Ceramika siwa i czarna pogranicza polsko-litewskiego

• Autorzy: Wowak J.

Warianty tytułu

EN

Pottery grey and black Polish-Lithuanian borderland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł przedstawia krótką historię rozwoju garncarstwa na terenach przygranicznych Polski i Litwy, tajniki produkcji siwaków w Polsce – z uwzględnieniem jednego z największych ośrodków (Czarnej Wsi Kościelnej) – oraz czarnej ceramiki na Litwie, wyrabianej w Parku Narodowym Dzūkija, w okolicach Merkinė, nad rzeką Niemen. Szczególny nacisk położony został na metody pracy, narzędzia, sposoby zdobienia, techniki wypalania oraz sposoby produkcji ceramiki. Dokonano także omówienia wybranych twórców siwaków z Polski oraz czarnej ceramiki na Litwie. Poza tym poruszony został także problem tożsamości narodowej i przynależności etniczno-kulturowej omawianych regionów oraz kontynuacji tradycji wypalania ceramiki wśród młodego pokolenia.

EN

The article presents a short story of potteries’ development in the borderland of Poland and Lithuania. Moreover, the secrets of production of siwak in Poland, bearing in mind one of the greatest centres, Czarna Wieś Kościelna, as well as black ceramics in Lithuania. The above mentioned black ceramics are being made in the Dzūkija National Park, nearby Merkinė, by the Niemen river. Particular stress was put on the methods of work, tools, ways of decoration, baking techniques and also new ways of ceramics’ manufacture. The selected creators of siwak in Poland and black ceramics in Lithuania have been discussed. It is worth mentioning that the problem of national identity and ethnic and cultural affiliation of presented regions and continuation of firing tradition by young generation has been shown.

Słowa kluczowe

PL

ceramika; siwak; glina; czarna ceramika; zdobienia

EN

ceramics; grey ceramics; clay; black ceramics; decorations

• Wydawca: Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych
• Czasopismo: Szkło i Ceramika
• Rocznik: 2014
• Tom: R. 65, nr 6
• Strony: 19--23
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., fot.

Twórcy

autor

Wowak J.

• Absolwent Wydziału Filologiczno-Historycznego Uniwersytetu w Gdańsku. Nauczyciel w szkołach ponadgimnazjalnych. Zajmuje się badaniem kultury i tradycji mniejszości narodowych na pograniczu polsko-litewskim, ze szczególnym uwzględnieniem działalności twórców ludowych związanych z ceramiką

autor zdjęć

Wowak J.

• Absolwent Wydziału Filologiczno-Historycznego Uniwersytetu w Gdańsku. Nauczyciel w szkołach ponadgimnazjalnych. Zajmuje się badaniem kultury i tradycji mniejszości narodowych na pograniczu polsko-litewskim, ze szczególnym uwzględnieniem działalności twórców ludowych związanych z ceramiką

Bibliografia

• 1. Bouden de Kurtenė-Erenkroicova C. (1998), Kelios pastabos apie Vilniaus vaivadijos etnografia, Etnografija. Metraštis 2-3. 1992-1993, Vilnius.
• 2. Buržinskienė E. (2007), Pokalbiai apie puodus ir puodžius, Subartonys. Marcinkonys.
• 3. Buzas J. (1970), Merkiniškių verslai, Merkinė, Vilnius.
• 4. Ejdulis A., Iwanowska G. (2002), Osadnictwo w dorzeczu Marychy. Badania powierzchniowe i sondażowe na Ziemi Puńskiej i Sejneńszczyźnie [w:] „Badania archeologiczne w Polsce północno-wschodniej i na zachodniej Białorusi w latach 2000-2001”, Materiały z konferencji, Białystok, 6-7 grudnia 2001, red. M. Karczewska, M. Karczewski, Białystok.
• 5. Gailutė R. (1997, Juodosios keramikos paslaptys, nr 26, Šlacinis.
• 6. Galaunė P. (1930), Lietuvių liaudies menas. Jo meninių formų plėtojimosi pagrindai, L.U. Humanitarinių Mokslų Fakulteto Leidinys, Kaunas.
• 7. Jaskanis D. (1969), Muzeum w Białymstoku, Pradzieje Białostocczyzny, Wyd. Arkady, Warszawa.
• 8. Kopciała J. (red.) (1991), „Rocznik Suwalsko-Mazurski”, t. I, Rada Naukowo-Wydawnicza Suwalskiego Towarzystwa Kultury, Suwałki.
• 9. Krzysztofowicz S. (1972), O sztuce ludowej w Polsce, Wiedza Powszechna, Warszawa.
• 10. Krzywiec R. (1954), Technologia rzemiosła garncarskiego. Historia pieca garncarskiego, część druga, PWN, Poznań-Wrocław.
• 11. Nałęcz-Dobrowolski M. (1913), Ceramika i szkło. Szkic historyczny, Nakład Towarzystwa Opieki nad zabytkami przeszłości, Warszawa.
• 12. Reinfuss R. (1955), Garncarstwo ludowe, Wyd. Sztuka, Warszawa.
• 13. Szymański P. (1998), Żubronajcie – przyczynek do badań nad wczesnożelazną ceramiką Suwalszczyzny [w:] „Ceramika zachodniobałtyjska od wczesnej epoki żelaza do początków ery nowożytnej”, pod red. M. Karczewskiego. Materiały z konferencji w Białystoku, 14-16 maja 1997, Białystok.
• 14. Ūdraitė I. (2006), Lietuvių liaudies keramika XIX a. vidurys – XX a. pirma pusė. Rinkinio katalogas, Vilnius.