Relacje metodyczne i wiekowe pomiędzy analizą trakową a potasowo-argonową na przykładzie masywu Karkonoszy i jego osłony

• Autorzy: Jarmołowicz-Szulc K.

Warianty tytułu

EN

Methodology and age relations of the fission track and K-Ar methods : the case of the Karkonosze massif and its envelope

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W kontekście coraz większego znaczenia metod izotopowych w Polsce i zrozumienia ich możliwości interpretacyjnych, przedstawiono porównanie metodyczne i wiekowe analizy trakowej i oznaczeń metodą potasowo-argonową (K-Ar) w odniesieniu do minerałów budujących skały masywu Karkonoszy oraz jego północnej osłony. Prezentowane wyniki stanowią kompilację wcześniejszych oznaczeń trakowych z obszaru karkonosko-izerskiego (Jarmołowicz-Szulc, 1984), oznaczeń K-Ar z tego samego obszaru (Jarmołowicz-Szulc i in., 2009) oraz nowszych metodycznie danych literaturowych z masywu Karkonoszy (Danišik i in., 2010). Wykazano zaletę metody trakowej, którą są przede wszystkim możliwości interpretacyjne związane z datowaniem wypiętrzenia i/lub pogrzebania w historii geologicznej skał. Pokazano również walory metody K-Ar, umożliwiającej m.in. uzyskanie wartości wieku oziębiania np. po wypiętrzeniu plutonu.

EN

Isotopic methods have been gaining their importance in Poland in last decades. The understanding on the interpretation potential of isotopic determinations of minerals has been growing up as well. In that context, age relations and methodology of the fission track and K-Ar methods have been presented based on the case of minerals forming rocks of the Karkonosze Massif and its northern metamorphic envelope. The presented results are the compilation of earlier fission track determinations from the Karkonosze-Izera Block (Jarmołowicz-Szulc, 1984), K-Ar data from the same area (Jarmołowicz-Szulc et al., 2009) and newer methodological data from the Karkonosze granitoid (Danišik et al., 2010). Advantages of the fission track method have been shown, i.e., interpretation possibilities of burial and exhumation in geological history of rocks. Importance of the K-Ar method has been presented, in that determination of a cooling age after the pluton uplift.

Słowa kluczowe

PL

traki; apatyt; cyrkon; metoda K-Ar; procedury analityczne

EN

fission tracks; apatite; zircon; K-Ar method; analytical procedures

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 458
• Strony: 31--37
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Jarmołowicz-Szulc K.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

