Cereals – Health or Disease

Badora, A.; Kozłowska-Strawska, J.; Domańska, J.; Filipek, T.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Cereals – Health or Disease

Autorzy

Badora A. , Kozłowska-Strawska J. , Domańska J. , Filipek T.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Zboża – zdrowie czy choroba

Języki publikacji

EN PL

Abstrakty

As a result of appropriate interference in the agro-ecosystems, a man can control their productivity and increase the amount of produced biomass, which can be utilized as food for humans, feed for animals, and raw material for many industries, including fuels. Such agriculture combines the laws of nature and human activity into a single coherent system. FAO has drawn attention to the idea of food security for a long time, because sufficient amount of healthy food is a prerequisite for life. The issue of genetically modified cereals not only to increase the yields, but also to stimulate the consumer’s appetite, is still little discussed. Pervasive promotion of cereals praised as a healthy food set the trends and fashions in diet and surrendered them the agricultural markets and production fields. Growing the alternative crops, among others the amaranth, shows agriculture as an economic activity that combines natural laws with human interference into a single coherent system operating in accordance with the principles of sustainable development. In this way, resources of arable lands are exploited in a sustainable manner. Moreover, amaranth grains due to the high nutritional value, especially in view of special characteristics of protein, fat, and starch, are becoming more and more popular among producers, consumers, and the industry. Therefore, the aim of this study was to evaluate the usefulness of the forgotten plant species – amaranth (Amaranthus cruentus L.) to measure the impact of its raw materials and products on human health and in the context of wheat and its processed products dominance on agricultural markets.

W wyniku odpowiedniej ingerencji w agroekosystemy człowiek steruje ich produktywnością i zwiększać ilość produkowanej biomasy, która może być spożytkowana jako pokarm dla człowieka, karma dla zwierząt i surowiec dla wielu gałęzi przemysłu, z paliwowym włącznie. Takie rolnictwo łączy prawa przyrody i działalność człowieka w jeden spójny układ. FAO od dawna zwraca uwagę na ideę bezpieczeństwa żywnościowego, gdyż dostateczna ilość zdrowego pożywienia jest warunkiem koniecznym do życia. Jednak publicznie nie mówi się na temat zbóż zmienionych genetycznie nie tylko w celu zwiększenia plonów, ale również pobudzenia apetytu konsumenta. Wszechobecna promocja zbóż zachwalanych jako zdrowa żywność ustaliła trendy i mody w diecie oraz podporządkowała im rynki rolne i pola produkcyjne. Uprawa roślin alternatywnych, m. in. szkarłatu ukazuje rolnictwo jako działalność gospodarczą, która łączy prawa przyrody z ingerencją człowieka w jeden spójny układ działający zgodnie z zasadą ekorozwoju. W ten sposób eksploatuje się zasoby gruntów ornych w zrównoważony sposób. Ponadto nasiona roślin amarantusa (Amaranthus cruentus L.), z uwagi na wysoką wartość odżywczą, a zwłaszcza z uwagi na szczególne właściwości białka, tłuszczu i skrobi, cieszą się coraz większym zainteresowaniem wśród producentów, konsumentów i przedstawicieli przemysłu. Dlatego celem niniejszej pracy była ocena przydatności zapomnianej rośliny jaką jest amarantus pod kątem wpływu surowców i produktów uzyskanych z tej rośliny na zdrowie człowieka i w kontekście dominacji pszenicy i jej przetworów na rynkach rolnych.

Słowa kluczowe

food security health wheat gluten amaranth ecoproduct sustainable development management

bezpieczeństwo żywności zdrowie pszenica gluten amarantus produkt ekologiczny zrównoważone zarządzanie jakość pól produkcyjnych

Wydawca

Lublin University of Technology

Czasopismo

Problemy Ekorozwoju

Rocznik

2014

Tom

Vol. 9, nr 2

Strony

87--98

Opis fizyczny

Bibliogr. 70 poz.

Twórcy

autor

Badora A.

aleksandra.badora@up.lublin.pl

Department of Agricultural and Environmental Chemistry, Sub-department of Quality and Standardization of Plant Materials University of Life Sciences in Lublin, 15 Akademicka Street, 20-950 Lublin, Poland

autor

Kozłowska-Strawska J.

Department of Agricultural and Environmental Chemistry, Sub-department of Quality and Standardization of Plant Materials University of Life Sciences in Lublin, 15 Akademicka Street, 20-950 Lublin, Poland

autor

Domańska J.

Department of Agricultural and Environmental Chemistry, University of Life Sciences in Lublin, 15 Akademicka Street, 20-950 Lublin, Poland

autor

Filipek T.

