Krajobrazy kulturowe Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Rozważania o przyrodzie, historii, wartościach i zagrożeniach

• Autorzy: Myga-Piątek U.

Warianty tytułu

EN

Cultural landscapes of the Kraków‐Częstochowa Upland. Discussion on nature, history, values and threats

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The article points to several very up‐to‐date issues that occur in relation with the vanishing of traditional forms of land use and introduction of new, other than indigenous, management styles in the area of the Kraków‐Częstochowa Upland. Current processes of deterioration of the structure of the cultural landscapes of the Upland have been discussed with regard to natural values and the historical proces of land management by man. The article is a peculiar case study for quite common negative transformation of the Polish countryside caused by relatively free use of the space, legal negligence, low awareness and poor identification of residents with the landscape – the countryside which loses its peculiar and typical features as the result of “mass consumption”. The text also presents positive examples of care taken for the regional landscape and lists initiatives aimed at improving the image of the discussed area.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz kulturowy; Wyżyna Krakowsko-Częstochowska; zagospodarowanie przestrzenne

EN

cultural landscape; Cracow-Częstochowa Upland; spatial development

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2008
• Tom: nr 10
• Strony: 337--357
• Opis fizyczny: Bibliogr. 43 poz., fot.

Twórcy

autor

Myga-Piątek U.

