Palinologia kambru dolnego bloku górnośląskiego w regionie krakowskim

Jachowicz-Zdanowska, M.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Palinologia kambru dolnego bloku górnośląskiego w regionie krakowskim

Autorzy

Jachowicz-Zdanowska M.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Palynology of the Lower Cambrian in the Upper Silesian Block, Kraków region

Języki publikacji

Abstrakty

Artykuł stanowi przegląd przeprowadzonych dotychczas badań palinologicznych utworów kambru bloku górnośląskiego, rozpoznanych otworami wiertniczymi w regionie krakowskim, którego zasięg terytorialny został zdefiniowany w ramach projektu badawczego MNiSW NN 525 051033 „Prekambr i paleozoik regionu krakowskiego – model budowy geologicznej – jego aspekt utylitarny”. Na obszarze tym, w 13 wierceniach udokumentowano zróżnicowane zespoły mikroskamieniałości charakterystyczne dla utworów dolnokambryjskich formacji z Borzety i formacji z Goczałkowic wyróżnionych na bloku górnośląskim. Najstarsze dolnokambryjskie zespoły mikroskamieniałości, typowe dla formacji z Borzety, wystepują w analizowanym obszarze w 10 profilach wiertniczych. Charakteryzują się one stosunkowo słabym zróżnicowaniem morfologicznym. Dużą różnorodnoocią form oraz wyraźną zmiennością odznaczają się natomiast zespoły mikroskamieniałości w formacji z Goczałkowic, co pozwala na wyznaczenie zespołów typowych dla wyróżnianych w jej profilu ogniw – piaskowców bioturbacyjnych z Głogoczowa i mułowców z trylobitami z Pszczyny, w trzech otworach wiertniczych. Asocjacje mikroflory udokumentowane w osadach ogniwa piaskowców bioturbacyjnych z Głogoczowa charakteryzują sie dominacją delikatnie urzeźbionych akritach, z nowym przewodnim dla tego ogniwa rodzajem Ichnosphaera. Zespoły akritach ogniwa mułowców z trylobitami z Pszczyny odznaczają sie pojawieniem taksonów o zróżnicowanej morfologii i dominacją dolnokambryjskiego rodzaju Skiagia.

The paper reviews the palynological studies carried out to date on Cambrian deposits of the Upper Silesian Block explored by boreholes drilled in the Kraków region. Differentiated assemblages of organic microfossils characteristic of the lower Cambrian deposits of the Borzęta and Goczałkowice formations from the Upper Silesian Block were documented in 13 boreholes. The oldest Lower Cambrian microfossil assemblages, which are typical of the Borzęta Formation, occur in the Kraków region in 10 boreholes, but their morphological differentiation is rather poor. On the other hand, the assemblages from the Goczałkowice Formation are characterized by a significant diver-sity and variability of forms. Thus, in three boreholes, it helped to find assemblages which were typical of particular members distinguished in the formation, namely: the Głogoczów Bioturbated Sandstones Member and the Pszczyna Siltstones with Trilobites Member. Microflora associations, documented in the Głogoczów Bioturbated Sandstones Member, are characterized by finely ornamented acritarchs with Ichnosphaera – a new index genus. The acritarcha assemblages of the Pszczyna Siltstones with Trilobites Member are characterized by the presence of morphologically differentiated specimens and predominance of the Lower Cambrian Skiagia species.

Słowa kluczowe

Acritarcha kambr blok górnośląski region krakowski

acritarcha Cambrian Upper Silesian Block Kraków region

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

Rocznik

2010

Tom

nr 443

Strony

1--31

Opis fizyczny

Bibliogr. 60 poz., 8 k. tabl., rys., tab.

Twórcy

autor

Jachowicz-Zdanowska M.

monika.jachowicz@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Górnośląski, ul. Królowej Jadwigi 1, 41-200 Sosnowiec

