Mapa Henneberga i mapa Lubinusa jako źródło informacji o stanie środowiska geograficznego na przełomie XVI i XVII w. Studium metodyczne

• Autorzy: Plit J.

Warianty tytułu

EN

A map as a source of information on the state of geographical environment at the turn of the 17th century. A methodical study

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Omówiono w jaki sposób przeglądowe mapy z XVI i XVII w. można wykorzystać do rekonstrukcji elementów środowiska geograficznego przed wiekami. Analizę udokumentowano interpretacją fragmentu mapy Hennegerga południowych Mazur i mapy Lubinus’a obejmującego Ziemię Sławieńską. Wykonano dlań siatki zniekształceń południków i równoleżników. Odtworzono zasięgi lasów oraz zmiany wielkości i kształtu jezior. Przedyskutowano możliwości interpretacyjne i wiarygodność wnioskowania bazującą na podstawie dawnych map. Wykazano, iż aby uznać wynik analizy za udokumentowany trzeba potwierdzić go w innych materiałach źródłowych (historycznych, geograficznych, geologicznych, biologicznych, itp.). Pokazano na przykładach sposoby weryfikacji wyników analizy.

EN

The manner is presented, in which the survey maps of the 16th and 17th centuries can be used for purposes of reconstruction of the elements of geographical environment in ancient times. The analysis is documented by the interpretation of a fragment of the map by Henneberg of southern Masuria, and of the map by Lubinus, encompassing the Land of Sławno. For these maps the grids of deformations of the meridians and parallels were executed. The reaches of forests and the changes in the shapes and magnitudes of lakes were established. The possibilities of interpretation and the reliability of reasoning, based on ancient maps, were discussed. It has been shown that in order to consider the results of analysis as truly documented, they must find confirmation in other source materials (historical, geographic, geological, biological, etc.). The ways of verification of the results of analysis have been shown on examples.

Słowa kluczowe

PL

analiza dawnych map; granice wnioskowania; historia kartografii

EN

analysis old maps; limits of reasoning; history of cartography

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 16
• Strony: 33--47
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., ryc.

Twórcy

autor

Plit J.

• Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Warszawa, Polska

Bibliografia

• Alexandrowicz S., Jankowska E., 1989: O metodach badania map z XVI-XVII wieku (na przykładzie wybranych map krajów Europy Środkowej I Wschodniej) Polski Przegląd kartograficzny z. 21, 3-4: 134-147.
• Hartnack W., 1939: Probleme der deutschen Kartographie des XVI und XVII Jhds dargestellt am beispiel der grossen Lubinschen Karte von Pommern. Deutche Blatter 42.
• Jawkowska M., Usiewicz S.,1998: Kartograficzne i geodezyjne metody badań zmian środowiska. Wydawnictwo Akademii Rolniczej, Poznań: 203.
• Mager F., 1960: Der Wald In Altprussen als Wirtschaftsraum. Bohlau Verlag, Koln-Graz. t. I i II.
• Odlanicki-Poczobutt M., 1993: Badania dawnych wielkoskalowych map ziem Polskich [w:] Dorobek polskiej historii kartografii (red.): J. Jantczak, W. Wernerowi, Warszawa Inst. Historii Nauki, Oświaty i Techniki PAN Warszawa: 69-86.
• Plit J., 2008: Przestrzenne analizy zmian środowiska przyrodniczego oraz użytkowania terenu (wykonywane na bazie starych map i materiałów archiwalnych) [w:] Analizy przestrzenne w kartografii (red.) Żyszkowska W., Spallek W., Wrocław: 157-172.
• Plit J., 2009: Przestrzenne zmiany użytkowania gruntów na Ziemi Sławieńskiej w ciągu ostatnich 400 lat [w:] Historia i kultura Ziemi Sławieńskiej T. IX Krajobrazy okolic Sławna (red.): W. Rączkowski, J. Sroka, Sławno: 93-112 .
• Szeliga J., 1967: Dokładność szesnastowiecznych map wybrzeża polskiego. Zeszyty Geograficzne WSP w Gdańsku nr 9: 17-45.
• Szeliga J., 1993: Metody i stan dokładności badań dawnych map z obszaru Polski [w:] Dorobek polskiej historii kartografii (red.): J. Jantczak, W. Wernerowi, Warszawa Inst. Historii Nauki, Oświaty i Techniki PAN Warszawa: 51-67.