Ryzyko wynikające z oddziaływania eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu

• Autorzy: Kaszowska O. , Mika W.

Warianty tytułu

EN

Risk resulting from mining exploatation effects on the surface of the terrain

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedmiotem rozważań jest ryzyko wynikające z oddziaływania podziemnej eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu, które można nazwać ryzykiem szkód górniczych. Przedsiębiorcy, którzy prowadzą taką działalność muszą w planie finansowym ująć koszty naprawy szkód. Na etapie planowania eksploatacji górniczej te koszty można określić tylko w wyniku prognozy. Prognoza musi obejmować liczbę i rozmiary szkód oraz koszty ich naprawy. Przedsiębiorca podejmuje ryzyko spowodowane niedoszacowaniem tych wielkości. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, na czym polega to ryzyko. W tym celu scharakteryzowano naturę ryzyka, mechanizmy jego rozwoju oraz stosowane miary. Dla wprowadzenia pojęcia ryzyka do problematyki szkód górniczych przedstawiono skutki eksploatacji w elementach zagospodarowania powierzchni, takich jak: budynki zabudowy mieszkalnej, obiekty przemysłowe, sieci infrastruktury technicznej, uprawy rolne i leśne oraz środowisko przyrodnicze. Wyszczególniono czynniki decydujące o powstawaniu i rozmiarach szkód oraz o kosztach ich naprawy. Do tych czynników zaliczono, oprócz uwarunkowań technicznych, także uwarunkowania prawne, społeczne i ekonomiczne. Zwrócono również uwagę na to, że kopalnie nie prognozują kosztów naprawy szkód górniczych, tylko je planują. Wskazano przyczyny rozbieżności pomiędzy planowanymi a ponoszonymi kosztami napraw szkód górniczych.

EN

The subject of discussion is the risk arising from the impact of underground mining exploitation on the surface of the terrain, which can be called a risk of mining damage. Entrepreneurs who conduct such mining activities must include the costs of repair of the damage in their financial plan. At the stage of planning the mining exploatation these costs can only be described as a result of the forecast. The forecast must include the number and size of damages as well as costs of their repair. An entrepreneur takes a risk related to underestimation of those figures. This paper attempts to answer the question what is the substance of this risk. To this end, the nature of this risk, its development mechanisms and measures used have been characterized. In order to introduce the concept of risk into the probematics of mining damage, effects of mining exploitation in the elements of the land surface, such as: buildings, industrial facilities, technical infrastructure networks, crops, forests and natural environment, have been presented. Factors determining formation and size of the mining damage as well as costs of repair have been specified. In addition to technical conditions, these factors include legal, social and economic conditions. Attention was also paid to the fact that mines do not forecast the costs of repair of mining damage, but plan them. Reasons for discrepancies between the planned and incurred costs of repair of mining damage have been pointed out.

Słowa kluczowe

PL

eksploatacja górnicza; obiekty budowlane; zagospodarowanie terenu; szkody górnicze; ryzyko

EN

mining exploitation; land use; mining damage; costs of repair; risk

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2017
• Tom: T. 73, nr 4
• Strony: 70--77
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., tab.

Twórcy

autor

Kaszowska O.

• Główny Instytut Górnictwa

autor

Mika W.

