Zmienność bazy zasobowej kopalin oraz produkcji górniczej Polski w okresie po II wojnie światowej

Salski, W.

doi:10.5604/01.3001.0012.7710

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Zmienność bazy zasobowej kopalin oraz produkcji górniczej Polski w okresie po II wojnie światowej

Autorzy

Salski W.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0012.7710

Warianty tytułu

Variations in the amount of mineral resources and mining production of Poland after World War II

Języki publikacji

Abstrakty

W pracy przedstawiono w ujęciu historycznym rozwój krajowej bazy surowców mineralnych w okresie po II wojnie światowej, aż do roku 2005. Przeanalizowano zmienność bazy surowców energetycznych (metan, ropa naftowa, węgiel kamienny i brunatny), rud metali (żelazo, miedź, cynk i ołów) oraz surowców chemicznych (siarka, sól kamienna). Cechą charakterystyczną 20-lecia 1960–1980 był dynamiczny przyrost zasobów, w wielu przypadkach w efekcie odkrycia nowych, dużych złóż, a nawet rozległych obszarów złożowych. W stosunku do wielkości zasobów w 1960 r. rozwój bazy zasobowej w przypadku większości kopalin był trzy–czterokrotny, w odniesieniu do siarki – siedmiokrotny, a gazu ziemnego – szesnastokrotny. Odkrywanie nowych złóż i wyczerpywanie się zasobów w wyniku eksploatacji wpływało na zmianę geograficznego rozmieszczenia ośrodków górniczych. Ostatnie 15-lecie analizowanego okresu w przewadze charakteryzowało się zmniejszającym się stanem zasobów i wydobycia. Likwidacji uległo górnictwo rud żelaza i siarki, a złoża rud cynku i ołowiu – znacznemu wyczerpaniu. Rola potencjału zasobowego ważniejszych surowców mineralnych w gospodarce narodowej została znacznie obniżona.

The paper presents the estimates of Polands’s reserves of mineral raw materials after World War II until 2005. This refers to energy minerals (methane, natural gas, oil, black and brown coals), metal ores (iron, copper, lead and zinc) and chemical mineral raw materials (sulphur, rock salt). The period of 1960–1980 was characterised by a dynamic increase of the reserves. In many cases, it was an effect of discoveries of new large deposits, and even large mineral-rich areas. The amount of reserves increased three to four times compared with its volume in 1960. For instance, sulphur reserves increased seven times, natural gas – sixteen times. Discoveries of new deposits as well as intense mining have caused a change in geographical distribution of the main mining centres. However, the last 15 years have been characterised by a depletion of reserves and a drop in the mining extraction. Mining of iron ores and sulphur has been abandoned, and lead and zinc deposits have been significantly depleted. Generally, the role of the potential of mineral raw materials has greatly weakened in the national economy.

Słowa kluczowe

zasoby kopalin odkrycia złóż inwestycje górnicze wydobycie kopalin surowce energetyczne surowce chemiczne rudy metali

mineral resources discoveries of deposits mining investments mining of mineral resources energy raw material chemical raw materials metal ores

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

Rocznik

2018

Tom

nr 473

Strony

67--92

Opis fizyczny

Bibliogr. 42 poz., wykr.

Twórcy

autor

Salski W.

