Próba oceny zróżnicowania nasilenia antropopresji w zlewniach 2. rzędu w Górach Świętokrzyskich

• Autorzy: Koper K.

Identyfikatory

DOI

http://dx.doi.org/10.12657/landfana.024.004

Warianty tytułu

EN

Attempt to assess the differentiation of intensity of anthropopression in the second-order river basins of the Holy Cross Mountains

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy dokonano próby oceny zróżnicowania nasilenia antropopresji w zlewniach 2. rzędu w Górach Świętokrzyskich. Wykorzystując wskaźnik antropopresji, uwzględniający: udział poszczególnych form użytkowania terenu, stopień zdrenowania obszarów oraz gęstość zaludnienia, dokonano oceny porównawczej nasilenia antropopresji. Terenem najbardziej nasilonej antropopresji w Górach Świętokrzyskich jest typowo rolnicza i w znacznym stopniu wylesiona zlewnia Koprzywianki. W pracy przeanalizowano również zróżnicowanie wartości wskaźnika antropopresji w zlewniach 2. rzędu Gór Świętokrzyskich w zależności od ukształtowania terenu oraz odległości od miast. Obszary położone na znacznych wysokościach bezwzględnych i terenach o dużych spadkach charakteryzują się mniejszymi rozmiarami antropopresji, natomiast nasilenie antropopresji wzrasta w miastach i na terenach do nich przyległych. W pracy dokonano również porównania wartości wskaźnika antropopresji na podstawie dwóch typów danych: statystycznych oraz przestrzennych, a następnie wskazano możliwości i ograniczenia wykorzystania każdego z analizowanych typów danych.

EN

The paper attempts to assess the differentiation of intensity of anthropogenic impact in the secondary river basins of the Holy Cross Mountains. Using the anthropogenic impact indicator, taking into account the contribution of individual forms of land use, the level of drainage of areas and population density, a comparative assessment of the intensity of anthropogenic impact was conducted. The area of most severe anthropogenic impact in the Holy Cross Mountains is a typically agricultural and largely deforested basin of Koprzywianka River. The paper also examines the diversity of the value of anthropogenic impact index in the secondary river basins of the Holy Cross Mountains, depending on terrain and distance from cities. Areas of substantial altitudes and areas with large declines are characterized with lower level of anthropogenic impact, while the intensity of anthropogenic impact increases in urban areas and areas adjacent thereto. The paper also compared the results of calculation of the anthropogenic impact indicator on the basis of two types of data: statistics and spatial, and the opportunities and limitations of using each of the data types were indicated.

Słowa kluczowe

PL

wskaźnik antropopresji; ocena antropopresji; Góry Świętokrzyskie

EN

anthropopression index; assessment of anthropopression; Holy Cross Mountains

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2013
• Tom: Vol. 24
• Strony: 35--43
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys.

Twórcy

autor

Koper K.