• Uniwersytet Śląski, Zakład Geoekoturystyki

Bibliografia

• Andreychouk V., 2008:The evolution of geographical environment and contemporary geography. [in:] Methodology of landscape research. Dissertations Commission of Cultural Landscape No 9. Commission of Cultural Landscape of Polish Geographical Society. Sosnowiec, s. 5‐38.
• Antoniewicz W., Wartogłowski I., 1964: Mapa grodzisk w Polsce, Kraków.
• Antoniewicz M., 1982: Przeszłość Żarek. Powstanie i rozwój miasta na przestrzeni sześciu wieków. Częstochowa.
• Baranowski B., 1969: Życie codzienne wsi miedzy Wartą a Pilicą w XIX w. Częstochowa.
• Błaszczyk W., 1966: Inwentaryzacja średniowiecznych zamków i strażnic warownych na Wyżynie Jurajskiej. Rocznik Muzeum w Częstochowie. T. II, Częstochowa.
• Bogdanowski J., 1992: Przekształcenia krajobrazu Jurajskiego w ciągu wieków i problemy ochrony. Pierwsze Sympozjum Jurajskie, Człowiek i środowisko naturalne Wyżyny Krakowsko‐Wieluńskiej, Zarząd ZJPK, Dąbrowa Górnicza, s. 39-56.
• Bogdanowski J.,1993: Sztuka obronna. W: Natura i kultura w krajobrazie Jury. Kraków, s. 5-15.
• Bogdanowski J., 1997: Procesy osadnicze i przemiany architektoniczno‐krajobrazowe (1939-1970). [w:] Osadnictwo i krajobraz, Natura i kultura w krajobrazie Jury, Kraków, s. 69–86.
• Borowska‐Antoniewicz J., 1988: Dawna architektura Częstochowy i regionu w ikonografii XVII-XX w., Częstochowa.
• Böhm A., 2008: Between the theory and practice of landscape formation. Methodology of landscape research. Prace Komisji Krajobrazu kulturowego Nr. 9.
• Czajkowski J., 1977: Budownictwo wiejskie w okolicy Częstochowy w poł. XVIII.[w:] Polska Sztuka Ludowa, nr 2, Częstochowa.
• Czepczyński M., 2006: Krajobraz kulturowy miast po socjalizmie. Tendencje przemian form i znaczeń. [w:] M. Rzepczyński (red.): Przestrzenie miast postsocjalistycznych. Studia społecznych przemian przestrzeni zurbanizowanej. Bogucki Wyd. Naukowe. Gdańsk‐Poznań.
• Dobrowolska M., 1948: Dynamika krajobrazu kulturalnego. Przegląd geograficzny, T. XXI, z. 3-4, s.151-205.
• Dobrowolska M., 1961: Przemiany środowiska geograficznego Polski do XV w. PWN, Warszawa.
• Falinowska‐Gradowska A., 1995: Ojców w dziejach i legendzie. OPN, Ojców.
• Głowacki M., Kopacz J., 1974: Z pradziejów regionu częstochowskiego. Ziemia Częstochowska, T. 10, s. 47-56.
• Kaczmarzyk E., 2004: Badacze północnej części Wyżyny Śląsko‐Krakowskiej. Muzeum Częstochowskie. Częstochowa.
• Kostrzewski J., Chmielewski W., Jażdżewski K, 1965: Pradzieje Polski. PWN, Warszawa.
• Kurnatowski S., 1995: Interdyscyplinarność w badaniach przestrzeni dorzecza. Cz. 1, [w:] Rzeki, (red.): J. Kołtuniak, T. 4, s. 32-53.
• Kuraś S., 1971: Przywileje prawa niemieckiego miast i wsi małopolskich XIV-XV w.. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 179.
• Laderski H., 1966: Wpływ gospodarki leśnej na stosunki wodne w zlewni górnej Warty, Gospodarka Wodna, nr 11, s. 415-418.
• Łoś H., 1978: Etnograficzno‐historyczne przesłanki tworzenia się regionu i województwa częstochowskiego. Ziemia Częstochowska, T. 12, Częstochowa.
• Młodkowska‐Przepiórowska I., 1995: Kultura przeworska na ziemi częstochowskiej. Muzeum Częstochowskie, Częstochowa.
• Myczkowski Z., 1997: Współczesny krajobraz osadniczy i architektura po roku 1970. [w:] Osadnictwo i krajobraz, (red. Z. Noga), Natura i kultura w krajobrazie Jury, Kraków, s. 77-87.
• Myczkowski Z., 2003: Krajobraz wyrazem tożsamości w wybranych obszarach prawnie chronionych w Polsce. Monografia 285. Seria Architektura. Politechnika Krakowska. Kraków
• Myga‐Piątek U., 2001a: Wpływ gospodarki wodnej na przemiany krajobrazu Doliny Prądnika. [w:] J. Partyka (red.): Badania naukowe w południowej części Wyżyny Krakowsko‐Częstochowskiej. OPN, Ojców, s. 69‐72.
• Myga‐Piątek U., 2001b: Ewolucja krajobrazu środkowej części Wyżyny Częstochowskiej – aspekty kulturowe. [w:] Problemy ekologii krajobrazu, T. 10, IPG UJ, Polska Asocjacja Ekologii Krajobrazu Kraków, s. 357‐365.
• Myga‐Piątek U., 2002: Rozwój turystyki na obszarze projektowanego Jurajskiego Parku Narodowego. [w:] Użytkowanie turystyczne parków narodowych. Ruch turystyczny – zagospodarowanie – konflikty –zagrożenia (red.): J. Partyka. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Ojcowski Park Narodowy, Ojców, s. 561‐573.
• Myga‐Piątek U., 2003: Zabytkowe obiekty architektoniczne w krajobrazie planowanego Jurajskiego Parku Narodowego [w:] Ochrona dóbr kultury w parkach narodowych (red.): J. Partyka, Wyd. Ojcowski Park Narodowy, Kraków, s.573‐585.
• Myga‐Piątek U., Partyka J., 2003: Stawy Wyżyny Krakowsko‐Częstochowskiej jako ważny element krajobrazu ‐ zarys koncepcji projektu rewitalizacji stawów. [w:] Woda w przestrzeni przyrodniczej i kulturowej (red.): Myga‐Piątek U., Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG Nr 2. Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Oddział Katowicki PTG, Sosnowiec, s.148‐167.
• Myga‐Piątek U., 2004 a: Urządzenia wodne w dolinach rzecznych Wyżyny Częstochowskiej w świetle archiwalnych materiałów kartograficznych. [w:] Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo‐kulturowego Wyżyny Krakowsko‐Częstochowskiej (red.): J. Partyka Tom 2 Kultura. Wyd. Ojcowski Park Narodowy, i in. Ojców, s. 395‐402.
• Myga‐Piątek U., 2004 b: Kompleksowe badania krajobrazowe na przykładzie Wyżyny Krakowsko‐Częstochowskiej. [w:] Ecological geography: history, theory, methods, practice. Materiały II Międzynarodowej Konferencji, 27‐29 maja 2004 Tarnopol. Ukraina, s.59‐69.
• Myga‐Piątek U., 2006: Krajobraz kulturowy jako „genius loci” Wyżyny Krakowsko‐Częstochowskiej.[w:] W cieniu zamczyska Bonerów. W setną rocznicę utworzenia Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (1906‐2006) (red.): J. Partyka Ojców,s.87‐99.
• Myga‐Piątek U., 2008: Between traditional and modernity of the cultural landscape research. Discussion of methodology. [in:] Methodology of landscape research. Dissertations Commission of Cultural landscape, No 9. Commission of Cultural landscape of Polish Geographical Sosciety. Sosnowiec, s. 75‐92.
• Nita J., Myga‐Piątek U., 2005: Przykład zastosowania technik komputerowych do waloryzacji i ochrony krajobrazów Wyżyny Częstochowskiej. Przegląd Geograficzny, T. 77, s.325‐341.
• Noga Z., 1997: Osadnictwo i stosunki własnościowe do II wojny światowej. [w:] Osadnictwo i krajobraz od schyłku średniowiecza po współczesność, Natura i Kultura krajobrazie Jury, Kraków, s. 11-49.
• Ochmański W., 1959: Gospodarowanie na roli na ziemiach polskich w rozwoju dziejowym. Warszawa.
• Partyka J. (red.) – praca zbiorowa ‐ 2004: Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo‐kulturowego Wyżyny Krakowsko‐Częstochowskiej. T. 1, 2, 3. Ojcowski Park Narodowy, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, Wydział Nauk o Ziemi UŚ, Instytut Systematyki i ewolucji Zwierząt PAN, Komitet Ochrony Przyrody PAN. Ojców.
• Pawłowska K., 2001: Idea swojskości miasta. Wyd. Politechnika Krakowska, Kraków.
• Pawłowska K., Swaryczewska M., 2001: Ochrona dziedzictwa kulturowego. Zarządzanie i partycypacja społeczna. Wyd. UJ, Kraków.
• Pietras M., Myga‐Piątek U., 2005: Własność prywatna, własność publiczna: o znaczeniu posiadania dla kształtowania krajobrazu oraz relacji człowieka z miejscem i przestrzenią. [w:] Krajobraz kulturowy, aspekty teoretyczne i metodologiczne, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego T. IV. Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec.
• Rembowska K., 2002: Kultura w tradycji i we współczesnych nurtach badań geograficznych. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź.
• Sobalski F., 1974: Zarys historii gospodarczej powiatu częstochowskiego do 1939 r. Ziemia Częstochowska. T. X, s. 143-176.