Department of Agricultural and Environmental Chemistry, University of Life Sciences in Lublin, 15 Akademicka Street, 20-950 Lublin, Poland

Bibliografia

1. BABUCHOWSKI A., 2005, Żywność i zdrowie, in: Bezp. Hig. Żyw. nr 10, p. 20-22.
2. BADORA A., Kształtowanie się równowagi jonowej w jęczmieniu jarym w zależności od stężenia glinu ruchomego w glebie, rozprawa doktorska, Lublin 1992.
3. BADORA A., Mobilne formy wybranych metali w glebach oraz niektóre aspekty ich immobilizacji. Rozprawy Naukowe AR, 225, Lublin 1999.
4. BADORA A., 2000, Selen – pierwiastek znany i nieznany, in: Biul. Magnezol. 5(3), p. 214-221.
5. BADORA A., 2002, Bioaccumulation of Al, Mn, Zn and Cd in Pea Plants (Pisum sativum L.) Against a Background of Unconventional Binding Agents, in: Polish J. Environ. Studies Vol. 11, No. 2, p. 109-116.
6. BADORA A., Sorbenty Mineralne w Środowisku. Wybrane zagadnienia, UP, Lublin 2011.
7. BADORA A. (ed.), Kształtowanie jakości i standaryzacja surowców roślinnych, UP, Lublin 2012.
8. BENDER J., GILEWSKA M., Współczesne rolnictwo a ekorozwój, in: Interdyscyplinarna Konferencja ‘Mechanizmy i uwarunkowania ekorozwoju’, Białystok, 14-16.11.1996.
9. BERRIEDALE-JOHNSON M., Kuchnia domowa. Dieta bezglutenowa, Wyd. RM 2012.
10. BORKOWSKI B., DUDEK H., SZCZĘSNY W., 2003, Regionalne zróżnicowanie poziomu i profilu konsumpcji żywności w krajach europejskich, in: Rocz. Nauk Rol. Ser. G, t. 90 z. 2, p. 7-17.
11. BOROWY T., KUBIAK M. S., 2012, Amarantus w piekarstwie, in: Przegląd Zbożowo-Młynarsk., R. 56 nr 1, p. 22-23.
12. CARSON R., Silent spring, Houghton Mifflin, Indianapolis 1962.
13. COULTATE T. P., Food. The Chemistry of Its Components, RSC Publishing, London 2007.
14. CZAPLICKI S., OGRODOWSKA D., TAŃSKA M., ZADERNOWSKI R., 2011, Właściwości fizyczne nasion amarantusa (Amatanthus cruentus) pochodzącego z różnych rejonów uprawy w Polsce, in: Żywność. Nauka. Technologia. Jakość nr 6(79), p. 91-104.
15. DAREWICZ M., DZIUBA J., 2007, Dietozależny charakter enteropatii pokarmowych na przykładzie celiakii, in: Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2 (57), p. 40-50.
16. DAVIS W., Dieta bez pszenicy. Jak pozbyć się pszennego brzucha i być zdrowym, Bukowy Las, 2013.
17. DIETRYCH-SZÓSTAK D., PODOLSKA G., MAJ L., 2008, Wpływ nawożenia azotem na plon oraz zawartość białka i flawonoidów w orzeszkach gryki, in: Fragm. Agronom., p. 101-109.
18. DUDZIAK S., PUŚCIAN T., STEFANIAK E., 2010, Nieznane rośliny. Szarłat (Amarantus), in: Kalendarz Rolników, Wyd. Duszp. Roln., p. 55.
19. EADES M. R., EADES M. D., SOLOM U., The Low Carb Comfort Food Cookbook, John Wiley & Sons 2002.
20. FILIPEK T., FOTYMA M., LIPIŃSKI W., 2006, Stan, przyczyny i skutki zakwaszenia gleb ornych w Polsce, in: Nawozy i Nawożenie nr 2(27), p. 7-38.
21. FLIS K., KONASZEWSKA W., Podstawy Żywienia Człowieka. WSiP, Warszawa 1986.
22. GAJEWSKA R., LEBIEDZIŃSKA A., MALINOWSKA E., SZEFER P., 2002, Ocena jakości zdrowotnej szarłatu (amarantusa), in: Rocz. Państ. Zakł. Hig., 53 Nr 2, p. 141-147.
23. GAWĘCKI J., MOSSOR-PIETRASZEWSKA T., Kompendium Wiedzy o Żywności, Żywieniu i Zdrowiu, PWN, Warszawa 2006.
24. GEORGE S., Czyj kryzys, czyja odpowiedź, Inst. Wyd. Książka i Prasa, Warszawa 2011.
25. GOLIA E. E., DIMIRKOU A I., MITSIOS K., 2008, Influence of some soil parameters on heavy metals accumulation by vegetables grown in agricultural soils of different soil orders, in: Bull Environ Contam. Toxicol. 81, p. 80-84.
