Inżynier Henryk Genello (1872-1948), szkic do portretu zapomnianego architekta kolejowego

• Autorzy: Tucholski Z.

Identyfikatory

DOI

10.4467/0023589XKHNT.18.003.9456

Warianty tytułu

EN

Henryk Genello, engineer (1872-1948), an outline for portrait of a forgotten railway architect

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Henryk Genello was an architect who rendered great service for the Polish railway architecture during the 2nd Polish Republic. Together with engineer and architect Hipolit Hryncewicz, he designed around 50 railway stations in the Eastern borderlands, in the Vilnius Headquarters of the State Railways. In the 20s of the 20th century, he was designing in national style, while at the end of the 20s his designs already bore distinct modernist traits, and in the 30s they became totally functionalist. A valuable realisation of Genello and Hryncewicz was a representative “modernised” railway station on the border in Stołpce, essential for the evolution of Polish railway architecture of the 2nd Polish Republic. At the turn of the 20s and 30s of the 20th century, Genello designed railway stations on the Ustroń - Wisła line. They were realised in national style, partly wooden, inspired by the Polish mountain resort architecture of Zakopane. Another important Genello’s realisation of 1935 was a small building of a railway stop - Zułów, which in the 2nd Polish Republic had a memorative character of Marshall Piłsudski silhouette. It probably was the last “national” realisation in the Polish railway architecture. His works done in this style were characterised by simplicity, pure form, and drew on local types and motives of Polish architecture. Undoubtedly, Henryk Genello was better fulfilled when he designed in the earlier, historicising style, creating his own type inspired by local motives. His later functional realisations are characterised by simplicity, pared-down and austere form of elevations deprived of detail. It is certain that Genello belonged to the most important railway architects of the 2nd Polish Republic, working since 1932 as adviser in the Ministry of Transport, he shaped railway architecture of that time from its administrative and technical side. The same function Genello performed during the first years after the war.

Słowa kluczowe

PL

Genello Henryk; historia architektury kolejowej II RP; styl narodowy; modernizm; kolejnictwo na kresach

EN

Genello Henryk; history of railway architecture of the 2nd Polish Republic; national style; modernism; railways in the Eastern borderland

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2018
• Tom: R. 63, nr 1
• Strony: 65--87
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., fot., 1 portr.

Twórcy

autor

Tucholski Z.

• Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów PAN

Bibliografia

• Archiwum Zakładowe Ministerstwa Infrastruktury (dalej AZMI), sygn. 98/1955, Akta osobowe inż. Henryka Genello.
• A.C. Евгений Шреттер - зодчий Серебряного века, „Архитектурное наследство” 2007, nr 47.
• J. Andrzejewski, J. Wardęcki: Konserwatorska Inwentaryzacja stacji postojowej Warszawa Grochów, Warszawa 2015.
• H. Bilewicz: Włodzimierz Podlewski: architektura i sztuka. W roku jubileuszu stulecia urodzin, Gdańsk 2008 r.
• J. Dzierżanowski: Dworzec kolejowy w Zułówie, „Kolejowy Przegląd Techniczny” 1935, nr 7.
• Dziesięciolecie Polskich Kolei Państwowych 1918-1928, Warszawa 1928.
• http://www.archiwumkorporacyjne.pl/index.php/muzeum-korporacyjne/ryga/k-welecja/, Archiwum Korporacyjne. Archiwum i Muzeum Polskich Korporacji Akademickich. Rok założenia 1974 - 1988 - 2001.
• P.J. Jamski: Pocztówki z Kresów przedwojennej Polski, Warszawa 2012.
• M. Jerczyński: Architektura obiektów kolejowych na liniach kolei Warszawsko-Wiedeńskiej - ewolucja stylu od 1845 r. do dziś, referat na Sesji popularno-naukowej „Dziedzictwo Wiedenki”, Muzeum Techniki i Przemysłu NOT, 11 czerwca 2015 r.
• Kolej Śląska Cieszyńskiego, http://kolejcieszyn.pl/191.php?s=wislaob, dostęp 28 marca 2017 r.
• M. Leśniakowska: Zułów marszałka Piłsudskiego. Metafizyka miejsca czyli refleksje nad wyciętym lasem, „Arché: kultura, twórczość, krytyka” 1998, nr 17/18.
• Nowy dworzec kolejowy, „Goniec Śląski” nr 13, 17 styczeń 1933 r.
• Obiekty kolejowe: układy przestrzenne, architektura, elementy techniki, red. W. Czarnecki, M. Proniewski, Białystok 2005.
• Piękne użyteczne zbędne… Obiekty kolejowe w Polsce, red. M. Kwapias, D. Keller, Rybnik 2016.
• Przystań siedziba Towarzystwa Wioślarskiego w Wilnie, „Sport Wodny” 1926, nr 5.
• M. Pszczółkowski: Architektura użyteczności publicznej II Rzeczypospolitej 1918-1939. Funkcja, Łódź 2015.
• M. Pszczółkowski: Kresy nowoczesne. Architektura na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1921-1939, Łódź 2016.
• Российский Медицинский список на 1908 год, s. 92; Россійскій Медицинскій Списокъ на 1914 годъ, http://personalhistory.ru/papers/rms1914.htm, dostęp 25 marzec 2017 r.
• Ruch służbowy w Ministerstwie Komunikacji i Dyrekcjach Okręgowych Kolei Państwowych Dziennik Urzędowy Ministerstwa Komunikacji 1932, nr 12 i 17.
• G. Ruszczyk: Drewniane kościoły w Polsce 1918-1939. Tradycja i nowoczesność, Warszawa 2001.
• A. Skalimowski, Z. Tucholski: Modernistyczne wiaty i przystanki kolejowe warszawskiego Węzła Kolejowego: o konieczności ochrony konserwatorskiej, „Ochrona Zabytków” 2010, nr 1-4.
• Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających, malarze rzeźbiarze graficy, t. II, Warszawa 1975.
• M. Sołtysik: Na styku dwóch epok. Architektura gdyńskich kamienic okresu międzywojennego, Gdynia 2003.
• K. Tabak: Romualda Millera droga do modernizmu. Od dworca kolejowego w Gdyni po warszawskie realizacje lat 30. XX w.; [w:] Trwałość? Użyteczność? Piękno? Architektura dwudziestego wieku w Polsce, Wrocław 2011, s. 46-47.
• Urzędowy spis lekarzy uprawnionych do wykonywania praktyki lekarskiej, lekarzy dentystów, dyplomowanych farmaceutów oraz aptek w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1931.
• S. Wasilewski: Pokaz Ministerstwa Komunikacji na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu, „Inżynier Kolejowy” 1929, nr 7.
• J. Wołkanowski: Otwarcie nowego dworca na st. Stołpce, „Inżynier Kolejowy” 1926, nr 11. Zułów wczoraj i dziś, Warszawa 1938.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).