Bibliografia

1. ALLARD B., TEMPLIER J., 2000 — Comparison of neutral lipid profile of various trilaminar outer cell wall (TLS)-containing microalgae with emphasis on algeanan occurrence. Phytochemistry, 54: 369–380.
2. BROCHWICZ-LEWIŃSKI W., VIDAL G., POŻARYSKI W., TOMCZYK H., ZAJĄC R., 1986 — Position tectonique dumassif de Haute-Silésie avant le Permien la lumire de données nouvelles sur le Cambrien de cette région. C. R. Acad. Sci., Paris., 303, 16: 1493–1496.
3. BRÜCK P.M., VANGUESTAINE M., 2004 — Acritarchs from the Lower Palaeozoic succession on the south County Wexford coast, Ireland: new age constraints for the Cullen-stown Formation and the Cahore and Ribband Groups. Geol. J., 39: 199–224.
4. BUŁA Z., 2000 — Dolny paleozoik Górnego Śląska i zachodniej Małopolski. Pr. Państw. Inst. Geol., 171.
5. BUŁA Z., JACHOWICZ M., 1996 — The Lower Paleozoic sediments in the Upper Silesian Block. Kwart. Geol., 40, 3: 299–324.
6. BUŁA Z., JACHOWICZ M., ŻABA J., 1997 — Principal characteristics of the Upper Silesian Block and Małopolska Block border zone (southern Poland). Geol. Mag., 133: 669–677.
7. DOWNIE C., 1982 — Lower Cambrian acritarchs from Scotland, Norway, Greenland and Canada. Trans. Royal Soc. Edinburgh, Earth Sci., 72: 257–285.
8. DOWNIE C., EVITT W.R., SARJEANT W.A.S., 1963 — Dinoflagellates, hystrichospheres, and the classification of the acritarchs. Stanford Univ. Publ. Geol. Sci., 7, 3: 1–16.
9. DUTTA S., STEINER M., BANERJEE S., ERDTMANN B.D., JEEVANKUMAR S., MANN U., 2006 — Chuaria circularis from the early Mesoproterozoic Suket Shale, Vindhyan Super-group, India: Insights from light and electron microscopy and pyrolysis-gas chromatography. J. Earth Syst. Sci., 115: 99–112.
10. EKLUND K., 1990 — Lower Cambrian acritarch stratigraphy of the Brstad 2 core, Östergötland, Sweden. Geol. Förening. Stockholm Förhand., 112: 19–44.
11. EVITT W.R., 1963 — A discussion and proposals concerning fossil Dinoflagellates, Hystrichospheres and Acritarchs. (U.S.) Proc.Nat. Acad. Sci., 49: 158–164, 298–303.
12. FATKA O., KONZALOVÁ M., 1995 — Microfossils of the Paseky Shale (Lower Cambrian, Czech Republic). J. Czech Geol. Soc., 40, 4: 55–66.
13. FRIDRICHSONE A.I., 1971 — Akritarkhi Baltisphaeridium igistrikhosfery (?) iz kembrijskikh otlozhenij Latvii. [Acritarchs Baltisphaeridium and hystrichosphaers (?) from the Cambrian deposits in Latvia.] W: Paleontologiya i Stratigrafiya Pribaltiki i Belorusi 3: 5–22.
14. GEYER G., ELICKI O., FATKA O., ŻYLIŃSKA A., 2008 — Cambrian. W: The Geology of Central Europe, 1. Precambrian and Palaeozoic (red. T. McCann):155–202. Geol. Soc., London.
15. HAGENFELDT S.E., 1989 — Lower Cambrian acritarchs from the Baltic Depression and South-Central Sweden, taxonomy and biostratigraphy. Stockholm Contrib. Geol., 41: 1–176.
16. JACHOWICZ M., 1994 — O występowaniu mikroskamieniałości grupy Acritarcha w utworach starszego paleozoiku północno-wschodniego obrzeżenia GZW. Prz. Geol., 42: 631–637.
17. JACHOWICZ M., 1995 — Opracowanie stratygrafii starszego paleozoiku NE obrzeżenia GZW w oparciu o badania mikro-paleontologiczne Acritarcha. Centr. Arch. Państw. Inst. Geol., Sosnowiec.
18. JACHOWICZ M., 1996 — Lower Palaeozoic Acritarch Assemblages from the Upper Silesian Block (USB). Acta Univ. Carolinae Geol., 40: 457.
19. JACHOWICZ M., 1999 — Badania mikroszczątków organicznych Acritarcha w sekwencjach dolnopaleozoicznych i prekambryjskich brzeżnej części bloku małopolskiego. Centr. Arch. Państw. Inst. Geol., Sosnowiec.
