Szlakiem podróży cystersów śląskich na kapitułę generalną do Cîteaux w 1768 r.

• Autorzy: Galar A.

Warianty tytułu

EN

Following the route of Cistercians from Silesia to the General Chapter in Cîteaux in 1768

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Opaci cysterscy od XII w. spotykali się na kapitułach generalnych w Cîteaux, macierzy zakonu. Początkowo kapituły odbywały się co roku, a od XVII w. nieregularnie, de facto w terminach ogłoszonych przez opatów Cîteaux. Na wyjazd do odległej o ponad 1000 km Burgundii decydowali się także opaci ze śląskich klasztorów cysterskich. Od XVII w. znamy imiona i nazwiska opatów i mnichów z klasztorów śląskich obecnych na obra dach w Cîteaux. Ważnym doświadczeniem była podróż przez Czechy, kraje niemieckie, Szwajcarię i Francję. Wyjątkowo zachowała się i została opublikowana relacja pióra henrykowskiego profesa, Bartłomieja Sedlaka, który towarzyszył jako sekretarz swojemu opatowi Konstantemu Haschke w wyprawie na kapitułę generalną do Cîteaux w 1768 r. Razem z nimi podróżował Augustyn Renner, opat klasztoru rudzkiego. Celem artykułu było szczegółowe omówienie trasy tej podróży ze wskazaniem miejsc – miast, klasztorów, ale też konkretnych kościołów czy rezydencji dostojników świeckich i kościelnych, które cystersi śląscy oglądali i zwiedzali w drodze do i z Cîteaux. Trasa została przedstawiona na mapce i w itinerarium, ujętym w formie tabelarycznej ze szczegółowym wykazem odwiedzanych miejsc. Pytaniem kluczowym jest, czy podróże do Cîteaux miały jakiś wpływ na kulturę lokalną klasztorów na ziemiach polskich i Śląsku. Takie itinerarium może posłużyć historykom architektury i historii sztuki w badaniach nad miejscową kulturą artystyczną i materialną śląskich klasztorów cysterskich, wskazując ewentualne źródła inspiracji czy zapożyczeń.

EN

Starting from the 12th century the Cistercian abbots had their meetings at General Chapters in Cîteaux – the mother of the Order. In the beginning, the Chapters were held each year but from the 17th century they were organised irregularly, in fact each time they were announced by Cîteaux abbots. A trip of more than 1000 km to Burgundy was also undertaken by abbots from the Cistercian monasteries situated in Silesia. Starting from the 17th century, we know the names and surnames of abbots and monks who were present at the sessions in Cîteaux. Travelling through Bohemia, German countries, Switzerland and France was an important experience. We are fortunate enough to be in possession of a unique account written by Bartłomiej Sedlak the Henryków professed monk who accompanied his abbot Konstanty Haschke as a secretary in the journey to the General Chapter in Cîteaux in 1768. They travelled along with Augustyn Renner, the abbot of the monastery in Rudy. This article constitutes a detailed discussion of the route of this journey indicating its particular places, i.e. towns, monasteries, churches as well as the residences of lay and church dignitaries that the Silesian Cistercians saw and visited on their way to and from Cîteaux. The route was presented on the map and in the itinerary in the form of the table including a detailed list of the visited places. An important question in this context is whether journeys to Cîteaux had any impact on the local monastic culture in the Polish lands and in Silesia. This sort of itinerary may be of some use to historians of architecture and art in their research on the local artistic and material culture of the Silesian Cistercian monasteries indicating some possible sources of inspiration or borrowings.

Słowa kluczowe

PL

Cystersi; kapituła generalna; Henryków; Cîteaux; podróże

EN

Cistercians; General Chapter; Henryków; Cîteaux; travels

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2013
• Tom: Nr 3(35)
• Strony: 85--99
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Galar A.

• Historyk, Wrocław / Historian, Wrocław.

Bibliografia

• [1] Eine Reise nach Cîteaux zum Generalkapitel im Jahre 1768, „Cistercienser Chronik” 1931, Vol. 43.
• [2] [Diariusz z podróży na Kapitułę Generalną w 1699 autorstwa Józefa Strachvitza], rkpis, Archiwum Archidiecezjalne we Wrocławiu, V 26e, V 26f.
• [3] Des Abtes Laurentius Scipio von Ossegg Reise zum Generalkapitel im Jahre 1667, „Cistercienser Chronik” 1896, Vol. 8.
• [4] Galar A., Opactwa cysterskie na ziemiach polskich w europejskiej wspólnocie cysterskiej – kontakty z Kapitułą Generalną w Cîteaux, mpis pracy doktorskiej, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 2010.
• [5] Galar A., Miejsce męskich opactw cysterskich ufundowanych na ziemiach polskich w strukturze zakonu cysterskiego. Uwagi o znaczeniu i perspektywach badań, [w:] E. Łużyniecka, A. Galar (red.), Przyszłość badań nad historią i kulturą cysterską w Polsce, Wydawnictwo TART, Wrocław 2011, 100–104.
• [6] Rose A., Abt Bernardus Rosa von Grüssau, Brentanoverlag, Stuttgart 1960.
• [7] Grüger H., Die Beziehungen der schlesischen Zisterzienser zu den Klös tern ihres Ordens im süddeutschen und donauländi schen Raum, [w:] K. Wollenberg (ed.), In Tal und Einsamkeit. 725 Jahre Kloster Fürstenfeld. Die Zisterzienser im alten Bayern, Bd. 3: Kolloquium: Die Zisterzienser in Bayern, Franken und den be nachbarten Regionen Südostmitteleuropas. Ihre Verbandsbildung sowie soziale und politische Integration, Erich Wewel, Fürsten feldbruck 1990, 153–166.
• [8] Canivez J.-M., Statuta Capitulorum Generalium Ordinis Cisterciensis ab anno 1116 ad annum 1786, t. 7, Louvain 1939.
• [9] Tachler C., Drey Raisen nach Cîteaux welche auf das General Cap itl an stat Bayrischen Prowintz. F. Ivan Conrad Tachler zu Raiten hastach profess verrichtet hat anno D. 1605, 606 und 613 Item von Cistertz nach Claravall, „Cistercienser Chronik” 1892, Vol. 4.
• [10] Bericht über eine Reise zum Generalkapitel des Jahres 1699, „Cistercienser Chronik” 1909, Vol. 21.
• [11] Eine Reise zum Generalkapitel des Jahres 1771, „Cistercienser Chronik” 1910, Vol. 22.
• [12] Berichte über eine Reise nach Cîteaux i. J. 1738, „Cistercienser Chronik” 1912, Vol. 24.
• [13] Reise nach Cîteaux zum Generalkapitel im Jahre 1765, „Cistercienser Chronik” 1915, Vol. 27.
• [14] Reise nach Cîteaux zum Generalkapitel im Jahre 1765 [continuatio], „Cister cienser Chronik” 1916, Vol. 28.