26. GRABIŃSKI J., 2005, Wpływ zawartości kadmu w ziarnie pszenicy jarej na wartość technologiczną, in: Biul IHAR 237/238, p. 31-37.
27. HRYNCEWICZ Z., Uprawa Roślin Rolniczych. PWRiL, Warszawa 1992.
28. JANUSZEWSKA-JOŹWIAK K., 2009, Opracowanie sposobu i określenie optymalnych warunków przetwarzania mączki poekstrakcyjnej szarłatu, rozprawa doktorska, Politechnika Gdańska.
29. KALINOWSKA-ZDUN M., KOŁPAK R., OSTROWSKA D., ROZBICI J., SZCZYGIELSKI T., WYSZYŃSKI Z. (eds.)., 1999, Środowiskowe i agrotechniczne uwarunkowania jakości płodów rolnych, Fundacja Rozwój SGGW, p. 93-218.
30. KLIMONT K., OSIŃSKA A., 2004, Wpływ herbicydów na wartość siewną i zawartość niektórych składników w ziarnie pszenicy ozimej, jęczmienia jarego i pszenżyta jarego, in: Biuletyn IHAR nr 233, p. 49-58.
31. KŁOCZKO I., 2008, Amarantus – wartości odżywcze i funkcjonalne oraz możliwości wykorzystania w profilaktyce żywieniowej, in: Przegl. Piekarski i Cukierniczy R. 56 nr 2, p. 37-39.
32. KOT A., ZARĘBA S., 2005, Produkty zbożowe źródłem żelaza i manganu, in: Roczn. PZH 56, nr 1, p. 91- 96.
33. LUSTIG R., Fat Chance, Fourth Estate, Harper Collins Publ., UK 2013.
34. MANAHAN S. E., Toksykologia środowiska. Aspekty chemiczne i biochemiczne. PWN, Warszawa 2011.
35. MARCINIAK-ŁUKASIAK K., SKRZYPACZ M., 2008, Koncentrat chleba bezglutenowego z dodatkiem mąki z szarłatu, in: Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 4 (59), p. 131-140.
36. MARCOLA J., Dieta bez zbóż, Mada Wydawnictwo, 2006.
37. MIZERSKI R., NOWAK B., KARCZ W., 2002, Wzrost siewek kukurydzy w obecności jonów glinu, in: Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 488, p. 711 – 717.
38. MOŚCICKI L., WÓJTOWICZ A., 2009, Produkty pełnoziarniste. Część IV. 1. Zanieczyszczenie produktów zbożowych metalami ciężkimi, in: Przegląd Zbożowo-Młynarski, p. 28-31.
39. MUSGROVE P., Public and private role In Heath. Theory and financing patterns. HNP Discussion Paper prepared for the World Bank, Washington DC 1996.
40. NIEKRASZ A., 2011, Amarantus – złoto XXI wieku, in: Echo życia, Wszechnica Diabetologiczna PSD w Białymstoku, nr Pl/R22, p. 4-7.
41. NORVELL W. A., WU J., HOPKINS D. G., WELCH R. M., 2000, Association of cadmium in durum wheat grain with soil chloride and chelate-extractable soil cadmium, in: Soil Sci. Soc. Am. J. 64, p. 2162-2168.
42. NOWOROLNIK K., 2006, Plonowanie wybranych zbóż jarych w zależności od pH gleby, in: Bibiotheca Fragm.. Agronom. T. 10, p. 59-67.
43. OBIEDZIŃSKI M., Wybrane Zagadnienia z Analizy Żywności, SGGW, Warszawa 2009.
44. PIECYK M., RĘBIŚ M., RĘBIŚ Ż., WOROBIEJ E., 2009, Zawartość i charakterystyka składników odżywczych w produktach z szarłatu, in: Bromat. Chemia Toksykol. nr XLII, 2009, 2, p. 147-153.
45. PIESIEWICZ H., 2012, Amaranthus – manna XXI wieku, in: Przegl. Piekarniczy i Cukierniczy R. 57, nr 4, 12, p. 14-15.
46. PODOLSKA G., KRASOWICZ S., SUŁEK A., 2005, Ocena ekonomiczna i jakościowa uprawy pszenicy ozimej przy różnym poziomie nawożenia azotem, in: Pam. Puł. 139, p. 175-188.
47. PROKOPOWICZ D., 2001, Właściwości zdrowotne szarłatu (Amaranthus cruentus), in: Med. Wet. 57 (8), p. 559-561.
48. PRZYBULEWSKA K., STOLARSKA A., 2004, Wpływ stężenia metali (Hg, Pb, Cu) w glebie na wzrost i rozwój siewek jęczmienia, in: J. Elementom. nr 9 (3), p. 469-475.
