Początki górnictwa węgla kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim i problem płytkich wyrobisk górniczych

• Autorzy: Kowalski A. , Gruchlik P. , Polanin P.

Warianty tytułu

EN

The beginnings of hard coal mining in the Dąbrowa Coal Basin and the problem of shallow mining excavations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule opisano początki górnictwa węgla kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim, które są datowane na koniec XVIII wieku, kiedy rozpoczęto eksploatację pokładów zalegających blisko powierzchni. Początki te miały miejsce w obrębie dzisiejszej Dąbrowy Górniczej i sięgają 1785 r., przy czym najstarsze eksploatacje węgla kamiennego udokumentowane na mapach pochodzą z 1796 roku. Jest to kopalnia „Reden”. Drugim rejonem początków górnictwa w Zagłębiu są Psary – gdzie znajdowała się kopalnia „Hoym” (później znana jako „Tadeusz”) datowana na 1797 rok. Następnie w ujęciu syntetycznym przedstawiono mapę powierzchni z granicami płytkiej eksploatacji do około 100 m oraz liczbę i rodzaje zlikwidowanych wyrobiskach górniczych mających połączenie z powierzchnią. Przedstawiono także przykład spenetrowanego płytkiego wyrobiska górniczego, znajdującego się w terenie zabudowanym, które pomimo prowadzonej jego likwidacji, może stwarzać zagrożenie dla powierzchni.

EN

In the article the beginnings of hard coal mining in the Dąbrowa Coal Basin are described, which are dated for the end of the 18 th century, when the exploitation of seams occurring near the surface started. These beginnings took place within the to-day’s Dąbrowa Górnicza and reach the year 1785. The oldest hard coal exploitation documented on maps originate from the year 1796. This is the “Reden” mine. The second region of mining beginnings is the village Psary – where existed the mine “Hoym” (later known as “Tadeusz”), dated for 1797. Next in the synthetic expression the map of the surface with boundaries of shallow exploitation up to about 100 m and the number and types of liquidated mining excavations having connection with the surface were presented. Moreover, an example of a penetrated shallow mining working was presented. It occurred in a built over area, which despite its conducted liquidation can create a hazard for the surface.

Słowa kluczowe

PL

górnictwo węgla kamiennego; Zagłębie Dąbrowskie; historia górnictwa; kopalnia płytka; kopalnia zlikwidowana; zagrożenia płytkiej eksploatacji

EN

hard coal mining; Dąbrowa Coal Basin; history of mining; shallow mine; closed mine; shallow exploitation hazards

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 68, nr 8
• Strony: 130--139
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz.

Twórcy

autor

Kowalski A.

• Główny Instytut Górnictwa

autor

Gruchlik P.

• Główny Instytut Górnictwa

autor

Polanin P.

• Główny Instytut Górnictwa

Bibliografia

• 1. Bielecki S., Macuga R.: Przydatność terenów pogórniczych na obszarze miasta Sosnowca do zabudowy. Przegląd Górniczy Nr 4, 2000, 23÷27.
• 2. Bielecki S.: Kopalnie Węgla Kamiennego w Dąbrowie Górniczej (1785÷1995) Dąbrowski Magazyn Historyczny. Zeszyt nr 5. Towarzystwo Przyjaciół Dąbrowy Górniczej, 2008.
• 3. Ciepiela B.: Najstarsze i ostatnie kopalnie węgla w Zagłębiu Dąbrowskim. Wydawca Stowarzyszenie Autorów Polskich Oddział w Będzinie, Sosnowiec 2003.
• 4. Goszcz A. i Zespół: Inwentaryzacja starego płytkiego kopalnictwa na obszarze górniczym KWK „Sosnowiec” oraz ocena zagrożenia dla powierzchni ze strony płytkich wyrobisk górniczych. Opracowanie firmy „Agos” 1995. [Praca niepublik].
• 5. Goszcz A. i Zespół: Inwentaryzacja wyrobisk górniczych mających połączenie z powierzchnią terenu na obszarze górniczym KWK „Paryż” oraz ocena zagrożenia jakie wyrobiska te mogą stwarzać dla powierzchni wraz koncepcją ich zabezpieczenia. Przedsiębiorstwo Gemes sp. z o.o. 1997. [Praca niepublik].
• 6. Goszcz A. i Zespół: Badania szybów i upadowych na obszarze KWK „Sosnowiec” ocena zagrożenia jakie te wyrobiska stanowią dla powierzchni ternu i obiektów oraz wyznaczenie strefy ochronnej wokół wyrobisk stwarzających zagrożenie. Opracowanie firmy „Agos”, maj 1998. [Praca niepublik].
• 7. Jaros J.: Słownik historyczny kopalń węgla kamiennego na ziemiach polskich. Wyd. II poprawione i zaktualizowane. Śląski Instytut Naukowy. Katowice, 1984.
• 8. Jaros J., Ziemba J., Ziemba M., Dłużewski K.: Kopalnia „Generał Zawadzki” (1785-1985). Śląski Instytut Naukowy. Katowice, 1985.
• 9. Kopalnia Węgla Kamiennego „Kazimierz-Juliusz”. Wydawnictwo okolicznościowe kopalni. (Archiwum kopalni).
• 10. Kowalski A., Gruchlik P., Polanin P.: Wpływ eksploatacji węgla kamiennego na zagospodarowanie powierzchni Zagłębia Dąbrowskiego. Działalność statutowa GIG. Symbol pracy 11180311-130. Katowice 2010 (archiwum Główny Instytut Górnictwa – Zakład Ochrony powierzchni i Obiektów Budowlanych).
• 11. Maciaszek J., Szewczyk J.: Historyczne pola górnicze węgla kamiennego rejonu Dąbrowy Górniczej (w świetle zbiorów archiwalnych map górniczych z Muzeum Miejskiego „Sztygarka”). Ochrona środowiska na terenach górniczych. VII Konferencja naukowo-techniczna. Szczyrk 2-4 czerwiec 2008, 143÷154.
• 12. Nawrot D.: Dlaczego Małopolanie zostali Zagłębiakami a nie Nowoślązakami. Nowe Zagłębie, Czasopismo Społeczno-Kulturalne nr 6 (12), listopad - grudzień 2010, 11-12.
• 13. Ziemba J.: Biedaszyby Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Wydawnictwo Śląsk. Katowice 1967.