Badania archeologiczne Zdzisława Lenartowicza w międzyrzeczu Wisły i Pilicy na przełomie XIX i XX wieku

• Autorzy: Ryszewska R.

Warianty tytułu

EN

Archaeological studies of Zdzisław Lenartowicz in the interfluve of Vistula and Pilica rivers at the turn of the 19th and 20th centuries

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Zdzisław Lenartowicz, painter by profession and archaeologist by avocation, conducted archaeological studies at the end of the 19th century and beginning of the 20th century. He was a discoverer and the first researcher of many archaeological sites located within today’s Świętokrzyskie province (former Kieleckie and Radomskie provinces). Archaeology owes to him mainly the discoveries of extraordinary, multi-cultured sites in Złota near Sandomierz and unearthing the settlement of miners working in the mine of striped flint in Krzemionki, located on the Gawroniec hill near Ćmielów. Lenartowicz was a self-educated archaeologist, which was actually a rule among Polish researchers of his generation. At the beginning, he made many mistakes during excavations and also dispersed the remains extracted from the sites. After some time, though, Lenartowicz made considerable progress and thanks to contacts with more experienced archaeologists he gradually improved his skills. Additionally, he started to publish independent reports of the results of his methodically conducted excavations on subsequently discovered sites, including i.a. in Ludwików near Łopuszno and in Glinka near Ćmielów. At the beginning of the 20th century the 60-year old researcher was ousted from field work but still he deserves our memory and recognition as a man who contributed to an important part of Polish archaeology of the turn of the 19th and 20th centuries.

Słowa kluczowe

PL

Lenartowicz Zdzisław; międzyrzecze Wisły i Pilicy; historia archeologii; archeologia polska

EN

Lenartowicz Zdzislaw; interfluve of Vistula and Pilica rivers; history of archaeology; Polish archaeology

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2017
• Tom: R. 62, nr 1
• Strony: 29--47
• Opis fizyczny: Bibliogr. 46 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Ryszewska R.

• Instytut Historii Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Bibliografia

