Koncepcje i realizacje arterii komunikacyjnych w zespołach staromiejskich w XX i na początku XXI w. - współczesne modyfikacje (Szczecin, Hamburg, Brunszwik, Kassel, Rotterdam)

• Autorzy: Fiuk Piotr

Identyfikatory

DOI

10.21008/j.2658-2619.2022.11.4

Warianty tytułu

EN

Conceptions and materializations of new traffic throughfares in old towns centres from twentieth century to the present and their contemporary redesigns (Szczecin, Hamburg, Brunszwik, Kassel, Rotterdam)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W latach powojennych w wielu dawnych miastach europejskich dokonano znaczących przekształceń układów urbanistycznych, wynikających z koniecznej modernizacji nieregularnej sieci wąskich ulic. Przebudowa struktur budowlanych miast historycznych - niezależnie od odbudowy zrujnowanych dzielnic - związana była z nowymi perspektywami funkcjonowania tych ośrodków po zakończeniu wojennego kataklizmu. Rozwój motoryzacji, jaki nastąpił w miastach zachodniej części Europy w II poł. minionego stulecia, wymagał dostosowania istniejącego planu dróg do standardów technicznych i infrastrukturalnych. W rozwijających się ośrodkach, rozwój urbanistyczny podporządkowano rozbudowie arterii komunikacyjnych, które zdominowały krajobraz dawnych układów przestrzennych. Historyczne centra miejskie m.in. w Brunszwiku, Hamburgu, Kassel, Rotterdamie, Szczecinie przecięto wielopasmowymi arteriami komunikacji kołowej. Usprawniło to funkcjonowanie miast i jednocześnie ograniczyło dawny potencjał centrów historycznych jako kameralnych zespołów usługowo-handlowych, sąsiadujących z obiektami administracyjnymi, muzeami czy kultu religijnego. Pod koniec XX w. nastąpiła zmiana w ocenie modernistycznych przekształceń dawnych miast. Inicjowane przez mieszkańców, przy wsparciu środowisk artystycznych, plany wyburzenia nowoczesnej zabudowy dysharmonizującej z zabytkowym krajobrazem doprowadziły do odtwarzania historycznych układów urbanistycznych i rekonstrukcji cennych kamienic staromiejskich (m.in. Berlin, Frankfurt nad Menem, Hildesheim, Szczecin). Proces odtworzenia dawnej architektury związany był także z przekształceniami powojennego układu komunikacyjnego.

EN

In the post-war years, significant transformations of urban layouts were carried out in many former European cities as a result of the necessary modernization of the irregular network of narrow streets. The reconstruction of the building structures of historic cities - irrespective of the reconstruction of ruined districts - was linked to new perspectives for their functioning after the end of the war cataclysm. The development of motorisation that took place in the cities of the western part of Europe in the second half of the last century necessitated the adaptation of the existing road plan to technical and infrastructural standards. In the developing centres, urban development was subordinated to the expansion of traffic arteries that dominated the landscape of the former spatial arrangements. Historic urban centres in Brunswick, Hamburg, Kassel, Rotterdam and Szczecin, among others, were cut through with multi-lane arterial roads. They improved the functioning of the cities, while at the same time reducing the former potential of the historic centres as intimate service and commercial complexes adjacent to administrative, museum or religious facilities. At the end of the twentieth century, there was a shift in the appreciation of modernist transformations of former cities. Initiated by citizens, with the support of artistic circles, plans to demolish modern buildings that were disharmonizing with the historic landscape led to the restoration of historic urban layouts and the reconstruction of valuable old town houses (Berlin, Frankfurt am Main, Hildesheim, Szczecin). The process of restoring the old architecture was also linked to the transformation of the post-war traffic system.

Słowa kluczowe

PL

arteria komunikacyjna; odbudowa miast historycznych; architektura starych miast; problemy komunikacyjne miast; przebudowa zespołów staromiejskich; rewitalizacja miejska; zespół staromiejski

EN

thoroughfare; restoration of old cities; architecture of old cities; Old Town’s rebuilding; urban revitalization; old town

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz
• Rocznik: 2022
• Tom: Z. 11
• Strony: 77--94
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., rys.

