„Kamieniołomy przydrożne” – zapomniane źródło lokalnego surowca dla drogownictwa

• Autorzy: Zagożdżon P. P. , Zagożdżon K. D.

Identyfikatory

DOI

10.5277/hm170417

Warianty tytułu

EN

“Wayside quarries” – a forgotten source of local raw materials for road construction

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W opracowaniu zwrócono uwagę na liczne drobne wyrobiska odkrywkowe, będące pozostałością lokalnej wybiórki kamienia dla potrzeb budowy dróg leśnych na terenach górskich. Przedstawiono wyniki wstępnych prac przeprowadzonych na wybranych obszarach Gór Stołowych (okolice Polanicy Zdroju oraz Wolan) i Bialskich (stoki góry Suszycy i rejon Wielkiego Rozdroża). Ukazano cechy morfologiczne tych wyrobisk, prawdopodobny system prac eksploatacyjnych i rodzaje uzyskiwanych materiałów mineralnych. Wyrobiska wyraźnie różnią się powierzchnią oraz głębokością, co wynika z rodzaju eksploatowanej skały i formy złoża. W niektórych z nich zachowane są niewielkie pryzmy materiału płonnego, będące rodzajem miniaturowych zwałowisk wewnętrznych. W poszczególnych wyrobiskach wytwarzano produkty będące odpowiednikiem kruszyw łamanych, w innych specyficzny materiał brukarski. Wskazano środowiskowe atuty pozyskiwania lokalnego kamienia, w stosunku do współczesnej, skoncentrowanej przemysłowej produkcji kruszyw drogowych.

EN

In this paper attention was paid to numerous small opencast excavations which are the remnants of local stone sourcing for forest roads construction in mountainous areas. The results of preliminary works carried out in selected areas of the Stołowe Mountains (near Polanica Górna and Wolany) and Bialskie Mountains (slopes of Mt. Suszyca and the nearby Wielkie Rozdroże – Great Crossroads) have been presented. The paper presents morphological features of these workings, the probable system of exploitation and the types of mineral materials obtained. Excavations clearly differ in surface and depth which is due to the type of rock being extracted and the form of the deposit (layers of sandstones and massive occurrences of gneiss and mica schists). Inside some of these excavations small heaps of barren material were found which may be considered to be miniature internal spoil heaps. Various road materials were produced in individual workings as equivalent of break-stone or a specific paving material. On top of that, environmental advantages of local stone acquiring have been indicated in relation to modern, concentrated industrial production of road aggregates.

Słowa kluczowe

PL

kamieniołomy; historyczne wydobycie kamienia; wykorzystanie surowców in situ; Góry Stołowe; Góry Bialskie

EN

quarries; historic quarrying; in situ resource utilization; Table Mountains; Bialskie Mountains; Poland

• Wydawca: Stowarzyszenie Naukowo-Edukacyjne Terra Minera
• Czasopismo: Hereditas Minariorum
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 4
• Strony: 241--250
• Opis fizyczny: Bibliogr. 8 poz., rys.

Twórcy

autor

Zagożdżon P. P.

• Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej, Na Grobli 15, 50-421 Wrocław

autor

Zagożdżon K. D.

• Stowarzyszenie Naukowo-Edukacyjne Terra Minera
• Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej, Na Grobli 15, 50-421 Wrocław

Bibliografia

• CYMERMAN Z., CWOJDZIŃSKI S., 1984. Szczegółowa mapa geologiczna Sudetów 1:25000, Ark. Strachocin, Bielice. Wyd. Geol. Warszawa.
• geoportal.gov.pl – witryna internetowa geoportalu Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii (dostęp: listopad 2017).
• Meßtischblatt 3342 (Neue Nr 5767), Blatt Wilhelmsthal, 1912. Königl. Preuss. Landes-Aufnahme. Berlin. Dostęp na: http://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/ – Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego (dostęp: listopad 2017).
• Meßtischblatt 5564, Blatt Reinerz, 1911. Königl. Preuss. Landes-Aufnahme. Berlin. Dostęp na: http://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/ – Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego (dostęp: listopad 2017).
• Meßtischblatt 5564, Blatt Bad Reinerz 1928. Königl. Preuss. Landes-Aufnahme. Berlin. Dostęp na http://igrek.amzp.pl (dostęp: listopad 2017).
• Meßtischblatt 5564, Blatt Bad Reinerz 1940. Königl. Preuss. Landes-Aufnahme. Berlin. Dostęp na http://igrek.amzp.pl (dostęp: listopad 2017).
• WOJEWODA J., BIAŁEK D., BUCHA M., GŁUSZYŃSKI A., GOTOWAŁA R., KRAWCZEWSKI J., SCHUTTY B., 2011. Geologia Parku Narodowego Gór Stołowych – wybrane zagadnienia. [W:] Chodak T., Kabała C., Kaszubkiewicz J., Migoń P., Wojewoda J. (red.), Geoekologiczne warunki środowiska przyrodniczego Parku Narodowego Gór Stołowych (monografia). Wyd. Wind. Wrocław.
• ZAGOŻDŻON K.D., 2016. Wstępne wyniki rozpoznania reliktów eksploatacji i obróbki piaskowców na obszarze Gór Stołowych. Hered. Min. 3: 215–224.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).