20. JACHOWICZ M., 2000 — Kambryjskie zespoły Acritarcha bloku górnośląskiego. Centr. Arch. Państw. Inst. Geol., Sosnowiec.
21. JACHOWICZ M., 2005 — Ordowickie akritarchy bloku górnośląskiego. Prz. Geol., 53, 9: 756–762.
22. JACHOWICZ M., MORYC W., 1995 — Platformowe utwory kambru dolnego z wierceń Rajbrot 1 i 2 na południe od Bochni. Prz. Geol., 43: 935–940.
23. JACHOWICZ M., PŘICHYSTAL A., 1997 —Lower Cambrian sediments in deep boreholes in south Moravia. Bull. Czech Geol. Surv., 72, 4: 329–332.
24. JANKAUSKAS T.V., 1972 — Biostratigrafija niznego kembrya Litwy (po akritarcham). Dokl. AN SSSR, 205, 5: 1186–1189.
25. JANKAUSKAS T.V., 2002 — Cambrian stratigraphy of Lithuania. Institute of Geology of Lithuania, Vilnus.
26. JANKAUSKAS T.V., LENDZION K., 1992 — Biozonacja dolnego i œrodkowego kambru syneklizy ba³tyckiej i obszarów przyległych (platforma wschodnioeuropejska) na podstawie akritarch. Prz. Geol., 40, 9: 519–525.
27. JANKAUSKAS T.V., LENDZION K., 1994 — Biostratygraficzna korelacja profilów dolnego i środkowego kambru w syneklizie bałtyckiej i obszarów przyległych (platforma wschodnioeuropejska). Prz. Geol., 42, 5: 365–370.
28. KIRJANOV V.V., 1969 — Skhema stratigrafii kembrijskikh otlozhenij Volyni. Geol. Zhurnal , 36: 97–103.
29. KIRJANOV V.V., 1979 — Kembrij. W: Stratigrafija verkhnodo-kembrijskikh i kembrijskikh otlozhenij zapada vostochno-evropejskoj platformy (red. B.M. Keller, A.Y. Rozanov): 151–177. Nauka, Moskwa.
30. KONIOR K., TURNAU E., 1973 — Preliminary study of microflorafrom Lower Devonian deposits in the area of Bielsko–Wadowice. Rocz. Pol. Tow. Geol., 43, 2: 273–280.
31. KOWALCZEWSKI Z., 1990 — Grubookruchowe skały kambru na środkowym południu Polski (litostratygrafia, tektonika, paleogeografia). Pr. Państw. Inst. Geol., 131: 1–82.
32. KOWALCZEWSKI Z., MOCZYDŁOWSKA M., KULETA M., 1984 — Uwagi o stratygrafii i tektonice skał kambryjskich nawierconych w podłożu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w otworach Goczałkowice IG 1, Sosnowiec I G 1 i Potrójna IG 1. Kwart. Geol., 28: 450–451.
33. MARSHALL C.P., JAVAUX A.H., KNOLL A.H., WALTER M.R., 2005 — Combined micro-Raman spectroscopy of Proterozoic acritarchs: A new approach to palaeobiology. Precambrian Res. , 138: 208–224.
34. MOCZYDŁOWSKA M., 1991 — Acritarch biostratigraphy of the Lower Cambrian and the Precambrian-Cambrian boundary in southeastern Poland. Fossils and Strata, 29: 1–127.
35. MOCZYDŁOWSKA M., 1997 — Proterozoic and Cambrian successions in Upper Silesia: an Avalonian terrane in southern Poland. Geol. Mag., 134: 679–689.
36. MOCZYDŁOWSKA M., 1998 — Cambrian acritarchs from the Upper Silesia, Poland – biochronology and tectonic implications. Fossils and Strata, 46: 1–121.
37. MOCZYDŁOWSKA M., 1999 — The Lower–Middle Cambrian boundary recognized by acritarchs in Baltica and at the margin of Gondwana. Bollett. Soc. Paleontol. Italiana, 38.
38. MOCZYDŁOWSKA M., 2008 — New records of late Ediacaran microbiota from Poland. Precambrian Res., 167: 71–92.
39. MOCZYDŁOWSKA M., 2010 — Life cycle of early Cambrian microalgae from Skiagia-plexus acritarchs. J. Paleont., 84: 216–230.
40. MOCZYDŁOWSKA M., VIDAL G., 1986 — Lower Cambrian acritarch zonation in southern Scandinavia and southeastern Poland. Geol. Fören. Stockholm Förhandl., 108, 3: 201–223.
41. MOCZYDŁOWSKA M., VIDAL G., 1992 — Phytoplankton from the Lower Cambrian Laesa formation on Bornholm, Denmark: biostratigraphy and palaeoenvironmental constraints. Geol. Mag., 129: 17–40.
