Willa projektu Rudolfa Fränkla w Smolcu pod Wrocławiem

• Autorzy: Zwierz M.

Identyfikatory

DOI

10.5277/arc150206

Warianty tytułu

EN

The villa designed by Rudolf Fränkel, in Smolec near Wrocław

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Ta dotąd zupełnie nieznana w polskiej literaturze willa powstała w latach 1931–1932. Reprezentuje koncepcję budowania organicznego, sformułowaną w 1925 r. przez Hugona Häringa. Projekt wykonał Rudolf Fränkel będący wówczas wschodzącą gwiazdą berlińskiej architektury, autor kilku luksusowych willi, ale przede wszystkim berlińskich osiedli mieszkaniowych, m.in. osiedla Atlantic z pięciuset mieszkaniami, zapleczem rekreacyjnym i kinem „Lichtburg”. Jego znakomicie zapowiadająca się kariera architektoniczna została jednak w 1933 r., ze względu na żydowskie pochodzenie, w dramatycznych okolicznościach przerwana. Zleceniodawcą podwrocławskiej willi był Robert Stern, ogrodnik o wyrobionym guście artystycznym i dużych aspiracjach, który w Brochowie (obecnie dzielnica Wrocławia) prowadził ogrodnictwo, uczestniczył w wystawach ogrodniczych, zbierając doświadczenie i nagrody. Około 1930 r. swoje przedsiębiorstwo przeniósł na obrzeża Smolca, a nad stawem, na dużej posesji wzniósł willę. Villa rustica o znakomitych, niemalże palladiańskich proporcjach i luksusowych, indywidualnie aranżowanych wnętrzach została zaprojektowana od wnętrza na zewnątrz, jej pomieszczenia powiązano z ukształtowaniem terenu i roztaczającym się z dwóch tarasów szerokim widokiem na staw i zieloną okolicę. Bardzo dobrej jakości zdjęcia willi wykonane przez fotografa Maxa Krajewskiego, stale współpracującego z architektem, zamieszczone w ówczesnej fachowej prasie dają wyobrażenie o jej pierwotnym kształcie i komforcie, dostosowanym do oczekiwań właścicieli. Dom, choć bardzo przebudowany, nadal jest zamieszkany. Artykuł przedstawia wszystkie dostępne informacje o kształcie i detalach architektonicznych willi, jej projektancie oraz pierwszych właścicielach.

EN

This, to date completely unknown in Polish literature, villa was built in 1931–1932, representing the concept of organic building (organhaftes Bauen), formulated in 1925 by Hugo Häring. The design was created by an architect, being then a rising star of the Berlin architecture, the designer of several luxury villas, but above all Berlin housing estates, including the Atlantic estate with five hundred apartments, leisure facilities and the “Lichtburg” cinema. The very promising architectural career of Fränkl was interrupted in dramatic circumstances in 1933 due to his Jewish ancestors. Fränkl’s employer and the villa’s owner was Robert Stern, a horticulturist with refined taste and high artistic aspirations, who in Brochów (now a quarter of Wrocław) ran a horticulture enterprise and who participated in horticultural exhibitions collecting both experience and awards. Around 1930 he moved his company to the outskirts of Smolec and at the pond, within a large estate he built the villa, designed by Fränkl. This villa rustica with excellent, almost Palladian, proportions and luxurious, individually decorated interiors was designed from the inside to the outside, its spaces were linked with the landscape and a panoramic view of the pond and the nature from two large terraces. Photographs of very good quality taken by the photographer Max Krajewski constantly cooperating with the architect, published in the contemporary architecture magazines give an idea of its original shape and comfort, adapted to the expectations of the owners. The house, although strongly rebuilt, still exists. The article presents all available information about the shape and architectural details of the villa, its designer and oryginal owners.

Słowa kluczowe

PL

willa; projekt; Rudolf Fränkel; budowanie organiczne; Stern Robert

EN

villa; design; Rudolf Fränkel; organic building; Stern Robert

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2015
• Tom: Nr 2(42)
• Strony: 55--64
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz, rys.

Twórcy

autor

Zwierz M.

• Muzeum Architektury we Wrocławiu/Museum of Architecture, Wrocław.

Bibliografia

• [1] Ilkosz J., Störtkuhl B. (red.), Hans Poelizg we Wrocławiu. Architektura i sztuka 1900–1916, Muzeum Architektury we Wrocławiu, Wrocław 2000.
• [2] Ilkosz J., Hala Stulecia i tereny Wystawowe we Wrocławiu – dzieło Maksa Berga, Muzeum Architektury we Wrocławiu, Wrocław 2005.
• [3] Dobesz J.L., Wrocławska architektura spod znaku swastyki na tle budownictwa III Rzeszy, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 1999.
• [4] Urbanik J., WuWA 1929–2009. Wrocławska wystawa Werkbundu, Muzeum Architektury we Wrocławiu, Wrocław 2009.
• [5] Kononowicz W., Wrocław. Kierunki rozwoju urbanistycznego w okresie międzywojennym, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 1997.
• [6] Ilkosz J. (red.), Heinrich Lauterbach. Architekt wrocławskiego modernizmu, Muzeum Architektury we Wrocławiu, Wrocław 2013.
• [7] Ilkosz J. (red.), Ernst May, Muzeum Architektury we Wrocławiu, Wrocław 2012.
• [8] Urbanik J., Luksusowe domy jednorodzinne – dwa oblicza funkcjonalizmu okresu międzywojennego, [w:] R. Nakonieczny, J. Wojtas--Swoszowska (red.), Oblicza modernizmu w architekturze, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 2013, 175–184.
• [9] Häring H., Wege zur Form, „Die Form” 1925, H. 1, 3–5.
• [10] Allinger G., Deutsche Gartenbauund Schlesische Gewerbe-Ausstellung in Liegnitz 1927, „Ostdeutsche Bau-Zeitung” 1927, Nr. 49, 293–296
• [11] Brown-Manrique G., Rudolf Fränkel und Neues Bauen. Work in Germany, Romania und the United Kingdom, Ernst Wasmuth Verlag, Tübingen–Berlin 2009.
• [12] [b.a.], Doppelwohnhaus in Berlin, „Monatshefte für Baukunst und Städtebau” 1933, Nr. 17, 72.
• [13] „Bauwelt”, 18 września 1930, 1226. [14] „Building”, listopad 1948, 336–341.
• [15] Bandurska Z., Stern Robert, [w:] I. Bińkowska, R. Szopińska (red.), Leksykon zieleni Wrocławia, Via Nova, Wrocław 2013, 892. [16] Bandurska Z., Ogrodnicze gospodarstwo Reinholda Benhscha, [w:] I. Bińkowska, E. Szopińska (red.), Leksykon zieleni Wrocławia, Via Nova, Wrocław 2013, 898.
• [17] Gaglik P., Ogrodnicze gospodarstwo Reinholda Behnscha, [w:] I. Bińkowska, E. Szopińska (red.), Leksykon zieleni Wrocławia, Via Nova, Wrocław 2013, 429.
• [18] Hellwag F., Haus St. bei Breslau, erbaut von Architekt Rudolf Fränkel, Berlin, „Die Kunst. Monatshefte für freie und Angewandte Kunst” 1933, Bd. 68, H. 10, 225–229.
• [19] [b.a.], Landhaus auf einem Gut bei Breslau. Architekt: Rudolf Fränkel, Berlin, „Monatshefte für Baukunst und Städtebau” 1933, 17, 67–71.