-433.
• Eliade M., 1993: Traktat o historii religii, Wydawnictwo Opus, Łódź: 8-433.
• Kotarska J., 1997: Co lipie do wirszów? Drzewa Arkadii ziemiańskiej [w:] Literacka symbolika roślin, (red.) Martuszewska A., Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1997: 38 ss.
• Swaryczewska M., 2008: Sacrum i profanum w krajobrazie kulturowym, dziedzictwo przestrzeni sakralnej na Warmii, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn: 68.
• Słoka E., 1997: Roślinność romantycznego cmentarza [w:] Literacka symbolika roślin, (red.): A. Martuszewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk: 105 ss.
• Targońska A., 2007: Architektura krajobrazu, jako przedmiot edukacji osób czynnych zawodowo [w:] Czasopismo Techniczne, nr 5-A: 250-251.
• Tokarczuk T., 2006: Granice krajobrazu w przestrzeni kulturowej [w:] Granice w krajobrazach kulturowych, (red.): J. Plit J., Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego Nr 12, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec: 36-42.
• Tokarczuk T., 2006: Granice krajobrazu w przestrzeni kulturowej, praca doktorska/ maszynopis, Politechnika Krakowska, Wydział Architektury, promotor: dr hab. inż. arch. Wojciech Kosiński, Kraków: 80-114. Pełny tekst on-line: dostępny w zasobach Biblioteki Cyfrowej PK.