• Główny Instytut Górnictwa

Bibliografia

• [1] Analiza systemowa – podstawy i metodologia – 1985. Praca zbiorowa pod red. W. Findeisen, PWN. Warszawa
• [2] FROLIK A., ROGOŻ M., STASZEWSKI B. 1986 – Zasady prognozowania zmian warunków wodnogruntowych i ich wpływ na podłoże obiektów budowlanych. PBZ - 016 - 06. Główny Instytut Górnictwa.
• [3] GALLATI R. 2003 – Risk Management and Capital Adequacy. McGraw- Hill, New York, s. 7-8.
• [4] GĄTAREK D. i inni 2001 – Nowoczesne metody zarządzania rynkiem finansowym. WIG-Press, s. 79.
• [5] JAJUGA K. 2004 – Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie i instytucji finansowej – metody ilościowe a wyzwania praktyki. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego” nr 394, s.119-130.
• [6] JEDYNAK P., SZYDŁO S. 1997 – Zarządzanie ryzykiem. Wydawnictwo Ossolineum, s. 14-15.
• [7] KALISZ P., ZIĘBA M. 2014 – Impact of mining exploitation on pipelines. Acta Montanistica Slovaca. Rocnik 19, cislo 3, s. 111-117.
• [8] KASZOWSKA O. 2002 – Metoda prognozowania kosztów usuwania szkód w budynkach na terenach górniczych. Prace Naukowe GIG „Górnictwo i Środowisko” nr 3.
• [9] KASZOWSKA O. 2006 – Szkody górnicze w budynkach mieszkalnych w aspekcie społecznym i ekonomicznym. Materiały z konferencji naukowo-technicznej ZG SITG „Ochrona środowiska na terenach górniczych”, s. 189–209.
• [10] KAWULOK M. 2015 – Szkody górnicze w budownictwie. Instytut Techniki Budowlanej. Warszawa.
• [11] KNIGHT F. 1967 – Risk Unceratainty and Profit. New York.
• [12] KOUNDOURI P., KOUNTOURIS Y., TRZĄSKI L. 2008 – Wspomaganie decyzji w zakresie regulacji systemu wodnego na terenach objętych działalnością górnictwa węgla kamiennego. W: Praca zbiorowa pod red. E. Drużyńskiej i E. Nahlik: Łagodzenie presji na środowisko wodne w zlewni Białej Przemszy. Monografia, seria Inżynieria Środowiska, nr 365, Politechnika Krakowska, s. 106-147.
• [13] LIPIŃSKI A., MIKOSZ R. 2003 – Komentarz do ustawy prawo geologiczne i górnicze. Dom Wydawniczy ABC. Katowice.
• [14] MIKA W. 2008 – Ocena odporności budynków na ciągłe deformacje powierzchni. Prace Naukowe GIG, z. 6, „Bezpieczeństwo obiektów budowlanych na terenach górniczych”, s. 285-302.
• [15] MIKA W., KASZOWSKA O. 2015 – Kryteria dopuszczania eksploatacji górniczej pod terenami zabudowanymi. „Przegląd Górniczy” nr 3, s. 44-49.
• [16] MUSZYŃSKI L. 2008 – Ocena odporności budynków na wpływ wstrząsów górniczych. Prace Naukowe GIG, z. 6, „Bezpieczeństwo obiektów budowlanych na terenach górniczych”, s. 315-330.
• [17] Ochrona obiektów budowlanych na terenach górniczych – 1997. Praca zbiorowa pod red. J. Kwiatek. Wydawnictwo Głównego Instytutu Górnictwa. Katowice
• [18] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 lutego 2012 r. w sprawie planów ruchu zakładów górniczych. Dziennik Ustaw z 2012 r., Nr 0, poz. 372.
• [19] SEIDLER A., OPALSKI J., PACUŁA M., SZYPUŁA H. 1965 – Sposoby przewidywania i określania uszkodzeń górniczych w budynkach. Państwowa Rada Górnictwa. Materiały z Prac Rady. Wydawnictwo Geologiczne. Warszawa.
• [20] SOBULA W., MARTYKA J., NOWAK K. 2005 – Szkody górnicze w społecznym odbiorze mieszkańców Śląska. Materiały konferencyjne VIII Dni Miernictwa Górniczego i Ochrony Terenów Górniczych. Praca zbiorowa pod red. J. Kwiatek, Wydawnictwo Głównego Instytutu Górnictwa, s. 497-505.
• [21] TARCZYŃSKI W., MOJSIEWICZ M. 2001 – Zarządzanie ryzykiem. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne. Warszawa.
• [22] TRZĄSKI L., CARUK M., BONDARUK J. 2006 – Górnictwo węgla kamiennego – destruktor, ale i kreator wartości przyrodniczych. Prace Naukowe GIG „Bezpieczeństwo obiektów budowlanych na terenach górniczych – szkody górnicze”, s. 346-352.
• [23] Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. Dziennik Ustaw Nr 16, poz. 93 ze zm.
• [24] Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze. Dziennik Ustaw z 2011 r. Nr 163, poz. 981 z późn. zm.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).