Metakrylan metylu

• Autorzy: Świdwińska-Gajewska A , Kupczewska-Dobecka M.

Warianty tytułu

EN

Methyl methacrylate

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Metakrylan metylu (MMA) jest bezbarwną, klarowną cieczą o ostrym, owocowym zapachu. Jest stosowany przy produkcji tworzyw sztucznych termoplastycznych, szkła organicznego, emulsji i żywic akrylowych. Zawodowe narażenie na metakrylan metylu występuje podczas produkcji monomeru metakrylanu metylu, produkcji polimeru, produkcji i obróbce tworzyw sztucznych, tworzyw termoplastycznych, a ponadto w szpitalach i w gabinetach dentystycznych. Narażeni na jego działanie mogą być nie tylko pracownicy laboratoriów chemicznych, lecz także chirurdzy i ich asystenci, pielęgniarki pracujące w salach operacyjnych, technicy dentystyczni, a także osoby zatrudnione w gabinetach kosmetycznych przy obróbce sztucznych paznokci akrylowych. Według danych zebranych przez Instytut Medycyny Pracy w Polsce kilka osób było narażonych w 2000 r. na metakrylan metylu o stężeniach większych od wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS 50 mg/m3). Metakrylan metylu nie jest klasyfikowany jako szkodliwy po podaniu drogą inhalacyjną, po-karmową oraz na skórę. W postaci par działa drażniąco na drogi oddechowe oraz skórę. Jest silnym alergenem, w wyniku narażenia inhalacyjnego może dojść do uszkodzeń górnych dróg oddechowych: zapalenia śluzówki nosa, stanu zapalnego, martwicy, zwyrodnienia, a nawet utraty nabłonka węchowego w małżowinie nosowej. Metakrylan metylu po wchłonięciu przez płuca, przewód pokarmowy lub skórę jest w organizmie metabolizowany do kwasu metakrylowego, który powstaje na skutek szybkiej hydrolizy enzymatycznej w nabłonku węchowym lub w cyklu kwasów trójkarboksylowych do ditlenku węgla. Metakrylan metylu jest klasyfikowany ze względu na działanie rakotwórcze do grupy 3. przez IARC (nieklasyfikowany jako rakotwórczy dla ludzi) i grupy A4 przez ACGIH (nieklasyfikowany jako rakotwórczy dla ludzi). W Polsce obowiązujące normatywy higieniczne metakrylanu metylu wynoszą: wartość NDS równa 50 mg/m3 oraz wartość NDSCh (najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe) równa 400 mg/m3. Za podstawę do wyliczenia wartości NDS przyjęto wyniki badań dwuletniego eksperymentu na szczurach (70 samic i 70 samców) narażanych drogą oddechową na metakrylan metylu o stężeniach: 104; 416 lub 1664 mg/m3, 6 h dziennie przez 5 dni w tygodniu. Narządem krytycznym działania związku jest błona śluzowa nosa. Nie stwierdzono zmian histopatologicznych nabłonka węchowego u zwierząt narażanych na metakrylan metylu o stężeniu 104 mg/m3. Przyjmując stężenie 104 mg/m3 za wartość NOAEL dla zmian histopatologicznych w nabłonku węchowym i odpowiednie współczynniki niepewności, przyjęto stężenie 100 mg/m3 metakrylanu metylu za wartość NDS związku oraz stężenie 300 mg/m3 za wartość NDSCh, wraz z oznaczeniami związku literą „I” – substancja o działaniu drażniącym oraz literą „A” – substancja o działaniu uczulającym.

