The road as an essential element in the composition of contemporary holocaust places of remembrance

• Autorzy: Zabielska Katarzyna

Identyfikatory

DOI

10.21005/pif.2025.61.D-03

Warianty tytułu

PL

Droga jako istotny element kompozycji współczesnych miejsc pamięci holokaustu

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

The article deals with the role of the road as a key compositional element in contemporary memorial places, from the perspective of landscape architecture. The author examines the forms and symbolism of paths, which are not only a communication system, but also shape the aesthetics and content of a place. The road organises the space, it is the canvass of the composition which, by delimiting the zones, creates a path leading to the central element of the commemoration – the monument, which is the carrier of ideas and symbols. The aim of this study is to determine the rank of the path in the composition of contemporary memorial sites, thus developing guidelines for the design of these spaces.

PL

Artykuł traktuje o roli drogi jako kluczowego elementu kompozycji we współczesnych miejscach pamięci, z perspektywy architektury krajobrazu. Autorka bada formy i symbolikę dróg, które są nie tylko układem komunikacji, ale także kształtują estetykę i treść miejsca. Droga organizuje przestrzeń, jest kanwą kompozycji, która wyznaczając strefy, tworzy ścieżkę prowadzącą do centralnego elementu upamiętnienia – pomnika, będącego nośnikiem idei i symboli. Celem pracy jest określenie rangi drogi w kompozycji współczesnych miejsc pamięci, co pozwoli na opracowanie wytycznych do projektowania tych przestrzeni.

Słowa kluczowe

EN

memorial site; memory; path; landscape

PL

miejsce pamięci; pamięć; droga; krajobraz

• Wydawca: Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
• Czasopismo: Przestrzeń i Forma
• Rocznik: 2025
• Tom: nr 61
• Strony: 183--210
• Opis fizyczny: Bibliogr. 51 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Zabielska Katarzyna

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Poland. Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Katedra Sztuki Krajobrazu

