Retencyjność gleb w okresie wegetacyjnym na przykładzie obiektu Samowtór

• Autorzy: Pokładek R. , Kowalczyk T. , Orzepowski W. , Żmuda R.

Identyfikatory

DOI

10.14597/infraeco.2016.1.1.003

Warianty tytułu

EN

Retention of water in vegetation period : case study of Samowtór

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W małych zlewniach rolniczych, na obszarach nizinnych, dyspozycyjne zasoby wodne w okresie wegetacyjnym są na ogół niewystarczające do realizacji intensywnych form nawodnień. Zapewnienie na tych obiektach odpowiedniej ilości wody dla potrzeb rolnictwa, przy coraz silniejszej konkurencji ze strony innych użytkowników, staje się poważnym problemem. Badania prowadzone na obiekcie Samowtór w latach 1994-2008 w kierunku racjonalizacji gospodarowania wodą dowiodły, że w wyniku zastosowania odpowiedniej, całorocznej eksploatacji zastawki na cieku głównym, można skutecznie zwiększyć dyspozycyjne zasoby wodne gleby. W celu oceny skuteczności realizowanego piętrzenia, pomiarami zapasów wodnych w charakterystycznych warstwach objęto stanowiska o zróżnicowanej retencyjności gleby oraz usytuowanych na polach zdrenowanych i nieobjętych oddziaływaniem systemów drenarskich. Badania udowodniły, że zaproponowany sposób poprawy bilansu wodnego zlewni przynosi wymierne efekty w korzystnym kształtowaniu uwilgotnienia gleb. Stosowana metoda retencjonowania wody pozwala na efektywne przetrzymanie jej po okresach "nadmiaru" (roztopy, wysokie opady atmosferyczne) i wykorzystanie w okresach "deficytowych" (bezopadowych). Badania wykazały również, że skuteczność poprawy retencji glebowej była wyraźnie wyższa na polach zdrenowanych.

EN

Disposable resources in the vegetation periods are usually insufficient for realization the intensive form of irrigation in small agricultural catchments in lowlands areas. Assurance of proper amount of water for agricultural use, with more and more competition of the others users, become a serious problem. The field investigations, carried out in Samotwór in years 1994-2008 in direction of rational water management, proved that due to application the suitable and a whole year's exploitation of weir on the main stream, the disposable soil water resources can be effectively increased. In order to assessment the effectiveness of realized damming up the water, the measurements of soil water reserves in characteristic layers were done on areas with differentiated water retention of soils and situated on drained fields and fields uncovered by draining system. The researches proved that proposed way of improvement the water balance in the catchment brings the measurable effects in profitable forming of soil water content. Applied method of retention of water allows on effective keeping the water after periods with "excess" (thaw, high precipitation) and using the water in "deficit" periods (without precipitation). The investigations also showed that the effectiveness of improvement of the soil retention was explicitly higher on drained fields.

Słowa kluczowe

PL

odpływ regulowany; zapas wody; eksploatacja urządzeń

EN

regulated run-off; soil water reserves; exploitation of devices

• Wydawca: Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2016
• Tom: nr I/1
• Strony: 33--44
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Pokładek R.

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska Pl. Grunwaldzki 24 50-363 Wrocław, tel. [phone]

autor

Kowalczyk T.

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska, Pl. Grunwaldzki 24 50-363 Wrocław

autor

Orzepowski W.

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska, Pl. Grunwaldzki 24 50-363 Wrocław

autor

Żmuda R.

