Wytwarzanie bioodpadów w odpadach komunalnych jako substratu do produkcji biogazu na przykładzie południowo-wschodniej Polski

• Autorzy: Klojzy-Karczmarczyk Beata , Makoudi Said

Identyfikatory

DOI

10.33223/ZN/2025/16

Warianty tytułu

EN

Generation of bio-waste in municipal waste as a substrate for biogas production on the example of south-eastern Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Analizowano wielkość wytwarzania bioodpadów przez mieszkańców województw podkarpackiego, śląskiego i małopolskiego. Podstawowym źródłem danych są plany gospodarki odpadami opracowane na szczeblu wojewódzkim, stan aktualny i prognozowane zmiany (PGOWP 2022–2026; PGOWŚ 2023–2028; PGOWM 2023– –2028). Założono, że masa bioodpadów wytwarzanych w sektorze komunalnym, które mogą zostać skierowane do produkcji biogazu obejmuje łącznie bioodpady zbierane selektywnie (odpady o kodach 20 01 08 oraz 20 02 01), bioodpady wydzielone ze strumienia niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych oraz bioodpady zebrane w przydomowych kompostownikach. Najwyższe wytwarzanie bioodpadów wykazano dla województwa śląskiego, które w roku 2018 osiągnęło wartość 536 492 Mg, a według prognoz zwiększy się do 1 019 063 Mg w roku 2030. Niższe wytwarzanie wykazano dla województwa małopolskiego na poziomie 395 240 Mg w roku 2019 i 540 870 Mg w 2030 roku. Najniższe wytwarzanie bioodpadów wykazano dla województwa podkarpackiego na poziomie 173 480 Mg w roku 2018 i 224 681 Mg w 2030 roku. W latach 2018–2019, udział bioodpadów wydzielonych ze strumienia odpadów komunalnych zbieranych w sposób zmieszany sięgał 53‒60% w wytwarzanych bioodpadach ogółem. W prognozach dla roku 2030 wykazano zmniejszenie udziału bioodpadów pochodzących ze strumienia zebranego w sposób zmieszany do wartości 22‒33%. Wytwarzanie bioodpadów na poziomie z lat 2018-2019 pozwala na produkcję biogazu w skali roku w ilości 56,87 mln m3 w województwie śląskim, 41,90 mln m3 w województwie małopolskim oraz 18,35 mln m3 w województwie podkarpackim. Prognozowane zmiany wskazują na możliwy wzrost potencjalnego wytwarzania biogazu z bioodpadów komunalnych w roku 2030. Bioodpady wytwarzane w sektorze komunalnym stanowią jedynie 1% masy substratów (produktów ubocznych i odpadów) skierowanych do produkcji biogazu łącznie (Krasuska i in. 2024).

EN

The amount of bio-waste generated by residents of the Podkarpackie, Śląskie and Małopolskie voivodeships was analyzed. The basic source of data are waste management plans developed at the provincial level, the current status and forecasted changes (PGOWP 2022–2026; PGOWŚ 2023–2028; PGOWM 2023–2028). It was assumed that the mass of bio-waste generated in the municipal sector, which can be directed to biogas production, includes bio-waste collected selectively (waste with codes 20 01 08 and 20 02 01), bio-waste separated from the stream of unsegregated (mixed) municipal waste and bio-waste collected in household composters. The highest bio-waste generation was shown for the Śląskie Voivodeship, which in 2018 reached 536,492 Mg, and according to forecasts, it will increase to 1,019,063 Mg in 2030. Lower generation was shown for the Małopolskie Voivodeship at 395,240 Mg in 2019 and 540,870 Mg in 2030. The lowest bio-waste generation was shown for the Podkarpackie Voivodeship at 173,480 Mg in 2018 and 224,681 Mg in 2030. In 2018–2019, the percentage of bio-waste separated from the stream of municipal waste collected in a mixed manner reached 53–60% in total of bio-waste. The forecasts for 2030 show a decrease in the share of bio-waste from the stream collected in a mixed manner to 22–33%. The generation of bio-waste at the level from 2018–2019 allows for the production of biogas per year in the amount of 56.87 million m3 in the Śląskie Voivodeship, 41.90 million m3 in the Małopolskie Voivodeship and 18.35 million m3 in the Podkarpackie Voivodeship. The forecasted changes indicate a possible increase in the potential production of biogas from municipal bio-waste in 2030. Bio-waste generated in the municipal sector constitutes only 1% of the mass of substrates (by-products and waste) directed to the production of biogas in total (Krasuska et al. 2024).

Słowa kluczowe

PL

odpady komunalne; bioodpady; wytwarzanie; biogaz; produkcja

EN

municipal waste; bio-waste; generation; biogas; production

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2025
• Tom: nr 113
• Strony: 175--187
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Klojzy-Karczmarczyk Beata

