Foehn wind as a factor affecting the air quality in the town of Zakopane

• Autorzy: Druet Paweł , Wiśniewski Paweł

Identyfikatory

DOI

10.34767/GAT.2021.09.06

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Zakopane, the largest town in the Tatra County, located at the foot of the northern slope of the Tatra Mountains, i.e. the highest mountains in Poland, is characterised by the frequent occurrence of high atmospheric air pollutant concentrations, and the resulting poor aerosanitary conditions, particularly in winter months. The aim of this study is to demonstrate the relationship between the occurrence of a foehn-type wind, which is called halny in the area of the Tatra Mountains and the Podhale region, and changes in concentrations of pollutants found in the atmospheric air in Zakopane, based on the example of PM2.5 and PM10 particulate matter. The concentrations of the analysed substances in the town of Zakopane were compared on the days when foehn wind occurred on the Kasprowy Wierch peak and on the days when the foehn wind did not occur on the above-mentioned peak. The study initially showed the existence of a relationship between halny velocity on the Kasprowy Wierch peak (1987 m a.s.l) and its effects on the air quality in the town of Zakopane. Decreases in concentrations of PM2.5 and PM10 particulate matter were noted on the days when foehn wind velocity on the Kasprowy Wierch peak was equal to or exceeded 20 m·s−1.

Słowa kluczowe

EN

foehn wind; halny wind; Zakopane; Sub-Tatra Depression; Zakopane Depression; air pollution; PM2.5; PM10; ventilation

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego
• Czasopismo: Geography and Tourism
• Rocznik: 2021
• Tom: Vol. 9, No. 1
• Strony: 71--81
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., rys.

Twórcy

autor

Druet Paweł

• University of Gdansk, Students’ Research Group of Geographers

• https://orcid.org/0000-0002-5541-4572

autor

Wiśniewski Paweł

• University of Gdansk, Department of Landscape Research and Environmental Management