Twórcy

autor

Fiuk Piotr

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Wydział Architektury, Katedra Historii i Teorii Architektury
• Komitet Architektury i Urbanistyki PAN

• https://orcid.org/0000-0001-8751-4378

Bibliografia

• 1. Bangert W., 1958, Kassel. Reconstruction of the city centre, “The Town Planning Review”, “Quarterly”, vol. XXIX, no. 2, pp. 99-102.
• 2. Berens H. et al., 1990, Stadstimmeren. 650 jaar Rotterdam stad, Phoenix & den Oudsten Uitgever, Rotterdam.
• 3. Bird In Flight, 2022, https://birdinflight.com/en/architectura-2/20220511-rotterdam-reconstruction.html (dostęp: 11.05.2023).
• 4. Böhm A., 2016, O czynniku kompozycji w planowaniu przestrzennym, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków.
• 5. Düwel J., Gutschow N., 2013, A Blessing in Disguise. War and Town Planning in Europe 1940-1945, DOM Publishers, Berlin.
• 6. Erişen S., 2020, The Architecture of Knowledge from the Knowledge of Architecture, “Athens Journal of Architecture”, vol. 6, issue 3.
• 7. Fischer M., 2010, Knochenhaueramtshaus und Marktplatz, Hildesheim, in: Geschichte der Rekonstruktion - Konstruktion der Geschichte, red. W. Nerdinger, M. Eisen, H. Strobl, Prestel Verlag, München.
• 8. Fiuk P., 2017, Architektura miasta odbudowanego. Wybrane przykłady: Elbląg, Głogów, Kołobrzeg, Szczecin na tle historycznym, Wydawnictwo Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, Szczecin.
• 9. Frankiewicz B., 1994, Wojenne losy miasta, w: Dzieje Szczecina 1806-1945, t. 3, red. B. Wachowiak, Wydawnictwo „13 MUZ”, Szczecin.
• 10. Groenendijk P., Vollaard P., 2006, Architectuurgids Nederland (1900-2000). Architectural Guide to The Netherlands, Publishers nai010, Rotterdam.
• 11. Grzelachowski S., 1993, Rekonstrukcja rynku w Hildesheim, „Ochrona Zabytków”, r. 46/2, z. 181, s. 170-173.
• 12. Kacprzak D., Jeż Sz. (red.), 2020, Obrazy Szczecina. Szczecin w obrazach, przeł. S. Skrzypek, D. Kacprzak, Wydawnictwo Marta Walkowska-Jeż, Szczecin.
• 13. Kłosek-Kozłowska D., 2007, Ochrona wartości kulturowych miast a urbanistyka, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
• 14. Köhler T. (ed)., U. Müller, 2016, Ernst Wasmuth Verlag Tübingen Radically modern. Urban planning and architecture in 1960s Berlin, Berlin.
• 15. Lange R., Batz M., Schütte G., 2004, Speicherstadt und HafenCity - Zwischen Tradition und Vision, Christians Verlag, Hamburg.
• 16. Maaß P., 2015, Die moderne Rekonstruktion. Eine Emanzipation der Bürgerschaft in Architektur und Städtebau, Verlag Schnell & Steiner, Regensburg.
• 17. Maćków, 2017, http://www.mackow.pl/news/konkurs-lasztownia-nowe-serce-miasta/, (dostęp: 12.08.2022).
• 18. Marciniak P., 2010, Doświadczenia modernizmu. Architektura i urbanistyka Poznania w czasach PRL, Wydawnictwo Miejskie Posnania, Poznań.
• 19. Nowakowski M. (przy współpracy B. Bańkowskiej), 2013, Sto lat planowania przestrzeni polskich miast (1919-2010), Oficyna Naukowa, Warszawa.
• 20. Orlińska H., Latour S., 1986, Szczecin, w: Zabytki urbanistyki i architektury w Polsce. Odbudowa i konserwacja, t. I. Miasta historyczne, red. W. Zin, W. Kalinowski, Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
• 21. Patyk A., 2022, Jaworzno najbezpieczniejszym miastem w Polsce po raz kolejny!, https://obserwatorlogistyczny.pl/2022/01/15/jaworzno-najbezpieczniejszym-miastem-w-polsce-po-raz-kolejny/ (dostęp: 15.01.2022).
• 22. Popiołek M., 2016, Od kamienicy do muzeum. Historia siedziby Muzeum Warszawy na Rynku Starego Miasta, Muzeum Warszawy, Warszawa.
• 23. Reuters, 2007, https://www.reuters.com/article/us-germany-palaces-idUSL1765615120070503 (dostęp: 10.06.2022).
• 24. Reyer H., Lenferink F., 2010, Hildesheim - einst und heute, red. S. Abromeit, Hildesheim, „Hildesheimer Allgemeinen Zeitung”, s. 9-83, 168-175.
• 25. Rodenstein M., 2010, Römer und Römerberg, Frankfurt am Main, in: Geschichte der Rekonstruktion - Konstruktion der Geschichte, red. W. Nerdinger, M. Eisen, H. Strobl, Prestel Verlag, München.
• 26. Sekula B., 1961, Przegląd realizacji architektonicznych Szczecina, „Architektura”, nr 11/12, s. 419.
• 27. Van de Laar P., van Jaarsveld P., 2004, Historische Atlas van Rotterdam. De groei van de stad in beeld, Vantilt Uitgever,-Amsterdam.