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska, Pl. Grunwaldzki 24 50-363 Wrocław

Bibliografia

• C. Cammalleri, F. Micale, J. Vogt. (2015). On the value of combining different modelled soil moisture products for European drought monitoring. Journal of Hydrology 525 (2015) 547-558;
• Corrado Corradini. (2014). Soil moisture in the development of hydrological processes and its determination at different spatial scales. Journal of Hydrology Volume 516, 4 August 2014, 1-5;
• Kaca E., Łabędzki L., Lubbe I. (2011). Gospodarowanie wodą w rolnictwie w obliczu ekstremalnych zjawisk pogodowych. Postępy Nauk Rolniczych PAN 1/2011, Warszawa, s. 37-49.
• Kuchar L., Iwański S. (2013). Ocena opadów atmosferycznych dla potrzeb produkcji roślinnej w perspektywie lat 2050-2060 i wybranych scenariuszy zmian klimatu w północno-centralnej Polsce, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 2, s. 187-200.
• Łabędzki L. (2006). Susze rolnicze. Zarys problematyki oraz metody monitorowania i lasyfikacji. Woda - Środowisko - Obszary Wiejskie, IMUZ Falenty, ss. 107.
• Łabędzki L., Bąk B. 2013. Monitoring i prognozowanie przebiegu i skutków deficytu wody na obszarach wiejskich. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. 2/I/, 65-76.
• Marcilonek S., 1994. Eksploatacja urządzeń melioracyjnych. Wydawnictwo AR we Wrocławiu, ISBN 83-85582-10-X.
• Mioduszewski W., Nyc K., Żelazo J. (2005). Zasoby wodne w obszarach wiejskich. Postępy Nauk Rolniczych PAN. Nr 3, s. 3-19.
• Mioduszewski W. (2007). "Uwarunkowania rozwoju melioracji wodnych w świetle Ramowej Dyrektywy Wodnej" Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie 2/2007.
• Mosiej J., Pierzgalski E., Jeznach J. 2011. Współczesne uwarunkowania gospodarowania wodą w obszarach wiejskich. Postępy Nauk Rolniczych PAN 1/2011, Warszawa, s. 25-36.
• Murat-Błażejewska S., Zbierska J., Ławniczak A., Kanclerz J., Kupiec J., Sojka M. (2008). Ekspolatacja urządzeń wodnych a zasoby wodne zlewni nizinnej. Acta Sci. Pol., Architectura 7 (2), 13-22.
• Nyc K.1985: Sterowanie zasobami retencji gruntowej w dolinach rzek nizinnych. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu, nr 53, Rozprawy. Wrocław
• Nyc K. (1996). Ekonomiczne systemy nawadniające. 1996: Zeszyty Problemowe Postępu Nauk Rolniczych, z. 438, s. 125-132.
• Nyc K., Pokładek R. (2009). Eksploatacja systemów melioracyjnych podstawą racjonalnej gospodarki wodnej w środowisku przyrodniczo-rolniczym. Monografia, seria: Współczesne Problemy Inżynierii Środowiska, Wrocław, ss 87.
• Pokładek R. (2001). Skuteczność nawodnienia poprzez regulowanie odpływu. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu, NR 417. s. 105-135. Wrocław 2001.
• Pokładek R., Nyc K. (2007). Możliwości gospodarowania wodą w małych zlewniach rolniczych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych PAN, Zeszyt Nr 519, Warszawa, s. 259-268.
• Pokładek R. (2010). Ocena kształtowania się poziomów wód gruntowych na użytkach rolnych nawadnianych przez regulowanie odpływu. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych PAN, Zeszyt Nr 548, Warszawa, s.465-475.
• Pokładek R., Nyc K. (2010). Doskonalenie gospodarowania zasobami wodnymi obszarów rolniczych na przykładzie obiektu Miękinia. Rozdział w monografii Zarządzanie kryzysowe. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich. Opole. ss 39-52.
• Przybyła Cz., Mrozik K., Bykowski J., Kozaczyk P., Sielska I. (2008). Niedobory wody i potrzeby nawodnień w zlewni Kościańskiego Kanału Obry. Zesz. Prob. Post. Nauk. Rol. 532.
• Siuta J. (2010). Optymalizacja użytkowania powierzchni ziemi łagodzi procesy degradacji środowiska. Postępy nauk rolniczych 4/2010. s. 9-18. Warszawa
• Woś A. (2010). Klimat Polski w drugiej połowie XX wieku. Wyd. UAM, Poznań, ss. 489.