adalbertus35@wp.pl

ul. Opoczyńska 8/15, 02-526 Warszawa

Bibliografia

1. ADAMSKI A., 1994 – Górnictwo rud żelaza w regionie częstochowskim. Zarząd Oddziału SITG. Częstochowa.
2. BILANS zasobów kopalin użytecznych w Polsce wg stanu na 01.01.1961 r., 1961 – Centralny Urząd Geologii, Warszawa.
3. BILANS zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 01.01.1971 r., 1971 – Centralny Urząd Geologii, Warszawa.
4. BILANS zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12.1980 r., 1981 – Centralny Urząd Geologii, Warszawa.
5. BILANS zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12.1990 r., 1991 – Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Warszawa.
6. BILANS zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12.2005 r., 2006 – Państw. Inst. Geol.–PIB, Warszawa.
7. CIUK E., 1991 – Zarys historii poszukiwań, badań i górnictwa węgla brunatnego w Polsce oraz udział w niej Państwowego Instytutu Geologicznego. Geol. Quart., 35, 2: 207−220.
8. CZAPOWSKI G., 2006 – Geologia permskich struktur i złóż solnych w Polsce – aktualny stan wiedzy i perspektywy zagospodarowania. Prz. Geol., 54, 4: 301−302.
9. CZAPOWSKI G., TOMASSI-MORAWIEC H., 2006 – Geologia permskiego pokładowego złoża soli kamiennej w rejonie zatoki Gdańskiej – aktualny stan wiedzy. Prz. Geol., 54, 4: 309−310.
10. DADLEZ R., WAGNER R., 1986 – Poszukiwanie ropy naftowej i gazu ziemnego w północno-zachodniej Polsce w latach 1955−1985. Prz. Geol., 34, 8: 422−427.
11. DEMBOWSKI Z., PORZYCKI J., 1967 – Wyniki prac geologiczno-poszukiwawczych prowadzonych w nowoodkrytym Lubelskim Zagłębiu Węglowym. Prz. Geol., 15, 1: 4−10.
12. DEMBOWSKI Z., 1974 – Warunki geologiczno-górnicze w Lubelskim Zagłębiu Węglowym. Kwart. Geol., 18, 3: 459−474.
13. DROZD J., 1993 – Przemysł siarkowy w Polsce. Prz. Geol., 41, 2: 77−79.
14. EKIERT F., 1966 – Znaczenie gospodarcze złóż rud cynku i ołowiu oraz perspektywy zwiększenia bazy rud tych metali. Prz. Geol., 14, 1: 14−16.
15. GIENTKA M., 1993 – Podstawowe założenia polityki surowcowej państwa. Prz. Geol., 41, 4: 229−232.
16. GRZECHNIK Z., 1978 – Historia dotychczasowych poszukiwań i eksploatacji. W: Poszukiwanie rud cynku i ołowiu na obszarze śląsko-krakowskim. Pr. Inst. Geol., 83: 23−42.
17. KARNKOWSKI P., 1986 – Obecny stan i geologiczne kierunki poszukiwań złóż ropy i gazu w PRL. Prz. Geol., 34, 9: 485−496.
18. KARNKOWSKI P., 1991 – Ropa naftowa i gaz ziemny w Polsce. W: Początki i rozwój przemysłu naftowego. Referaty. Sympozjum Naukowo-Historyczne. Wydaw. SITPNiG, Bóbrka.
19. KARNKOWSKI P., 2004 – Przegląd historyczny odkryć złóż ropy naftowej i gazu ziemnego w Polsce. Prz. Geol., 52, 2: 120−128.
20. KARNKOWSKI P. i in., 1983 – Wyniki prac geologiczno-poszukiwawczych w latach 1976−1980 oraz prognoza na bieżące 5-lecie. Prz. Geol., 31, 1: 26−30.
21. KONSTANTYNOWICZ E. (red.), 1971 – Monografia przemysłu miedziowego w Polsce. T. I. Wydaw. Geol., Warszawa.
22. KRAJEWSKI R., 1960 – Geologia złóż surowców mineralnych Polski. Surowce metaliczne. Wydaw. Geol., Warszawa.
23. MAMCZUR S., RADECKI S., WOJTKOWIAK Z., 1997 – o największym złożu ropy naftowej w Polsce Barnówko−Mostno−Buszewo (BMB). Prz. Geol., 45, 6: 582−588.
24. MIECZNIK J.B., WOŁKOWICZ S., 2013 − Bolesław Bujalski − geolog o bohaterskim życiorysie. Prz. Geol., 61, 4: 230−233.
25. MŁYNARCZYK M., PRZENIOSŁO S., 2004 – Ocena zasobów węgla kamiennego w związku z restrukturyzacją górnictwa, z uwzględnieniem uwarunkowań środowiskowych. W: Problemy gospodarki złożami kopalin. 50 lat działalności Komisji Zasobów Kopalin: 91−102. Ministerstwo Środowiska, Warszawa.
26. NIEĆ M., 1993 – Problemy gospodarki zasobami złóż siarki w Polsce. Prz. Geol., 41, 2: 75−77.
27. NIEĆ M., PRZENIOSŁO S., 2004a – Problemy gospodarki złożami kopalin. Gosp. Sur. Miner., 20, 1: 5−26.
28. NIEĆ M., PRZENIOSŁO S., 2004b – Wykorzystanie złóż kopalin w Polsce. Gosp. Sur. Miner., 20, zeszyt specjalny 1: 61–77.
29. OSIKA R., red., 1970 – Geologia i surowce mineralne Polski. Biul. Inst. Geol., 251.
30. PARECKI A., 1993 – Historia udokumentowania złoża Krzemianka. Prz. Geol., 41, 8: 558−564.
31. PAWŁOWSKI S., 1961 – o polskiej siarce i jej znaczeniu. Prz. Geol., 9, 1: 1−5.
32. PERYT T.M., SMAKOWSKI T., 2006 – Cechsztyńskie sole potasowo-magnezowe w rejonie Zatoki Gdańskiej. Prz. Geol., 54, 4: 316−317.
33. PIESTRZYŃSKI A. (red.), 1996 – Monografia KGHM Polska Miedź SA. Wydaw. CBPM Cuprum Sp. z o.o., Wrocław.
34. PIWOCKI M., 2003 – Osiągnięcia Państwowego Instytutu Geologicznego w dziedzinie złóż węgla brunatnego. Prz. Geol., 51, 1: 39−48.
35. PORZYCKI J., 1978 – Obecny stan rozpoznania Lubelskiego Zagłębia Węglowego i perspektywy dalszych poszukiwań złóż węgli kamiennych. Prz. Geol., 26, 9: 516−522.
36. RUTKOWSKI M., 2013 – Gaz pojawia się i znika, czyli krótka historia szacowania zasobów węglowodorów niekonwencjonalnych w Polsce. Prz. Geol., 61, 6: 331−333.
37. SAMSONOWICZ J., 1925 − W sprawie rud żelaznych na nadaniu „Staszic” pod Nową Słupią. Prz. Górn.-hutn., 17: 519–520.
38. SAMSONOWICZ J., 1932 − O przypuszczalnym występowaniu karbonu w zachodniej części Wołynia. Spraw. PAU, 36, 9: 14–18.
39. SZAFRAN S., 2003 – Polskie górnictwo naftowe i gazownictwo – refleksje historyczne, współczesność i szanse rozwoju. Prz. Górn., 59, 10: 40−50.
40. WEIL W. i in., 1998 – Odkrycia węglowodorów w ostatnim dziesięcioleciu i stan bazy zasobowej. Prz. Geol., 46, 4: 318−325.
41. WOJCIECHOWSKI C., KOZŁOWSKI Z., 2003 – Dokonania i perspektywy górnictwa węgla brunatnego w Polsce. Prz. Górn., 59, 10: 30−40.
42. ZNOSKO J., 1993 – Jak odkryto suwalskie magnetyty. Prz. Geol., 41, 8: 552−558

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019)

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-94e6d06e-2fb6-4670-92b6-d81bef18f9de