EN

Methyl methacrylate (MMA) is a colourless, clear liquid with an acrid, fruity odour. It is used in the production of thermoplastics, clear plastics, acrylic emulsion and resins. Occupational expo-sure to methyl methacrylate occurs in the manufacturing of monomers, polymers and plastics and in the manufacturing and processing of thermoplastics. Moreover, it is used in hospitals and dental surgery. Chemical laboratory workers, surgeons and their assistants, operating room nurses, dental technicians and people processing acrylic nails can be exposed. According to NIOM data, in 2000, in Poland, several people were exposed to MMA of greater concentratrion than the Threshold Limit Value (TLV-TWA: 50 mg/m3). Methyl methacrylate is not classified as harmful after inhalation, ingestion or in contact with the skin. MMA vapours are irritating to teh respiratory system and eyes. MMA is a strong allergen; exposure by inhalation can cause upper respiratory tracts damage: nasal mucositis, inflamation, necrosis, degeneration and even loss of olfactory epithelium in the nasal turbinates. Methyl methacrylate can be absorbed by inhalation, ingestion and through the skin and metabolised to methacrylic acid, by rapid enzymatic hydrolisis in olfactory epithelium or via citric acid cycle to carbon dioxide. Methyl methacrylate is classified by IARC to Group 3 (not classifiable as to its carcinogenicity to humans) and to Group A4 (not classifiable as a human carcinogen) by AC-GIH. TLV of methyl methacrylate in Poland has been established as TWA: 50 mg/m3 and STEL: 400 mg/m3. Two-year experimental results in rats (70 male, 70 female) exposed by inhalation to MMA (104, 416 or 1664 mg/m3; 6 h per day, 5 days per week) were used as a basis for reassess-ing TLV. Histopathological changes in nasal mucosa are the critical effect of this compound. There were no effects in animals exposed to 104 mg/m3 of MMA (NOAEL). Based on the NOAEL value and relevant uncertainty factors, a TWA value has been established as 100 mg/m3, the STEL value as 300 mg/m3, with symbols: “I” (irritant) and “A” (allergen).

Słowa kluczowe

PL

metakrylan metylu; MMA; substancja drażniąca; substancja uczulająca; NDS

EN

methyl methacrylate; MMA; irritant; allergen; OEL

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2009
• Tom: Nr 3 (61)
• Strony: 127--158
• Opis fizyczny: Bibliogr. 74 poz. rys., tab.

Twórcy

autor

Świdwińska-Gajewska A

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 91-348 Łódź ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

autor

Kupczewska-Dobecka M.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 91-348 Łódź ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