• https://orcid.org/0000-0003-2422-268X

Bibliografia

• [1] Ando, T.1984. Tadao Ando: Buildings, Projects, Writings. Rizzoli International Publications.
• [2] Błotnicka-Mazur E., ‘Memorial site as space of engagement. Ideological and artistic concept of the Museum and Memorial in Sobibór’, Muzealnictwo 2021, nr 62, 73-83, DOI: 10.5604/01.3001.0014.8978.
• [3] Bogdanowski J. 2001. ‘Czytanie krajobrazu’, Krajobraz kulturowy warsztaty dla nauczycieli i metodyków. Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu, Warszawa, s. 17 – 35.
• [4] Buntman B. 2008. ‘Tourism and Tragedy: The Memorial at Belzec, Poland’, International Journal of Heritage Studies, Volume 14, p. 422-448.
• [5] Campbell, J. 2008. The Hero with a Thousand Faces. Princeton University Press.
• [6] Certeau, M. de 1984. The Practice of Everyday Life. University of California Press.
• [7] Ciołek G., 1957. Ogrody Polskie. red. I uzup. J. Bogdanowski, Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
• [8] Connerton P., Jak społeczeństwa pamiętają, Przeł. M. Napiórkowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012.
• [9] Culture (2019). https://culture.pl/pl/artykul/krajobraz-pamieci, (data dostępu: 07.12.2024).
• [10] Drozdzewski D., De Nardi S., Waterton E., Memory, Place and Identity. Commemoration and remembrance of war and conflict, Routledge 2018.
• [11] Eliade, M. 1959. The Sacred and the Profane: The Nature of Religion. Harcourt.
• [12] Forczek-Brataniec U. 2008. Widok z drogi. Krajobraz w percepcji dynamicznej. Elamed Media Group.
• [13] Gawryszewska B. J. 2006. Historia i struktura ogrodu rodzinnego, Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• [14] Gawryszewska B., Myszka-Stąpór I., Herman K., Rylke J. 2018. Ogrody w teorii i praktyce Pracowni Sztuki Ogrodu i Krajobrazu, Warszawa, Stowarzyszenie Genius Loci, 120 s., ISBN 978-83-9529-560-7.
• [15] Gliwka G., ‘Collective memory - its funcions and mechanisms of transmission in the context of research by Barbara Szacka and Andrzej Szpociński’, Rozprawy Społeczne 2020, nr 13(3), 13–27, https://doi.org/10.29316/rs/114815.
• [16] Goodchild P. H., 2008. ‘Opieka nad dziedzictwem ogrodowym i krajobrazowym: rola edukacji uzupełniającej’, Zielone światy. Zabytkowy krajobraz kulturowy, parki, ogrody, cmentarze i inne formy zaprojektowanej zieleni. Ich ochrona, konserwacja, restauracja i użytkowanie społeczne. Wydawnictwo SGGW, Warszawa, s. 137 – 156.
• [17] Hansen, O. 2005. Ku Formie Otwartej. Fundacja Galerii Foksal, Warszawa.
• [18] Harvey, P. 2012. An Introduction to Buddhism: Teachings, History and Practices. Cambridge University Press.
• [19] Hobhouse P. 2020. The Story of Gardening, Princeton Architectural Press.
• [20] I NAGRODA W KONKURSIE NA MIEJSCE PAMIĘCI W SOBIBORZE (2013). https://archinea.pl/miejscepamieci w-sobiborze-marcin-urbanek-re-michalewicz-tanski-lukaszmieszkowski/ (data dostępu: 14.01.2024).
• [21] Majdanek (2024). https://www.majdanek.eu/pl/news/nowa_odslona_muzeum_w_sobiborze/1681 (data dostępu: 07.12.2024).
• [22] Majdecka-Strzeżek A. 2008. ‘Ukryta symbolika ogrodów’, Zieleń miejska, nr 11, Abrys, Wydawnictwa komunalne, Warszawa, s. 18-19.
• [23] Majdecki L. 2006. Historia ogrodów, tom I, II, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
• [24] Malinowska-Petelenz B., Petelenz A., ‘Przestrzeń publiczna jako ekspresja pamięci’, Czasopismo Techniczne 2010, nr 6, 25–31.
• [25] Margalit A., Etyka pamięci, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2023.
• [26] Miejsce (2017). https://miejsce.asp.waw.pl/konkurs-na-miedzynarodowy-pomnik-ofiar-obozu-w-birkenau-2/, (data dostępu: 07.12.2024).
• [27] Muzeum i miejsce pamięci w Sobiborze (2023). https://www.sobibor-memorial.eu/pl/information (data dostępu: 14.01.2024).
• [28] Myszka I., Augustyniak K., ‘Warstwa konstrukcyjna ogrodu. Ramy do budowania kompozycji’, Przestrzeń i Forma 2022, 217-238, DOI: 10.21005/pif.2022.51.D-01.
• [29] Myszka-Stąpór I. 2017. ‘Ogród: wprowadzenie’, Projektowanie ogrodu i krajobrazu: wybór tekstów. Wydawnictwo SGGW, Warszawa, s.7-9, ISBN 978-83-7583-728-5.
• [30] Myszka-Stąpór I., Elementy ogrodowe. Ich forma, funkcja i znaczenie, Sztuka Ogrodu Sztuka Krajobrazu, Warszawa 2014.
• [31] Norberg-Schulz, C. 1980. Genius Loci: Towards a Phenomenology of Architecture. Academy Editions.
• [32] Pink Triangle Memorial (2025). https://pinktrianglememorial.org/vision/, (data dostępu: 09.03.2025).
• [33] Pomnik i jego symbolika (2024). https://www.belzec.eu/pl/page/upamietnienie/183, (data dostępu: 07.12.2024).
• [34] Różańska A. 2008. ‘Historia europejskiej sztuki ogrodowej’, Ogrody. Historia architektury i sztuki ogrodowej.Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• [35] Rylke J. 1995. ‘Tajemnice ogrodów’, Historia architektury i sztuki ogrodowej. Wydawnictwo Kanon, Warszawa, s. 42-142.
• [36] Rylke J. 2017. ‘Teoria i zasady projektowania dla architektów krajobrazu’, Sztuka Ogrodu Sztuka Krajobrazu. Wydawnictwo Katedra Sztuki Krajobrazu, SGGW, Warszawa.
• [37] Springer F. 2022. Zaczyn. O Zofii i Oskarze Hansenach. Wydawnictwo Karakter, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.
• [38] Stevens Q., Franck Karen A., Memorials as Spaces of Engagement. Design, Use and Meaning, Routledge, 2016.
• [39] Szafrańska M. 1998. Ogród. Forma, symbol, marzenie. Wydawnictwo Zamku Królewskiego Arx Regia, Warszawa.
• [40] Szafrańska M. 2011. Człowiek w renesansowym ogrodzie, Miniatura, Kraków.
• [41] Tanović S., Designing memory. The Architecture of Commemoration in Europe, 1914 to the Present, Cambridge University Press, 2019.
• [42] Teatrnn (2024). https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/muzeum-miejsce-pamieci-w-belzcu/, (data dostępu: 07.12.2024).
• [43] Treib M. 2011. Settings and Stray Paths: Writings on Landscapes and Gardens, Routledge.
• [44] Tuan, Y.-F. 1977. Space and Place: The Perspective of Experience. University of Minnesota Press.
• [45] Tygodnik Powszechny (2019). https://www.tygodnikpowszechny.pl/nie-ufam-rzeczywistosci158776?fbclid=IwY2xjawHOipBleHRuA2FlbQIxMQABHaG7mq3aNPc4-sA7Ew3yg63GFxAKEJLbaD53RzIVe4ZhK_lYbLvzI6x_rA_aem_2GkrHgYSVJlOpUwxnCupKQ, (data dostępu: 17.12.2024).
• [46] Tzu L. 2018. Tao Te Ching. Penguin Publishing Group.
• [47] van Gennep, A. 1960. The Rites of Passage. University of Chicago Press.
• [48] Young James E., ‘Memory, Counter‐memory, and the End of the Monument’, [in:] Shelley Hornstein and Florence Jacobowitz (Eds.), Image and Remembrance: Representation and the Holocaust, Indiana University Press, 2003, 59‐78.
• [49] Young, J. E. 1994. The Texture of Memory: Holocaust Memorials and Meaning. Yale University Press.
• [50] Zabielska K., Myszka I., ‘Upamiętnienia i pomniki’, Przestrzeń i forma 2024, 99-128, DOI: 10.21005/pif.2024.59.D-01.
• [51] Zachariasz A., ‘O upamiętnianiu miejsc, wydarzeń, osób i zwierząt w historycznych i współczesnych ogrodach i parkach’, Czasopismo Techniczne 2012, R. 109 (z. 7 - Architektura z. 2-A), 51-70.

Uwagi

W polu bibliografiia pominięta 8 pozycja. W sumie 52 poz. bibliograficzne.