• [1] ALEKSANDROWSKI P., MAZUR S., 2002 — Collage tectonics in the northernmost part of the Variscan Belt the Sudetes, Bohemian Massif. W: Amalgamation of central Europe (red. J.A. Winchester i in.). Geol. Soc. Spec. Publ., 201: 237-277.
• [2] ARAMOWICZ A., ANCZKIEWICZ A., MAZUR S., 2006 — Fission-track dating of apatite from the Góry Sowie Massif, Polish Sudetes, NE Bohemian Massif implications for post-Variscan denudation and uplift. Neues Jahrb. Miner., 182, 3: 221-229.
• [3] BURCHART J.,1972 - Fissiontrack age determination of accessory apatite from the Tatra Mts., Poland. Earth and Planetary Science Letters, 11: 15-21.
• [4] CROWLEY K.D.,NAESER C.W., NAESER N.D., 1989 — Fission track analysis: theory and applications: Short Course Manual. Geological Society of America, St. Louis.
• [5] DANIŚIK M., MIGOŃ P., KUHLEMANN J., EVANS N.J., DUNKL I., FRISCH W., 2010 — Thermological constraints on the long-term erosional history of the Karkonosze Mts., Central Europe. Geomorphology, 117: 78-89.
• [6] DONELICK R.A., O' SULLIVAN P.B., KETCHAM R.A., 2005 — Apatite fission-track analysis. Rev. Miner., 58: 49-94.
• [7] FLEISCHER R.L., PRICE P.B., WALKER R.M., 1975 – Nuclear tracks in solids. University of California Press, Berkeley.
• [8] GLEADOW A.J.W., BROWN R.W., 2000 — Fission-track thermochronology and the long-term response to tectonics. W: Geomorphology and Global Tectonics: 57-75. John Wiley & Sons.
• [9] HAŁAS S., 1995 — Geochronologia izotopowa oparta na rozpadzie promieniotwórczym potasu-40. Prz. Geol., 43, 12: 993-998.
• [10] HURFORD A.J., GREEN P.F., 1983 — The zeta age calibration of fission-track dating. Chem. Geol., 1: 285-317.
• [11] JARMOŁOWICZ-SZULC K., 1984 — Geochronologiczne studium fragmentu północnej osłony granitu Karkonoszy przy pomocy metod trakowych. Arch. Miner., 39: 139-183.
• [12] JARMOŁOWICZ-SZULC K., HAŁAS S., WÓJTOWICZ A., 2009 — Radiometric age analyses of rocks from the northern envelope of the Karkonosze massif, the Sudetes, Poland: a comparative geochronological study. Geochronometria, 34: 33-39.
• [13] KRZYWIEC P., 2006 — Structural inversion of the Pomeranian and Kuiavian segments of the Mid-Polish Trough – lateral variations in timing and structural style. Geol. Quart.; 50, 1: 151-167.
• [14] MOCHNACKA K., 1971 — Próba oznaczenia wieku bezwzględnego granitu Kudowej metodą śladów rozpadu uranu. Spraw. z Pos. Komis. Nauk. PAN, 14: 304-307.
• [15] NAESER C.W., McKEE E.H., 1970 — Fission-track and K-Ar ages from Tertiary ash-flow tuffs, north-central Nevada. Geol. Soc. Am. Bull., 81: 3375-3384.
• [16] OBERC-DZIEDZIC T., 1988 — Rozwój granitów i gnejsów wschodniej części krystaliniku izerskiego w świetle badań strukturalnych. Acta Univ. Wratisl. Pr. Geol.-Miner., 13: 1-184.
• [17] OBERC-DZIEDZIC T., PIN C., KRYZA R., 2005 — Early Palaeozoic crystal melting in an extensional setting: petrological and Sm-Nd evidence from the Izera granite-gneisses, Polish Sudetes. Inter. J. Earth Sci., 94: 354-368.
• [18] RESAK M., NARKIEWICZ M., LITTKE R., 2008 — New basin model ling results from the Polish part of the Central European Basin system: implications for the Cretaceous–Early Paleogene structural inversion. Inter. J. Earth Sci., 97: 955-972.
• [19] SKOWROŃSKI A., 1976 — Efekty rozszczepienia jader atomów uranu w minerałach. Studium metodyczne i przykłady zastosowań w geochemii. Pr. Miner., 46: 1-73.
• [20] TAGAMI T., 2005 — Zircon fission- track thermochrology and applications to fault studies. Rev. Miner., 58: 95-122.
• [21] THOMSON S.N., 2000 — Using fission-track thermochronology of the Ruhla Crystalline Complex: New constrains on the post-Variscan thermal evolution of the NW Saxo-Bohemian Massif. Tectonophysics, 324: 17-35.
• [22] TURNIAK K., HAŁAS S., WÓJTOWICZ A., 2007 — New K-Ar ages from the Strzegom – Sobótka Massif, western Poland. Geochronology, 27: 5-9.
• [23] ŻELAŹNIEWICZ A., NOWAK I., ACHRAMOWICZ S., CZAPLIŃSKI W., 2003 — Północna część bloku karkonosko-izerskiego – pasywny brzeg teranu saksoturyńskiego. W: Sudety zachodnie od wendu do czwartorzędu (red. W. Ciężkowicki, J. Wojewoda): 17-32. WIND, Wrocław.