Wieloletnia i sezonowa dynamika niżówek w Warcie w Sieradzu

• Autorzy: Kozek M. , Tomaszewski E.

Warianty tytułu

EN

Multiannual and seasonal dynamics of low-flows in the Warta river in Sieradz

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badaniami dynamiki niżówek w Warcie w Sieradzu objęto okres 1971–2000. Analizy dokonano na podstawie serii przepływów dobowych, udostępnionych przez IMGW-PIB. Niżówki zidentyfikowano na podstawie stałego przepływu granicznego, przyjmując za poziom odcięcia rzędną Q70% z krzywej czasów trwania przepływów wraz z wyższymi. Analizie poddano wieloletnią i sezonową dynamikę objętości niedoboru odpływu, czasu trwania niżówki oraz estymatora częstości pojawiania się badanych zjawisk ekstremalnych w postaci odstępu międzyniżówkowego. W oparciu o uzyskane wyniki dokonano oceny struktury kształtowania się niżówek w zakresie ich zmienności i cech rozkładu statystycznego. Zbadano tendencje wieloletnie, w których zaobserwowano liniowe trendy zmian badanych charakterystyk. Za pomocą współczynnika korelacji dokonano oceny stabilności niżówek w kolejnych miesiącach roku hydrologicznego. Ponadto zbadano jednorodność genetyczną niżówek w Warcie za pomocą krzywej podwójnie kumulowanej oraz oszacowano długość maksymalnej niżówki o prawdopodobieństwie nieprzekroczenia 95% i 99%.

EN

Investigations of low-flow dynamics in the Warta River in Sieradz were conducted for the period 1971–2000. Analyses were based on daily discharge series, made available by Polish Institute of Meteorology and Water Management – National Research Institute. Low-flows were identified on the base of threshold level method where 70th percentile of the flow duration curve was established as truncation level. Studies included multiannual and seasonal dynamics of drought streamflow deficit volume, low-flow duration as well as inter-low-flow spacing which was taken as a frequency estimator of hydrological extremes occurrence. On the base of results the structure of low-flow forming was assessed, especially in the field of its variability and statistical distribution. There were investigated multiannual tendencies where linear trends of changes of studied characteristics were observed. On the base of correlation coefficient lowflows stability on the consecutive months of the hydrological year was analysed. Moreover, low-flow genetic homogeneity of the Warta River was investigated on the base of double-mass curve. There also was estimated non-exceedance probability of maximum low-flow duration at significance level of 95% and 99%.

Słowa kluczowe

PL

niedobory odpływu niżówkowego; reżim przepływów niżówkowych; susza hydrologiczna

EN

drought streamflow deficits; hydrological drought; low-flow regime

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2018
• Tom: T. 18, z. 2
• Strony: 41--56
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., rys.

Twórcy

autor

Kozek M.

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Pracownia Hydrologii i Gospodarki Wodnej

autor

Tomaszewski E.

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Pracownia Hydrologii i Gospodarki Wodnej, 90-139 Łódź, ul. Narutowicza 88