49. RADZIEWICZ J., 2011, Amarantus – jego właściwości żywieniowe i zdrowotne, in: Rol. Magazyn Elektroniczny, nr 41.
50. RAKIEL-CZARNECKA W., Zdrowa żywność z polskich zbóż. Codziennie jedz produkty zbożowe, Wyd. KRIR, Warszawa 2010.
51. ROGALSKI L., 1997, Wybrane aspekty zagrożenia środowiska powodowane ochroną roślin, in: Postępy w Ochronie Roślin Vol 37(1), p. 238-242.
52. ROZBICKI J., Kształtowanie wielkości i jakości plonu zbóż, in: Rozbicki J. (ed.), Produkcja i Rynek Zbóż., Wyd. Wieś Jutra, Warszawa 2002, p. 141-159.
53. RYWOTYCKI R., 2005, Właściwości żywieniowe i zdrowotne szarłatu (amarantusa) dla ludzi i zwierząt, in: Przegl. Zboż. Młyn. 10. p. 24-26.
54. SOBIECH E., SMOCZYŃSKA K., MARKIEWICZ K., 2003, Badanie zawartości niezbędnych składników mineralnych i metali szkodliwych w ziarnie, mące i otrębach pszenicy różnych odmian, in: Bromat. Chem. Toksykol. 36, p. 23-28.
55. STANKO S., 2005, Interwencja na rynku zbóż, in: Wieś Jutra 4, p. 4-6.
56. STIGLIANI N. S., ANDERBORG P. Jaffe., 1993, Industrial metabolism and long term risks from accumulated chemicals in the Rhine Basin, in: Industry and Environment 16(3), p. 30-35.
57. SZATNIK-KLOC A., 1999, Wpływ stresu glinowego na wzrost oraz anatomiczne i morfologiczne cechy korzeni wybranych zbóż, in: Acta Agrophysica 23, p. 167-175.
58. SZTEKE B., SZYMCZYK K., 2005, Zanieczyszczenie zbóż na podstawie badań monitoringowych, in: Przegląd Zbożowo-Młynarski nr 8, p. 6-9.
59. SZOZDA K., 2009, Plony głównych płodów rolnych – zmiany w plonowaniu i strukturze zasiewów za ostatnie 3 lata. Zestawienie na podstawie informacji z PZDR. Warmińsko-Mazurski ODR w Olsztynie oddział w Olecku.
60. ŚLUSARCZYK M., 1991, Wpływ odczynu gleby i dawki manganu na zawartość i skład cukrowców oraz związków fenolowych w jęczmieniu jarym (Hordeum vulgare L.), in: Pam. Puł. z. 99, p. 129-144.
61. ŚWIDERSKI F., Żywność wygodna i żywność funkcjonalna, Wyd. N-T, Warszawa 2003.
62. ŚWIETLIKOWSKA K. (ed.), Surowce Spożywcze Pochodzenia Roślinnego, Wyd. SGGW, Warszawa 2006.
63. TERELAK H., PIOTROWSKA M., MOTOWICKA-TERELAK T., STUCZYŃSKI T., BUDZYŃSKA K., 1995, Zawartość metali ciężkich i siarki w glebach użytków rolnych Polski oraz ich zanieczyszczenie tymi składnikami, in: Zesz. Prob.. Post. Nauk Roln. 418, p. 45-59.
64. TRACZYK P., 2002, Potencjalne działanie alergizujące wybranych substancji dodatkowych występujących w żywności i pożywieniu, in: Żyw. Człowieka i Metabolizm t. XXIX, nr 3, p. 196-201.
65. TYBURCY A., 2005, Zabiegi mające na celu zmniejszenie ryzyka zanieczyszczenia ziarna sporyszem, in: Przegl. Zbożowo-Młynarski nr 11, p. 31-32.
66. TYBURCY A., 2006, Znaczenie zbóż w żywieniu człowieka, in: Przegl. Zbożowo-Młynarski 11, p. 9-10.
67. WĄSOWICZ W., ZACHARA B., 1987, Selenium concentrations in the blood and urine of a healthy Polish sub-population, in: J. Clin. Chem. Clin. Biochem. 25(7), p. 409-420.
68. WIERZBICKA M., BULSKA E., PYRZYŃSKA K., WYSOCKA I., ZACHARA B. A., Selen pierwiastek ważny dla zdrowia, fascynujący dla badacza, Warszawa 2007.
69. WRUTNIAK A., 2006, ECO Euro Energia, in: Nasz Rzepak 11, p. 18-20.
70. ZŁOTA KARTA PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA, 1998, in: Gazeta Lekarska.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-9436df4d-ce74-4da2-8669-6cc1d21fde8a