• Instytut Geografii, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce

Bibliografia

• Absalon D., 1998. Antropogeniczne zmiany odpływu rzecznego w zlewni Rudy. UŚ, Katowice.
• CGIAR-CSI, 2004. SRTM 90 m Digital Elevation Data. Online 20.05.2013 – http://srtm.csi.cgiar.org.
• Ciupa T., 2009. Wpływ zagospodarowania terenu na odpływ i transport fluwialny w małych zlewniach na przykładzie Sufragańca i Silnicy (Kielce). UJK, Kielce.
• Ciupa T., 2010. Zastosowanie wskaźnika stabilności obszarowej zlewni do analizy wybranych cech odpływu i transportu fluwialnego na przykładzie Sufragańca i Silnicy. Landform Analysis 13: 5–11.
• Czaja S., 1988. Wpływ górnictwa i uprzemysłowienia na reżim odpływu rzek w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym na przykładzie zlewni Brynicy do profilu w Sosnowcu. W: I. Dynowska (red.), Antropogeniczne uwarunkowania zmian odpływu i reżimu rzek w różnych regionach Polski. Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN, 4: 65–77.
• Czaja S., 1999. Zmiany stosunków wodnych w warunkach silnej antropopresji (na przykładzie konurbacji katowickiej). Prace Naukowe UŚ 1782: 189.
• Czaja S., 2002. Zmiany struktury i reżimu odpływu rzecznego na obszarach górniczo-przemysłowo-miejskich W: T. Ciupa i in. (red.), Obieg wody w zmieniającym się środowisku. Prace Instytutu Geografii AŚ 7: 65–76.
• Dynowska I. (red.), 1993. Przemiany stosunków wodnych w Polsce w wyniku procesów naturalnych i antropogenicznych. UJ, Kraków.
• EEA, 2013. CORINE Land Cover. Online 15.05.2013 – http://www.eea. europa.eu.
• Giełda-Pinas K., 2012. Waloryzacja przyrodnicza krajobrazu Pojezierza Gnieźnieńskiego. Problemy Ekologii Krajobrazu 33: 77–85.
• GIOŚ, 2008. Klasyfikacja form pokrycia terenu CLC. Online 23.05.2013 – http://clc.gios.gov.pl.
• Jankowski A.T., 1986. Antropogeniczne zmiany stosunków wodnych na obszarze uprzemysłowionym i urbanizowanym (na przykładzie Rybnickiego Okręgu Węglowego). Prace Naukowe UŚ.
• Jankowski A.T., 1998. Antropogeniczne uwarunkowania obiegu wody na terenie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. W: A. Magnuszewski, U. Soczyńska (red.), Hydrologia u progu XXI wieku. Komisja Hydrologiczna PTG, Warszawa: 139–156.
• Kostrowicki A.S., 1992. System człowiek–środowisko w świetle teorii ocen. Prace Geograficzne IGiPZ PAN.
• Maruszczak H., 1986. Tendencje sekularne i zjawiska ekstremalne w rozwoju rzeźby małopolskich wyżyn lessowych w czasach historycznych. Czasopismo Geograficzne 57, 2: 271–282.
• Michalczyk Z. (red.), 2012. Ocena warunków występowania wody i tworzenia się spływu powierzchniowego w Lublinie. Badania hydrograficzne w poznawaniu środowiska, X. Wyd. UMCS, Lublin.
• Michalczyk Z., Łoś M.J., 1996. Przemiany stosunków wodnych w okolicy Lublina. W: A.T. Jankowski, A. Kaniecki (red.), Dziejowe przemiany stosunków wodnych na obszarach zurbanizowanych. Wyd. UAM, Poznań: 96–107.
• Nowicka B., 2002. Wpływ urbanizacji na warunki odpływu. Prace Instytutu Geografii AŚ 7: 77–86.
• Piotrowska I., 2001. Wykorzystanie modelu erozji wodnej gleb w badaniach użytkowania ziemi i opracowaniach scenariuszy rozwoju erozji gleb na obszarze młodoglacjalnym (zlewnia górnej Parsęty, Pomorze Zachodnie). W: A. Karczewski, Z. Zwoliński (red.), Funkcjonowanie geoekosystemów w zróżnicowanych warunkach morfoklimatycznych. Monitoring, Ochrona, Edukacja. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 425–438.
• Plit J., 1996. Antropogeniczne i naturalne przeobrażenia krajobrazów roślinnych Mazowsza (od schyłku XVIII w. do 1900 r.). Prace Geograficzne IGiPZ PAN 166: 1–135
• Soczyńska U., 1974. Hydrologiczne skutki urbanizacji. Wiadomości Meteorologii i Gospodarki Wodnej 22(4): 11–22.
• Soja R., 2002. Hydrologiczne aspekty antropopresji w polskich Karpatach. Prace Geograficzne IGiPZ PAN 186: 1–130.
• Wilgat T., 1978. Zmiany struktury obiegu wody pod wpływem działalności gospodarczej. W: Antropogeniczne zmiany stosunków wodnych. Komisja Hydrograficzna PTG, UMCS, Lublin: 7–20.