Bibliografia

• 1.ACGIH (2001) Threshold limit values for chemical substances in the work environment.
• 2.Anderson B.E. i in. (1990) Chromosome aberration and sister chromatid exchange test results with 42 chemicals. Environ. Mol. Mutagen. 16, 55–137.
• 3.Anderson D., Longstaff E., Ashby J. (1979) An assessment of the carcinogenic and mutagenic potential of methylmethacrylate. Toxicol. Apel. Pharmacol. 48, A29.
• 4.Andrews C.P. i in. (1979) Pulmonary effects of methyl methacrylate vapor exposure in dental students. Clin. Res. 27, 759A.
• 5.Bauer A., Wollina U. (1998) Denture-induced local and systemic reactions to acrylate. Allergy 53, 722–723. 155
• 6.Borzelleca J.F. i in. (1964) Studies on the chronic oral toxicity of monomeric ethyl acrylate and methyl methacrylate. Toxicol. Appl. Pharmacol. 6, 29–36.
• 7.Bratt H., Hathway D.E. (1977) Fate of methyl methacrylate in rats. Br. J. Cancer 36,114–119.
• 8.Braun D. i in. (2002) Disabling disturbance of olfaction in dental technician following exposure to methyl methacrylate. Int. Arch. Occup. Health 75, S73–S74.
• 9.Canadian Environmental Protection Act (1993) Priority Substances List. Assessment Report. Methyl Methacrylate.
• 10.Cannas M. i in. (1987) In vitro research on the possibility of chromosomal damage caused by polymethyl methacrylate in orthopaedics. A preliminary report. Ital. J. Orthop. Traumatol. 13, 387–391.
• 11.Coleman A.L. (1963) Leter to the TLV Commottee from State of Connecticut Labor Depart-ment. OHS [cyt. za ACGIH 2001].
• 12.Collins J.J. i in. (1989) Mortality patterns among men exposed to methyl methacrylate. J. Oc-cup. Med. 31, 41–46.
• 13.Crout D.H.G., Lloyd E.J., Singh J. (1982) Metabolism of methyl methacrylate: evidence for metabolism by the valine pathway of catabolism in rat and in man. Xenobiotica 12, 821–829. 14.Dawydzik L. i in. (2001) Sprawozdanie z realizacji umowy nr IMP-6/01. Opracowanie w ujęciu tabelarycznym danych o narażeniu zawodowym w nadzorowanych przez inspekcję sanitarną zakładach pracy w 2000 r. Łódź, IMP.
• 15.ECETOC, European Centre for Ecotoxicology and Toxicology of Chemicals (1995) Joint As-sessment of Commodity Chemicals No. 30. Methyl methacrylate. JACC Report No. 30, Brus-sels, Belgium.
• 16.EPA (1998) Toxicological review of methyl methacrylate, in support of summary information on the integrated risk information system (IRIS). Washington, U.S. Enviromental Protection Agency, DC. 17.Farli M. i in. (1990) Occupational contact dermatitis in 2 dental technicians. Contact Dermatitis 22, 282–287.
• 18.Fisher A.A. (1954) Allergic sensitization of the skin and oral mucosoa to acrylic denture mate-rials. JAMA 156, 238–242.
• 19.Fries I.B., Fisher A., Salvati E.A. (1975) Contact dermatitis in surgeons from methylmethacry-late bone cement. J. Bone Joint Surg. 7, 547–549.
• 20.Guill M.A., Odom R.B. (1978) Hearing aid dermatitis. Arch. Dermatol. 114, 1050–1051.
• 21.Holyk P.R., Eifrig D.E. (1979) Effects of monomeric methylmethacrylate on ocular tissues. Am. J. Ophthalmol. 88, 385–395.
• 22. HSDB, Hazardous Substance Data Bank (2005) [komputerowa baza danych].
• 23.HSE (1995) Methyl methacrylate. Criteria document for an occupational exposure limit.
• 24.IARC, International Agency for Research on Cancer (1994) Methyl methacrylate. [W:] IARC monographs on the evaluation of the carcinogenic risk of chemicals to humans. Vol. 60. Some monomers, plastics and synthetic elastomers, and acrolein. Lyon, World Health Organization 445– 474.
• 25.IPCS (1998) Concise International Chemical Assessment Document 4. Methyl methacrylate. Geneva, WHO.
• 26.IUCLID (2000) [komputerowa baza danych].
• 27.Jensen J.S. i in. (1991) Genotoxicity of acrylic bone cement. Pharm. and Toxicol. 69, 386–389.