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków

• https://orcid.org/0000-0002-2003-2291

autor

Makoudi Said

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków

• https://orcid.org/0000-0002-8700-5861

Bibliografia

• [1] Bresz i in. 2023 – Bresz, P., Pulka, J. i Bojarski, W. 2023 – Effect of Mechanical Treatment on the Efficiency of Methane Fermentation of Biowaste. [W:] Pascuzzi S., Santoro F. (Ed.) Farm Machinery and Processes Management in Sustainable Agriculture. FMPMSA 2022. Lecture Notes in Civil Engineering 289. Springer, Cham.
• [2] Czekała, W. 2023 – Selective Collection and Management of Biowaste from the Municipal Sector in Poland: A Review. Applied Sciences 13(19), DOI: 10.3390/app131911015.
• [3] GUS BDL 2019 – Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych. [Online] https://bdl.stat.gov.pl/ [Dostęp: 15.12.2024].
• [4] Jędrczak, A. 2019 – Composting and Fermentation of Biowaste – Advantages and Disadvantages of Processes. Civil Environmental Engineering Reports 28(4), s. 71–87, DOI: 10.2478/ceer-2018-0052.
• [5] Klasyfikacja NUTS 2021 – Wykaz jednostek NUTS 2021 w Polsce (stan na 1 stycznia 2021r.), GUS 2021. [Online] https://stat.gov.pl/statystyka-regionalna/jednostki-terytorialne/klasyfikacja-nuts/klasyfikacja-nuts-w-polsce// [Dostęp: 28.12.2022].
• [6] Komunikat MKiŚ 2023 – Komunikat ws. wliczania masy bioodpadów kompostowanych „u źródła” do poziomu ecyklingu odpadów komunalnych. Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Komunikat z 18.12.2023. [Online] https://www.gov.pl/web/klimat/komunikat-ws-wliczania-masy-bioodpadow-kompostowanych-u-zrodla-do-poziomu-recyklingu-odpadow-komunalnych [Dostęp: 28.12.2024].
• [7] KPGO 2028 ‒ Krajowy plan gospodarki odpadami na lata 2023–2028. Uchwała nr 96 Rady Ministrów z dnia 12 czerwca 2023 r. w sprawie Krajowego planu gospodarki odpadami 2028 (M.P. z 2023 r. poz. 702).
• [8] Krasuska i in. 2024 ‒ Krasuska, E., Waliszewska, H., Krzymiński, M., Lenart, K., Popkiewicz, M. i Racięcki W. 2024 – Realny potencjał produkcji biometanu w Polsce. Opracowanie na potrzeby Symulatora Polskiego Systemu Energetycznego, NCBR 2024. [Online] https://symulatorsystemuenergetycznego.ncbr.gov.pl/.... [Dostęp: 28.12.2024].
• [9] Lewicki, A. 2022 – Surowce w produkcji biogazu - odpady komunalne oraz pochodzące z sektora rolno-spożywczego (Slajdy PowerPoint), Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu. [Online] https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/userfiles/_public/k10/komisje/2022/krrw/materialy/78pos/2-upp.pdf [Dostęp: 2812.2024].
• [10] Lewicki i in. 2014 – Lewicki, A., Dach, J., Czekała, W., Janczak, D., Cieślik, M., Witaszek, K. i Carmona P.C.R. 2014 – Testing the biogas substrate efficiency from the Experimental Farm’s of Poznan University of Life Sciences in Przybroda biogas plant. Archives of Waste Management and Environmental Protection 16(1), s. 27–30.
• [11] Łukomska i in. 2024 – Łukomska, A., Pulka, J., Broński, M. i Dach, J. 2024 – Demand-Driven Biogas Plants in Poland – Potential and Growth Perspectives. Journal of Ecological Engineering 25(11), s. 236–248, DOI: 10.12911/22998993/193262.
• [12] PGOWM 2023–2028 ‒ Plan Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego na lata 2023–2028. Uchwała Nr LXXXI/1191/24 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 25 marca 2024 r. [Online] https://www.malopolska.pl [Dostęp: 28.12.2024].
• [13] PGOWP 2020–2026 ‒ Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Podkarpackiego na lata 2020–2026 z perspektywą do 2032 roku. Uchwała Nr XXXVI/584/21 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 26 kwietnia 2021 r. [Online] https://bip.podkarpackie.pl [Dostęp: 28.12.2024].
• [14] PGOWŚ 2023–2028 ‒ Plan gospodarki odpadami dla województwa śląskiego na lata 2023–2028. Uchwała Nr VII/6/8/2024 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 21 października 2024 r. [Online] https://bip.slaskie.pl [Dostęp: 28.12.2024].
• [15] Raport POB 2024 ‒ Raport Polskiej Organizacji Biometanu, Potencjał Produkcji Biometanu w Polsce. Streszczenie. Autorzy: Moszowski B., Mulica-Musiał M., Wijatyk D., Dbaj E. 2024. [Online] https://bioch4.org/... [Dostęp: 28.12.2024].
• [16] Rejestr KOWR 2024 – Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, Rejestr wytwórców biogazu rolniczego 2024. [Online] https://www.gov.pl/web/kowr/rejestr-wytworcow-biogazu-rolniczego [Dostęp: 28.12.2024].
• [17] Rolewicz-Kalińska i in. 2020 – Rolewicz-Kalińska, A., Lelicińska-Serafin, K. i Manczarski, P. 2020 – The Circular Economy and Organic Fraction of Municipal Solid Waste Recycling Strategies. Energies 13(17), DOI: 10.3390/en13174366.
• [18] Rosik-Dulewska, Cz. 2015 – Podstawy gospodarki odpadami. Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 390.
• [19] Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów [Dz.U. 2021 r. poz. 906].
• [20] Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów [Dz.U. z 2020 r. poz. 10].
• [21] Szczepański i in. 2022 ‒ Szczepański, K., Waszczyłko-Miłkowska, B. i Kamińska-Borak, J. 2022 – Morfologia odpadów komunalnych wytwarzanych w Polsce. IOŚ-PIB, Warszawa 2022. [Online] https://ios-edu.pl [Dostęp: 28.12.2024].
• [22] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1587 ze zmianami).

Uwagi

Wydano jako monografię pt.: Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej : nowe strategie i inwestycje na rynku paliw i energii w kraju i UE / red. tomu: Katarzyna Stala-Szlugaj, Zbigniew Grudziński ; Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2025).