42. ORŁOWSKI S., 1975 — Lower Cambrian trilobites from Upper Silesia (Goczałkowice borehole). Acta Geol. Pol., 25: 377–383.
43. PACZEŚNA J., 2005 — Środowiska sedymentacji dolnokambryjskich osadów bloku górnośląskiego. LXXVI Zjazd PTG, Materiały Konferencyjne: 90–99. Rudy k. Rybnika, 14–16.09.2005.
44. PACZEŚNA J., 2010 — Ichnological record of activity of Anthozoa in the early Cambrian succession of the Upper Silesian Block (southern Poland). Acta Geol. Pol., 60: 93–103.
45. PAŠKEVICIENE L.T., 1980 — Akritarkhi pogranichnykh otlozhenij venda i kembrija zapada votochno-evropejskoj platformy: 1–60. Nauka, Moskwa.
46. RAEVSKAYA E., 2005 — Diversity and distribution of Cambrian acritarchs from the Siberian and East-European platform – generalized scheme. W: Pre-Cambrian to Palaeozoic palaeo-palynology and palaeobotany (red. P. Steemans, E. Javaux). Notebooks on Geology, Brest, Memoir 2005/02, Abstract 07 (CG2005_M02/07).
47. TIMOFEEV B.V., 1959 — Drevnejshaya flora Pribaltiki. Trudy VNIGRI, 129: 1–129.
48. TIMOFEEV B.V., 1966 — Mikropaleofitologicheskoe issledovanie drevnykh svit. Nauka, Moskwa.
49. TURNAU E., 1974 — Microflora from core samples of some Palaeozoic sediments from beneath the Flysch Carpathians (Bielsko-Wadowice area, Southern Poland). Rocz. Pol. Tow. Geol., 44, 2/3: 143–169.
50. VAVRDOVÁ M., MIKULAŠ R., NEHYBA S., 2003 — Lower Cambrian siliciclastic sediments in the southern Moravia (Czech Republic) and their paleogeographical constraintts. Geol. Carpathica, 54: 67–79.
51. VIDAL G., 1981 — Lower Cambrian acritarchs stratigraphy in Scandinavia. Geol. Fören. Stockholm Förhandl., 103: 183–192.
52. VIDAL G., MOCZYDŁOWSKA M., RUDAVSKAYA V., 1993 — Biostratigraphical implications of a Chuaria–Tawuia assemblage and associated acritarchs from the Neoproterozoic of Yakutia. Palaeontology, 36, 2: 387–402.
53. VOLKOVA N.A., 1968 — Akritarkhi dokembrijskikh i nizhnekembrijskikh otlozhenij Estonii. W: Problematiki pogranichnykh sloev rifeya i kembriya Russkoj platform, Urala, Kazakhstana (red. N.A. Volkova, Z.A. Zhuravleva, V.E. Zabrodin, B. Sh. Klinger): 8–36. Nauka, Moskwa.
54. VOLKOVA N.A., 1969a — Raspredelenie akritatch v razrezakh severnovostochnoj Polshi. W: Tommotskij yarus i problema niznej granitsy kembriya (red. A.Yu. Rozanov i in.): 74–76. Nauka, Moskwa.
55. VOLKOVA N.A., 1969b — Akritarkhi severo-zapada Russkoj platformy. W: Tommotskij yarus i problema niznej granity kembriya: 224–236. Nauka, Moskwa.
56. VOLKOVA N.A., 1973 — Akrtarkhi i korrelyatsiya venda i kembriya zapadnij czasti Russkoj platformy. Sovietskaya Geologiya, 4: 48–62.
57. VOLKOVA N.A., 1990 — Akritarkhi srednego i verkhnego kembriya vostochno-evropejskoj platformy. Nauka, Moskwa.
58. VOLKOVA N.A., KIRJANOV V.V., 1995 — Regionalnaja stratigraficheskaja skheme sredn-verhnekembrijskikh otlozhenij vostochno-evropejskoj platformy. Strat. Geol.Correl., 3, 5: 66–74.
59. VOLKOVA N.A., KIRJANOV V.V., PISKUN L.V., PAŠKEVICIENÉ L.T., JANKAUSKAS T.V., 1983 — Plant microfossils. W: Upper Precambrian and Cambrian palaeontology of the East-European Platform (red. A. Urbanek, A.Y. Rozanov): 7–46. Wyd. Geol., Warszawa.
̄60. ŻYLIŃSKA A., 2008 — Standard chronostratygraficzny kambru – przegląd ostatnich działań Międzynarodowej Podkomisji Stratygrafii Kambru. Prz. Geol., 56: 144–149.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-955b9439-60a9-4e45-930e-90a02c5aa8b2