• 28.Kanerva L. i in. (1993). Occupational allergic contact dermatitis caused by exposure to acrylates during work with dental prostheses. Contact Dermatitis 28, 268–275.
• 29.Karpov B.D. (1955) Effect of small concentrations of methyl methacrylate vapours on the processes of checking and excitation in the brain. Trudy Leningrad Sanit. Gigien. Med. Inst. 14, 43–48 [cyt. za ECETOC 1995].
• 30.Kennes B., Garcia Herreros P., Diercx P. (1981) Asthma from plexiglas products. Clin Allergy 11, 49–54.
• 31.Kessler M.J., Kupper J.L., Brown Z.R.J. (1977) Accidental methylacrylate inhalation toxicity in rhesus monkey (Macaca mulatta). Lab. Anim. Sc. 27, 388–390.
• 32.Kieć-Świerczyńska M. (1996) Occupational allergic dermatitis due to acrylates in Lodz. Contact Dermatitis. Vol. 34, 6, 419–422.
• 33.Lee C. M. (1984) Unusual reaction to methyl methacrylate monomer, anesth. Analg. 63, 371–376. 34.Lomax L.G., Krivanek N.D., Frame S.R. (1997). Chronic inhalation toxicity and oncogenicity of methyl methacrylate in rats and hamsters. Food Chem. Toxicol. 35, 393–407.
• 35.Lozewicz S. i in. (1985) Occupational asthma due to methyl methacrylate and cyanoacrylates. Thorax. 40(11), 836–839.
• 36. Marez T., Hildebrand H.F., Haguenoer J.M. (1991) Increased frequency of sister chromatid exchange in workers exposed to high doses of methylmethacrylate. Mutagenesis 6, 127–129.
• 37.Marks M.J.G., Bishop M.E., Willis W.F. (1979) Allergic contact dermatitis to sculptured nails. Arch. Dermatol. 115, 100.
• 38.McLaughlin R.E. i in. (1978) Methylmethacrylate: a study of teratogenicity and fetal toxicity of the vapor in the mouse. J. Bone. Jt. Surg. Am. 60-A, 355–358.
• 39.Miller R.A. i in. (1982) Some effects of methyl methacrylate monomer upon renal function. J. Dent. Res. 61, 202.
• 40.Mizunuma K., Kawai T., Yasugi T. (1993) Biological monitoring and possible health effects in workers occupationally exposed to methyl methacrylate. Int. Arch. Environ. Health 65, 227–232. 41.Moore M.M. i in. (1988) Genotoxicity of acrylic acid, methyl acrylate, ethyl acrylate, methyl methacrylate, and ethyl methacrylate in L5178Y mouse lymphoma cells. Environ. Molec. Mu-tagen. 11, 49–63.
• 42.Muttray A., Schmitt B., Klimek L. (1997) Effects of methyl methacrylate on the sense of smell. Cent. Euro. J. Occup. Environ. Med. 3(1), 58–66.
• 43.Nicholas C.A., Lawrence W.H., Autian J. (1979) Embryotoxicity and fetotoxicity from maternal inhalation of methyl methacrylate monomer in rats. Toxicol. Apel. Pharmacol. 50, 451–458.
• 44.Nishiwaki Y. i in. (2001) Cross-sectional study of health effects of methyl methacrylate mono-mer among Dental Laboratory Technicians. J. Occup. Health 43, 375–378.
• 45.NTP, National Toxicology Program (1986) Technical report on the toxicology and carcinogene-sis studies of methyl methacrylate (CAS No. 80-62-6) in F344/N Rats and B6C3F1 mice (Inha-lation studies). U.S. Department of Health and Human Services, National Institute of Health,
• 46.NTP TR3 14, Research Triangle Park, NC, 202.
• 47.Nyquist G. (1958) Sensitivity to methyl methacrylate. Trans. Rogal. Sch. Dent. 1, 36–51 [cyt. za ACGIH 2001].
• 48.Oberly R., Tansy M.F. (1985) LC50 values for rats acutely exposed to vapors of acrylic and me-thacrylic acid esters. J. Toxicol. Environ. Health 16(6), 811–822. 157
• 49.Pedersen N.B. (1997) Allergic contact dermatitis from acrylic resin repair of windscreens. Con-tact Dermatitis 39, 99.
• 50.Pegum J.S., Medhurst F.A. (1971) Contact dermatitis from penetration of rubber gloves by acrylic monomer. Brit. Med. J. 2, 141–143.
• 51.Pickering C.A.C. i in. (1986) Occupational asthma due to methyl methacrylate in an orthopaedic theatre sister. Brit. Med. J. 292, 1362–1363.
• 52.Poss R. i in. (1979) Methyl methacrylate is a mutagen for Salmonella typhimurium. J. Bone Joint Surg. 61-A, 1203–1207.