Bibliografia

• BARTCZAK A., GLAZIK R., TYSZKOWSKI S. 2014. The application of Box–Cox transformation to determine the Standardised Precipitation Index (SPI), the Standardised Discharge Index (SDI) and to identify drought events: Case study in Eastern Kujawy (Central Poland). Journal of Water and Land Development. No. 22 s. 3–15. DOI 10.2478/jwld-2014-0017.
• BARTNIK A., TOMASZEWSKI E. 2006. Zastosowanie indeksu pory koncentracji do oceny podatności reżimu rzecznego na formowanie przepływów ekstremalnych w zlewniach nizinnych. W: Przemiany środowiska geograficznego Polski północno-zachodniej [Application of seasonal time concentration index to assessment of river regime determination by extreme flows in lowland catchments. In: Changes of geographical environment of north-western Poland]. Pr. zbior. Red. A. Kostrzewski, J. Czerniawska. Poznań. Bogucki Wydaw. Nauk. s. 137–144.
• DĘBSKI K. 1970. Hydrologia [Hydrology]. Warszawa. Arkady ss. 368.
• DOMAŃSKI C. 1990. Testy statystyczne [Statistical tests]. Warszawa. PWE. ISBN 9788379697632 ss. 336.
• DYNOWSKA I. 1971. Typy reżimów rzecznych w Polsce [Types of river regimes in Poland]. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Grograficzne. T. 28. ISSN 0083-4343 ss. 155.
• FLEIG A.K., TALLAKSEN L.M., HISDAL H., HANNAH D.M. 2011. Regional hydrological drought in north-western Europe: linking a new Regional Drought Area Index with weather types. Hydrological Processes. No. 25 s. 1163–1179.
• HANNAFORD J., LLOYD-HUGHES B., KEEF C., PARRY S., PRUDHOMME C. 2011. Examining the large-scale spatial coherence of European drought using regional indicators of precipitation and streamflow deficit. Hydrological Processes. No. 25 s. 1146–1162.
• HISDAL H., TALLAKSEN L.M., CLAUSEN B., PETERS E., GUSTARD A. 2004. Hydrological drought characteristics. W: Hydrological drought. Processes and estimation methods for streamflow and groundwater. Pr. zbior. Red. L.M. Tallaksen, H.A.J. van Lanen. Developments in Water Science. No. 48. Amsterdam. Elsevier s. 139–198.
• JAKUBOWSKI W., RADCZUK L. 2004. NIZOWKA 2003 software. W: Hydrological drought. Processes and estimation methods for streamflow and groundwater. Pr. zbior. Red. L.M. Tallaksen, H.J. van Lanen. Developments in Water Science. No. 48. Amsterdam. Elsevier.
• JOKIEL P. 2004. Zasoby wodne środkowej Polski na progu XXI wieku [Water resources in Central Poland on the verge of XXI century]. Łódź. Wydaw. UŁ. ISBN 83-7171-825-X ss. 114.
• KAZNOWSKA E., HEJDUK A., HEJDUK L. 2015. Charakterystyka występowania wezbrań i niżówek w małej zlewni Niziny Mazowieckiej [Characteristic of occurrence of floods and streamflow droughts in a small Mazovian lowland catchment]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 15. Z. 3 (51) s. 45–59.
• LORENC H. (red.) 2005. Atlas klimatu Polski [Atlas of climate in Poland]. Warszawa. IMGW. ISBN 83-88897-43-8 ss. 116.
• ŁABĘDZKI L. 2004. Problematyka susz w Polsce [Drought problems in Poland]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 4. Z. 1 (10) s. 47–66.
• ŁABĘDZKI L., BĄK B. 2004. Zróżnicowanie wskaźnika suszy atmosferycznej SPI w sezonie wegetacyjnym w Polsce [Differentiation of the atmospheric drought index SPI in the vegetation period in Poland]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 4. Z. 2a (11) s. 111–122.
• OZGA-ZIELIŃSKA M. 1990. Niżówki i wezbrania – ich definiowanie i modelowanie [Droughts and floods – Their definition and modelling]. Przegląd Geofizyczny. Z. 1–2 s. 33–44.
• SEARCY J.K., HARDISON C.H. 1960. Double-mass curves. Manual of hydrology. P. General surfacewater techniques. Geological Survey Water-Supply Paper. No. 1541-B. Washington D.C ss. 66.
• SMAKHTIN V.U. 2001. Low flow hydrology: A review. Journal of Hydrology. No. 240 s. 147–186.
• STARKEL L., KUNDZEWICZ Z.W. 2008. Konsekwencje zmian klimatu dla zagospodarowania przestrzennego kraju [Consequences of climate change for spatial organization of Poland]. Nauka. Z. 1 s. 85–101.
• STRZEBOŃSKA-RATOMSKA B. 1994. Metodyka oceny intensywności i zasięgu suszy hydrologicznej. Cz. I. Susza hydrologiczna na Podkarpaciu w latach 1961–1990 [Methodology of the evaluation of intensity and range of hydrological drought. P. Hydrological drought in the Carpathian Region during 1961–1990]. Wiadomości IMGW. Z. 4 s. 15–42.
• TABRIZI A.A., KHALILI D., KAMGAR-HAGHIGHI A.A., ZAND-PARSA S. 2010. Utilization of time-based meteorological droughts to investigate occurrence of streamflow droughts. Water Resources Management. No. 24 s. 4287–4306.
• TALLAKSEN L.M., MADSEN H., CLAUSEN B. 1997. On the definition and modelling of streamflow drought duration and deficit volume. Hydrological Sciences – Journal – des Sciences Hydrologiques. No. 42. 1 s. 15–33.
• TOKARCZYK T. 2010. Niżówka jako wskaźnik suszy hydrologicznej [Low flow as an indicator of hydrological drought]. Monografie. IMGW. Warszawa. Wydaw. IMGW. ISBN 978-83-61102-34-2 ss. 164.
• TOMASZEWSKI E. 2007. Pora koncentracji odpływu podziemnego w środkowej Polsce. W: Obieg wody w środowisku naturalnym i przekształconym [Time concentration of the groundwater runoff in central Poland. In: Water circulation in natural and transformed environment]. Pr. zbior. Red. Z. Michalczyk. Lublin. Wydaw. UMCS s. 537–547.
• TOMASZEWSKI E. 2011. Defining the threshold level of hydrological drought in lake catchments. Limnological Review. Vol. 11. 2 s. 81–89.
• TOMASZEWSKI E. 2012. Wieloletnia i sezonowa dynamika niżówek w rzekach środkowej Polski [Multiannual and seasonal dynamics of low-flows in rivers of central Poland]. Łódź. Wydaw. UŁ. ISBN 978-83-7525-771-7 ss. 265.
• TOMASZEWSKI E. 2016. Impact of Lake Gopło on low-flow regime of the upper Noteć River. Limnological Review. Vol. 16. 2 s. 95–103.
• ZELENHASIC E., SALVAI A. 1987. A method of streamflow drought analysis. Water Resources Research. Vol. 23. Iss. 1 s. 156–168.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).