Zakopane – od architektury fisowskiej lat 60. XX w. po czasy współczesne

• Autorzy: Moździerz Zbigniew

Identyfikatory

DOI

10.4467/00000000PUA.20.009.12076

Warianty tytułu

EN

Zakopane – from the Fisian architecture of the 1960s to modern times

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Po reformie administracyjnej kraju (1975 r.) Zakopane znalazło się w obrębie województwa nowosądeckiego. Architektura z tego okresu prezentuje głównie późny modernizm i socmodernizm. W latach 80. opracowano trzecią koncepcję regulacji Zakopanego. Po raz pierwszy uwzględniono sprawy ochrony zabytków. Z końcem lat 80. i na początku 90. wraz ze zmianami polityczno-ustrojowymi pojawiła się w Zakopanem architektura postmodernistyczna. W 1994 r. uchwalono miejscowy ogólny plan zagospodarowania przestrzennego. W 1998 r. uchwalono Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Zakopanego. Architekturę zakopiańską XXI w. zdominowały obiekty wielkokubaturowe, hotele i tzw. apartamentowce.

EN

After the administrative reform of the country (1975), Zakopane found itself within the province of Nowy Sącz. Architecture from this period mainly presents late modernism and socmodernism. In the 1980s, the third concept of Zakopane regulation was developed. For the first time, it included monument protection. At the end of the 1980s and the beginning of the 1990s, postmodern architecture appeared in Zakopane along with political changes. In 1994, the local general spatial development plan for the city was adopted. In 1998, a study on the conditions and directions of the spatial development of the city of Zakopane was adopted. Twenty-first century Zakopane architecture was dominated by large buildings, hotels and apartment buildings.

Słowa kluczowe

PL

Zakopane; socmodernizm; podhalańska architektura regionalna; późny modernizm; postmodernizm

EN

Zakopane; socmodernism; Podhale regional architecture; late modernism; postmodernism

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: PUA Przestrzeń Urbanistyka Architektura
• Rocznik: 2020
• Tom: Vol. 1
• Strony: 123--138
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., fot.

Twórcy

autor

Moździerz Zbigniew

• Wydział Architektury, Państwowa Podhalańska Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu

Bibliografia

• 1. Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka ziemi krakowskiej, Kraków 1982.
• 2. Chwistek L., Zagadnienia współczesnej architektury, „Nowa Sztuka”, 1/1921, s. 13.
• 3. Dajewski J., Współczesne problemy architektury Zakopanego, „Architektura”, 4–5/1971, s. 157 i nast.
• 4. Górska A., Schroniska tatrzańskie, „Architektura”, 4–5/1971, s. 150–156.
• 5. Górska A., Różyska K., Przegląd współczesnej architektury Podhala, „Architektura”, 2/1955, s. 34–43.
• 6. Kadłuczka A., Regionalizm jako forma ochrony narodowych wartości środowiska kulturowego, [w:] Aktualne problemy planistyczne i architektoniczne w zespołach architektury regionalnej i ich sąsiedztwie. Materiały z III Ogólnopolskiego Sympozjum Architektury Regionalnej, pod red. Z. Radziewanowskiego, J. Zielińskiego, Kraków–Zakopane 1982, s. 39–45.
• 7. Kosiński W., Regionalizm i postmodernizm – rekonesans, [w:] Aktualne problemy planistyczne i architektoniczne w zespołach architektury regionalnej i ich sąsiedztwie. Materiały z III Ogólnopolskiego Sympozjum Architektury Regionalnej, pod red. Z. Radziewanowskiego i J. Zielińskiego. Kraków–Zakopane 1982, s. 87–105.
• 8. Moździerz Z., Architektura budowli turystycznych w Tatrach Polskich i Zakopanem (1918–1975), „Wierchy”, 74/2008 [wyd. 2010], s. 65–104.
• 9. Moździerz Z., Architektura i rozwój przestrzenny Zakopanego 1600–2013, Wydawnictwa TMT, Zakopane 2013.
• 10. Moździerz Z., Od szałasu do apartamentowca, „Góry – Literatura – Kultura”, 9/2015, s. 93–117.
• 11. Moździerz Z., Rozważania na temat architektury per formatywnej, [w:] Teatr. Teatralizacja. Performatywność, pod red. T. Pękali, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2016, s. 297–322.
• 12. Olszewski A.K., Poszukiwanie stylu narodowego w architekturze polskiej ostatniego stulecia, „Architektura”, 3–4/1977, s. 55–66.
• 13. Pawlicki B.M., Percepcja wartości regionalnego budownictwa zabytkowego, [w:] Aktualne problemy planistyczne i architektoniczne w zespołach architektury regionalnej i ich sąsiedztwie. Materiały z III Ogólnopolskiego Sympozjum Architektury Regionalnej, pod red. Z. Radziewanowskiego, J. Zielińskiego, Kraków–Zakopane 1982, s. 46–49.
• 14. Pinkwart M., Długołęcka-Pinkwart L., Zakopane. Przewodnik historyczny, Bielsko-Biała 2003.
• 15. Radziewanowski Z., Kryterium logiki w architekturze regionalnej, [w:] Kierunki i metody współczesnego regionalizmu w architekturze, red. Z. Radziewanowski, J. Zieliński, Kraków–Zakopane 1984.
• 16. Radziewanowski Z., O niektórych problemach regionalizmu i ekologii w architekturze i urbanistyce, Kraków 2005.
• 17. Tołłoczko Z., Jeszcze o „stylu zakopiańskim” i jego wpływie na architekturę modernistyczną. Przyczynek do kwestii zaniku ludowej inspiracji w architekturze końca XX wieku, „Czasopismo Techniczne”, 1–A /2000, s. 16–25.
• 18. Trojanowski J., Przyczyny degradacji zespołu przestrzennego centrum Zakopanego, [w:] Aktualne problemy planistyczne i architektoniczne w zespołach architektury regionalnej i ich sąsiedztwie. Materiały z III Ogólnopolskiego Sympozjum Architektury Regionalnej, pod red. Z. Radziewanowskiego i J. Zielińskiego, Kraków–Zakopane 1982, s. 79–86.
• 19. Zieliński J., Wpływ stylu zakopiańskiego na rozwój regionalizmu w architekturze polskiej – próba retrospekcji, [w:] Aktualne problemy planistyczne i architektoniczne w zespołach architektury regionalnej i ich sąsiedztwie. Materiały z III Ogólnopolskiego Sympozjum Architektury Regionalnej, pod red. Z. Radziewanowskiego, J. Zielińskiego, Kraków– Zakopane 1982, s. 183–213.
• 20. Zin W., Rola architektury regionalnej w dobie budownictwa masowego, [w:] Aktualne problemy planistyczne i architektoniczne w zespołach architektury regionalnej i ich sąsiedztwie. Materiały z III Ogólnopolskiego Sympozjum Architektury Regionalnej, pod red. Z. Radziewanowskiego, J. Zielińskiego, Kraków–Zakopane 1982, s. 37–38.
• 21. Żychoń S., Rozwój przestrzenny i budownictwo, [w:] Zakopane. Czterysta lat dziejów, t. 1, Kraków 1991, s. 419–482.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).