• 53.Rajaniemi R., Pfaffli P., Savolainen H. (1989) Percutaneous absorption of methyl methacrylate by dental technicians British Journal Industrial Medicine 46, 5, 356–357.
• 54.Raje R.R., Ahmad S., Weisbroth S.H. (1985). Methyl methacrylate: tissue distribution and pul-monary damage in rats following acute inhalation. Res. Commun. Chem. Pathol. Pharmacol. 50, 151–154.
• 55.Rohm and Haas (1979) A two year vapor inhalation safety evaluation study of methyl metha-crylate in rats, histopathology of the nasal turbinates. Prepared by Research Pathology Services. Rohm and Haas, Spring House PA[cyt. za ECETOC 1995].
• 56.Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie naj-wyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU 217, poz. 1833 z późn. zm.
• 57.Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 127/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz. Urz. UE L 353 z 31.12.2008 r. str.1)
• 58. RTECS, Registry of Toxic Effects of Chemical Substances (2005) [baza komputerowa]. 59.Rustemeyer T., Frosch P.J. (1996) Occupational skin diseases in dental laboratory technicians. Clinical picture and causative factors. Contact dermatitis 34, 2, 125–133.
• 60.Savonius B. i in. (1993) Occupational respiratory disease caused by acrylates. Clin. Exp. Aller-gy 23, 416–424. Schwartz B.S. i in. (1989) Olfactory function in chemical workers exposed to acrylate and me-thylacrylate vapors. Am. J. Pub. Health 79, 613–618.
• 61.Scolnick B., Collins J. (1986) Systemic reaction to methylmethacrylate in an operating room nurse. J. Occup. Med. 28(3), 196–198.
• 62.Seiji K. i in. (1994) Absence of mutagenicity in peripheral lymphocytes of workers occupation-ally exposed to methyl methacrylate. Ind. Health 32, 97–105.
• 63.Singh A.R., Lawrence W.H., Autian J. (1972) Embryonic-fetal toxicity and teratogenic effects of a group of methacrylate esters in rats. J. Dent. Res. 51, 1632–1638.
• 64. Solomon H.M. i in. (1993) Methyl methacrylate: inhalation developmental toxicity study in rats. Teratology 48, 115–125.
• 65.Stadtler J.C. (1993) Inhalation sensory irritation (RD50) study in mice with selected metha-crylates and methacrylic acid. Haskell Lab. Methacrylate Producers Association, Washing-ton, DC. [cyt. za ECETOC 1995].
• 66.Tansy M.F. i in. (1980a) Chronic biological effects of methyl methacrylate vapor: II. Body and tissue weights, blood chemistries, and gross metabolic performance in the rat. Environ. Res. 21, 108–116.
• 67.Tansy M.F. i in. (1980b) Chronic biological effects of methyl methacrylate vapor. III. Histopa-thology, blood chemistries, and hepatic and ciliary function in the rat. Environ. Res. 21, 117–125. 68.Tansy M.F. i in. (1976) Chronic biological effects of methyl methacrylate vapor. I. Body and tissue weights, blood chemistries, and intestinal transit in the rat. Environ. Res. 11, 66–77.
• 69.Tomenson J.A. i in. (2000) Study of two cohorts of workers exposed to mehyl methacrylate in acrylic sheet production. Occup. Environ. Med. 57, 810–817.
• 70.Verkkala E., Rajaniemi R., Savolainen H. (1983) Local neurotoxicity of methylmethacrylate monomer. Toxicol. Lett. 18, 111–114.
• 71.Waegemaekers T.H.J.M., Bensink M.P.M. (1984) Nonmutagenicity of 27 aliphatic acrylate es-ters in the Salmonella Microsome test. Mutat. Res. 137, 95–102.
• 72.Walker A.M. i in. (1991) Mortality from cancer of the colon or rectum among workers exposed to ethylacrylate and methyl methacrylate. Scand. J. Work Environ. Health 17, 7–19.
• 73.Wittczak T. i in. (1996) Astma oskrzelowa z zapaleniem błony śluzowej nosa w następstwie zawodowej ekspozycji na metakrylan metylu u technika dentystycznego. Med. Pr. 3, 259–266.
• 74.Williams S., Syderham N. (1996) Exposure to methylacrylate in an orthopaedic theatre. Occup. Med. 46, 322–323.