• https://orcid.org/0000-0002-3445-2000

Bibliografia

• Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla powiatu tatrzańskiego na lata 2010-2013 z perspektywą na lata 2014-2017, 2010. Zakopane, 83 [In Polish].
• Bo M., Mercalli L., Pognant F., Cat Berro D., Clerico M., 2020. Urban air pollution, climate change and wildfires: The case study of an extended forest fire episode in northern Italy favoured by drought and warm weather conditions. Energy Reports 6(1), 781-786.
• Furger M., Werner R., Mitev R., Frioud M., Neininger B., Prévôt A.S.H., 2005. Aerosol Measurements in the Rhine Valley During Foehn – Another Form Perspective. Hrvatski meteorološki časopis 40(40), 272-275.
• Grodzki W., Guzik M., 2009. Wiatro- i śniegołomy oraz gradacje kornika drukarza w Tatrzańskim Parku Narodowym na przestrzeni ostatnich 100 lat. Próba charakterystyki przestrzennej. [In:] Guzik M. (Ed.), 2009, Długookresowe zmiany w przyrodzie i użytkowaniu TPN. Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, Zakopane, 33-46 [In Polish].
• Gunia G., Tskvitinidze Z., Kholmatjanov B., Fatkhullaeva Z., 2008. Influence of Foehn Phenomena on the Processes of Atmospheric Air Pollution. Bulletin of the Georgian National Academy of Sciences 2(3), 65-69.
• Kishcha P., Starobinets B., Alpert P., 2018. Modeling of Foehn-Induced Extreme Local Dust Pollution in the Dead Sea Valley. (In:) Mensink C., Kallos G. (Eds.), Air Pollution Modeling and its Application 25. Springer International Publishing, 433-437.
• Krajowy Program Ochrony Powietrza do roku 2020, z perspektywą do 2030, 2015. Ministerstwo Środowiska – Departament Ochrony Powietrza, Warszawa [In Polish].
• Krąż P., Wójcik S., 2015. Physicogeographical regions of the polish part of the Bruzda Podtatrzańska and Pogórza Przedtatrzańskie. [In:] Liro J., Liro M., Krąż P., Współczesne problemy i kierunki badawcze w geografii 3. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, 131-147 [In Polish with English abstract].
• Li X., Xia X., Wang L., Cai R., Zhao L., Feng Z., Ren Q., Zhao K., 2015, The role of foehn in the formation of heavy air pollution events in Uruqi, China. Journal of Geophysical Research: Atmospheres 120(11), 5295-5720.
• Li X., Xia X., Zhong S., Luo L., Yu X., Jia J., Zhao K., Li N., Liu Y., Ren Q., 2020. Shallow foehn on the northern leeside of Tianshan Mountains and its influence on atmospheric boundary layer over Urumqi, China - A climatological study. Atmospheric Research 240, 104940, DOI: 10.1016/j.atmosres.2020.104940.
• Malec A., Borowski G., 2016. The hazards of dusting and monitoring of atmospheric air. Inżynieria Ekologiczna 50, 161-170 [In Polish with English abstract].
• Mintz R., Young B.R., Svrcek W.Y., 2003. Fuzzy Logic Modelling Of Air Pollution During Chinook Winds. [In:] Brebbia C.A., Patania F. (Eds.), Air Pollution 11. WIT Transactions on Ecology and the Environment 66, Witt Press, 33-41.
• Natale P., Anfossi D., Cassardo C., 1999. Analysis of an anomalous case of high air pollution concentration in Turin after a foehn event. International Journal of Environment and Pollution 11(2), 147-164.
• Niedźwiedź T., 1984. O pogodzie i klimacie gór polskich. Wydawnictwo PTTK Kraj, Warszawa – Kraków [In Polish].
• Ning G., Yim S.H.L., Wang S., Duan B., Nie C., Yang X., Wang J., Shang K., 2019. Synergistic effects of synoptic weather patterns and topography on air quality: a case of the Sichuan Basin of China. Climate Dynamics 53(11), 6729-6744.
• Nkemdirim L.C., Leggat K., 1978. The effect of Chinook weather on urban heat islands and air pollution. Water, Air, and Soil Pollution 9, 53-67.
• Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami, 2018. Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa, 280 [In Polish].
• Przybyła R., 1994. An Approach At The Determination Of The Meteorotropic Effects In Mental Diseases Of The Patients In Zakopane. Zeszyty IGiPZ PAN 24, Wybrane zagadnienia z klimatologii i bioklimatologii, 31-48 [In Polish with English abstract].
• Graboś A., Żymankowska-Kumon S., Sadlok J., Sadlok R., 2014. Przeciwdziałanie niskiej emisji na terenach zwartej zabudowy mieszkalnej. Stowarzyszenie na rzecz efektywności energetycznej i rozwoju odnawialnych źródeł energii „HELIOS”, Bochnia [In Polish].
• Seibert P., Feldmann H., Neininger B., Bäumle M., Trickl T., 2000. South foehn and ozone in the Eastern Alps – case study and climatological aspects. Atmospheric Environment 34(9), 1379-1394.
• Sekuła P., Bokwa A., Ustrnul Z., Zimnoch M., Bochenek B., 2021. The influence of a foehn wind on air quality in Kraków. (In:) Drzeniecka-Osiadacz A., Korzystka-Muskała M., Sawiński T., Bilińska D., Kubicka J. (Eds.), Book of Abstracts, 3rd Symposium Air Quality and Health – online conference 12–14.05.2021. University of Wrocław, 28.
• Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S., Ziaja W., 2018. Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geographia Polonica 91(2), 143-170.
• Strategia Rozwoju Miasta Zakopane na lata 2017-2026, 2018. Zakopane, 57-58 [In Polish].
• Trepińska J., 2002. Górskie klimaty. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, 90-96 [In Polish].
• Ustrnul Z., 1992. Potencjalne warunki występowania wiatrów fenowych w Karpatach polskich. Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne 90, 97-111 [In Polish].
• Weber R.O., Prévôt A.S.H., 2002. Climatology of ozone transport from the free troposphere into the boundary layer south of the Alps during North Foehn. Journal Of Geophysical Research: Atmospheres 107, D3, 4030,DOI: 10.1029/2001JD000987.
• Internet sources
• https://danepubliczne.imgw.pl (Date of access: 8.04.2021)
• https://krakow.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_malopolskie/portrety_gmin/powiat_tatrzanski/zakopane.pdf (Date of access: 8.04.2021)
• http://osp-koscielisko.pl/category/aktualnosci/wyjazdy (Date of access: 8.04.2021)
• http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current/station_details/archive/459 (Date of access: 8.04.2021)
• http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current/station_details/info/459 (Date of access: 8.04.2021)
• https://tpn.pl/poznaj (Date of access: 8.04.2021)
• https://tpn.pl/zwiedzaj/turystyka/statystyka (Date of access: 8.04.2021)

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).