• J. Kostrzewski: Dzieje polskich badań prehistorycznych, Poznań 1949.
• J. Gąssowski: Z dziejów polskiej archeologii, Warszawa 1970.
• A. Abramowicz: Historia archeologii polskiej. XIX i XX wiek, Warszawa-Łódź 1991.
• K. Ryszewska: Historia badań archeologicznych na obszarze międzyrzeca Wisły i Pilicy w XIX i na początku XX wieku, Kielce 2013.
• S. Nosek: Zarys historii badań archeologicznych w Małopolsce, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967.
• E. Szczawińska: Zbigniew Lenartowicz, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających: malarze, rzeźbiarze, graficy, t. 5, Warszawa 1993.
• J. Wiśniewski: Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w powiecie włoszczowskim, Mariówka 1932.
• J. Wiśniewski: Dekanat opatowski, Radom 1907.
• J. Wiśniewski: Dekanat iłżecki, Radom 1912.
• W. Kosterski-Spalski: Historia Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach (1908-1939), „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” t. 1: 1962.
• Z. Lenartowicz: Inwentarz przedmiotów pochodzących z grobów przedhistorycznych we wsi Złotej, „Pamiętnik Fizjograficzny” t. 24: 1917.
• Z. Krzak: Dokumenty wykopalisk w Złotej Sandomierskiej w 1892 roku, „Archeologia Polski” t. 18: 1973.
• K. Hadaczek: Neolityczne cmentarzysko we wsi Złotej w Sandomierskiem, „Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne” t. 9: 1907.
• M. Wawrzeniecki: Zbiory wykopalisk przedhistorycznych przy Muzeum Oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Kielcach, „Pamiętnik Fizjograficzny” t. 22: 1914.
• Z. Podkowińska: Zbiór wykopalisk Muzeum Ziemi Sandomierskiej Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Sandomierzu, „Wiadomości Archeologiczne” t. 8: 1923 z. 1.
• W. Antoniewicz: Neolityczne groby szkieletowe we wsi Złota w powiecie Sandomierskim, „Wiadomości Archeologiczne” t. 9: 1924/5.
• B. Rosiński: Studja nad czaszkami neolitycznemi znalezionymi w Polsce, „Wiadomości Archeologiczne” t. 9: 1924.
• L. Niderle: Slovanské starožitnosti, Praha 1902.
• Z. Krzak: The Złota Culture, Wrocław 1976.
• K. Ryszewska: Udział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w badaniach i gromadzeniu zabytków archeologicznych na ziemiach międzyrzecza Wisły i Pilicy do 1939 r., „Między Wisłą a Pilicą” t. 6: 2007.
• A. Massalski, A. Rembalski: Polskie Towarzystwo Krajoznawcze na Kielecczyźnie 1909-1950, Kielce 1983.
• Wycieczki krajoznawcze, „Gazeta Kielecka” nr 44, 3 czerwca 1908.
• „Rocznik Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego” t. 3: 1909.
• Muzeum Narodowe w Kielcach, Kartoteka zbiorów archeologicznych [MNKi/A], nr: MNKi/A/51-53, 55-58, 82-83, 89, 179, 227-322, 394-400, 451, 453-456, 460-461, 485-486, 489-490, 492-495, 497-498, 502-507, 509, 512-513, 516-528, 541, 545, 548-553, 559-561, 567-569, 571-572, 574-576, 578, 582-585, 592, 599-611, 807, 826.
• Notatka z 11.02.1911 r., za H. Modrzewska: Erazm Majewski badacz starożytności i twórca Muzeum Archeologicznego w Warszawie w świetle swego „Notatnika”, „Wiadomości Archeologiczne” t. 48: 1983 z. 2.
• E. Majewski: Dwa groby ze szkieletami skurczonymi w Beszowie i Dziesławicach w Stopnickiem, „Światowit” t. 10: 1912.
• Wykopaliska z czasów pogańskich. Kronika, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne” t. 12: 1917.
• „Rocznik Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego” t. 7: 1913.
• Zespół Akt Muzeum Świętokrzyskiego w Kielcach, sygn.79, k. 106-107.
• S. Kowalczewski: Sprawozdanie z przeprowadzonej inwentaryzacji eksponatów działu prehistorii znajdujących się w Muzeum Świętokrzyskim w Kielcach, a będących własnością PTK.
• Kronika krajoznawcza, „Ziemia” t. 4: 1913.
• Z. Lenartowicz: Wzgórze Gawroniec ze śladami siedlisk przedhistorycznych w okolicach Ćmielowa, w ziemi radomskiej, „Przegląd Archeologiczny” t. 2: 1922-24.
• B. Balcer: Ćmielów, Krzemionki, Świeciechów: związki osady rolniczej z kopalniami krzemienia, Warszawa 2002.
• Z. Lenartowicz: Cmentarzysko grobów kloszowych we wsi Glince, w pow. opatowskim, „Przegląd Archeologiczny” t. 1: 1920.
• K. Załuska: Historia Muzeum w Sandomierzu, „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego” t. 5: 1968.
• M. Karczewski: Państwowe Grono Konserwatorów Zabytków Prehistorycznych i Państwowe Muzeum Archeologiczne i ich rola w ochronie zabytków archeologicznych, „Seminare” t. 36: 2015 nr 4.
• W. Demetrykiewicz: W sprawie gruntownej reformy i nowego urządzenia instytucji publicznych przeznaczonych do badań naukowych nad wykopaliskami archeologicznymi w Polsce, jako też do umiejętnej ich ochrony, „Wiadomości Archeologiczne” t. 5: 1920 z. 1-2.
• M. M. Blombergowa: Urzędowa opieka nad zabytkami archeologicznymi pod zaborami i w Polsce niepodległej do roku 1928, [w:] Tadeusz Roman Żurowski i konserwatorstwo archeologiczne w Polsce XX wieku, red. Z. Kobyliński, J. Wysocki: Warszawa 1999.
• Sprawozdanie z działalności Państwowego Grona Konserwatorów Zabytków Prehistorycznych w roku 1921, „Wiadomości Archeologiczne” t. 6: 1921.
• J. Pietraszewski: Notatki archeologiczne z ziemi sandomierskiej, „Wiadomości Archeologiczne” t. 9: 1924/5.
• J. Żurowski: Z badań archeologicznych w Złotej koło Sandomierza w latach 1927 i 1928, „Z Otchłani Wieków” t. 4: 1929 z. 1.
• R. Krzak: Materiały do znajomości kultury złockiej, Wrocław 1961.
• P. Włodarczak: Kultura ceramiki sznurowej na Wyżynie Małopolskiej, Kraków 2006.
• J. Gąssowski: Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Złotej pod Sandomierzem, „Wiadomości Archeologiczne” t. 19: 1953.
• M. Bajka, M. Florek: Badania archeologiczne w Złotej koło Sandomierza w roku 2013, „Zeszyty Sandomierskie” nr 35 2014.
• Ziemia Sandomierska w pradziejach i wczesnym średniowieczu, red. M. Bajka, M. Florek: Sandomierz 2012.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).