Pozawzrokowe doświadczanie przestrzeni a problem deprywacji sensorycznej współczesnego środowiska zurbanizowanego

• Autorzy: Wronkowska Julia

Identyfikatory

DOI

10.5277/arc190212

Warianty tytułu

EN

Non-visual experience of space and the problem of sensory deprivation in contemporary urbanized environment

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Niniejszy artykuł omawia problem współczesnej kultury, jakim jest dominująca rola wizualnej reprezentacji rzeczywistości. Architekturę i urbanistykę oceniamy powierzchownie na podstawie aspektów wizualnych, zapominając o bogactwie doznań pozawzrokowych. Takie podejście do projektowania architektury i przestrzeni zurbanizowanej skutkuje dziś przesyconym pejzażem sensorycznym miasta, zanieczyszczeniem powietrza oraz miejskiej przestrzeni sonicznej. Problem okulocentryzmu we współczesnej kulturze szczególnie ujawnia się w przypadku osób niewidomych. Na podstawie studiów literatury przedmiotu z pogranicza architektury, psychologii percepcji, tyflologii, a także filozofii podjęto próbę zarysowania tła kulturowego ponowoczesnej rzeczywistości przesyconej informacją, by następnie opisać rolę zmysłów i ich potencjał w tworzeniu przestrzeni nie tylko dostępnej dla osób niewidomych, ale także bogatszej estetycznie dla wszystkich jej użytkowników. Analizę uzupełniono o własne obserwacje oraz wizje lokalne pod kątem odbioru pozawzrokowego. Zarówno z literatury przedmiotu, jak i obserwacji własnych wynika, że rola zmysłów oraz emocji w architekturze i urbanistyce jest jeszcze niedostatecznie zbadana. W opinii autorki wszelkie badania podejmujące ten temat mogą okazać się niezwykle cenne, gdyż spojrzenie na przestrzeń przez pryzmat wszystkich zmysłów miałoby szansę stać się ważnym narzędziem projektowym służącym walce z problemem współczesnej okulocentrycznej rzeczywistości.

EN

This article discusses the problem of contemporary culture which is the dominant role of the visual representation of reality. We evaluate architecture and urban planning superficially based on visual aspects, forgetting about the wealth of non-visual experiences. This approach to designing architecture and urban space results in a suffused sensory landscape of the city, pollution of air and the urban sonic space. This problem manifests itself particularly in the case of blind people. Based on the study of literature with the subject of architecture, psychology of perception, typhlology, as well as philosophy, an attempt was made to outline the cultural background of postmodern reality suffused with information, then to describe the role of the senses and their potential in creating space not only accessible to blind people, but also wealthier in terms of aesthetics for all its users. The analysis of the literature on the subject has been supplemented with own observations and local visions for non-visual reception. Both from the literature on the subject and from own observations, it appears that the role of the senses and emotions in architecture and urban planning is still insufficiently researched. In the author’s opinion, any research on this topic may turn out to be extremely valuable, because looking at the space through the prism of all senses would have a chance to become an important design tool to tackle the problem of contemporary oculocentric reality.

Słowa kluczowe

PL

pozawzrokowe doświadczanie przestrzeni; deprywacja sensoryczna; zaangażowanie estetyczne; emocjonalny odbiór przestrzeni; dźwięk architektury

EN

non-visual experience of space; sensory deprivation; aesthetic involvement; emotional reception of space; sounds of architecture

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2019
• Tom: Nr 2 (58)
• Strony: 147--162
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., il.

Twórcy

autor

Wronkowska Julia

• Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej/Faculty of Architecture, Gdańsk University of Technology

Bibliografia

• [1] Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych, Świat Książki, Warszawa 2000.
• [2] Pallasmaa J., Oczy skóry. Architektura i zmysły, Instytut Architektury, Kraków 2012.
• [3] Kłopotowska A., Doświadczanie przestrzeni w rehabilitacji osób z dysfunkcją wzroku: sztuka a tyflorehabilitacja, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok 2016.
• [4] Czyż P., Normatywna zawartość architektury po-ponowoczesnej w świetle koncepcji rozumu komunikacyjnego Jurgena Habermasa, rozprawa doktorska, Wydział Architektury PG, Gdańsk 2013.
• [5] Bańka A., Psychologiczna struktura projektowa środowiska. Studium przestrzeni architektonicznej, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 1985.
• [6] Warchoł M., Architektura nieobecna, „Z:A” 2015, Nr 43, 03/04, 52–58.
• [7] Borowska M., Estetyka i poszukiwanie znaczeń w przestrzeniach architektonicznych, Wydawnictwo Semper, Warszawa 2013.
• [8] Satkiewicz-Parczewska A., Kompozycja architektoniczna a jej percepcja (w świetle niektórych aspektów teorii energii przestrzeni), Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Szczecińskiej, Szczecin 2001.
• [9] Berleant A., Wrażliwość i zmysły – estetyczna przemiana człowieka, Universitas, Kraków 2011.
• [10] Kłopotowska A., Niewidzialna architektura – status piękna w pozawzrokowej percepcji przestrzeni architektonicznej, „Czasopismo Techniczne. Architektura” 2007, R. 104, z. 6-A, 269–274.
• [11] Kuryłowicz E., Projektowanie uniwersalne. Udostępnianie otoczenia osobom niepełnosprawnym, Centrum Badawczo-Rozwojowe Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Warszawa 1996.
• [12] Kłopotowska A., Dźwięki architektury, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok 2015.
• [13] Nyka L., Architektura i woda – przekraczanie granic, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 2013.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).