Universal design in transpor

• Autorzy: Stasiak-Cieślak Beata , Grabarek Iwona

Identyfikatory

DOI

10.37055/slw/186377

Warianty tytułu

PL

Uniwersalne projektowanie w transporcie

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article presented development directions in product, devices and service design related to ensuring broader accessibility for all users, with a particular focus on transportation. In this aspect, the requirements recorded in both national and international legal acts related to accessibility, including accessibility in transport, were reviewed. Compliance the analyzed regulations requires a human-centric approach to the design of means of transport, which in turn increases the likelihood of their wider use by people with various mobility needs.. However, this necessitates the designer’s knowledge of the needs and limitations of end users. Special attention was paid to the concept of Universal Design (UD), based on the 7 principles formulated by Ronald Mace. Examples of technical solutions from the field of transportation innovation based on the principles of Universal Design were presented. The application of such an approach was also demonstrated in individual transportation – a vehicle accessible to drivers with limited lower limb mobility. In the summary, the authors emphasize that the devices available on the market are designed with wide customization possibilities in mind, without the need for extensive modifications. Therefore, most of these devices can be used by a wide range of people with disabilities, consistent with Universal Design principles.

PL

W artykule przedstawiano kierunki rozwoju w projektowaniu produktów, urządzeń i usług, które są związane z zapewnieniem szerszej dostępności dla wszystkich użytkowników, ze szczególnym uwzględnieniem transportu. W tym aspekcie dokonano przeglądu wymogów zapisanych w aktach prawnych zarówno krajowych, jak i międzynarodowych związanych z dostępnością, w tym dostępnością w transporcie. Spełnienie analizowanych przepisów wymaga humanocentrycznego podejścia w projektowaniu środków transportu, co w efekcie zwiększa prawdopodobieństwo ich szerszego wykorzystywania przez osoby z różnymi potrzebami w przemieszczaniu się. Oznacza to jednak posiadanie przez projektanta wiedzy dotyczącej potrzeb i ograniczeń końcowych użytkowników. Szczególną uwagę poświęcono koncepcji projektowania uniwersalnego (UD), bazującego na 7 zasadach sformułowanych przez Ronalda Mace’a. Przedstawiono przykładowe rozwiązania techniczne z obszaru innowacji transportowych, bazujące na zasadach projektowania uniwersalnego. Aplikację takiego podejścia pokazano również w transporcie indywidualnym – pojeździe dostępnym dla kierowców z ograniczoną sprawnością kończyn dolnych. W podsumowaniu autorki podkreślają, że urządzenia dostępne na rynku projektuje się z myślą o szerokich możliwościach dostosowania bez konieczności przeprowadzania rozległych przeróbek. W związku z tym większość tych urządzeń może być używana przez szeroką gamę osób niepełnosprawnych, zgodnie z zasadami projektowania uniwersalnego.

Słowa kluczowe

EN

universal design; transport; accessibility; people with different needs; individual transport

PL

projektowanie uniwersalne; transport; dostępność; osoby o różnych potrzebach; transport indywidualny

• Wydawca: Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
• Czasopismo: Systemy Logistyczne Wojsk
• Rocznik: 2023
• Tom: Vol. 59, no. 2
• Strony: 247--262
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., tab., zdj.

Twórcy

autor

Stasiak-Cieślak Beata

• Automotive Services Center for Disabled People, Motor Transport Institute, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-1548-3562

autor

Grabarek Iwona

• Faculty of Transport, Warsaw University of Technology, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-4656-4093

Bibliografia

• [1] Aarhaug, J., (2023). Universal Design and Transport Innovations: A Discussion of New Mobility Solutions Through a Universal Design Lens. In: Keseru, I., Randhahn, A. (eds) Towards User-Centric Transport in Europe 3. Lecture Notes in Mobility. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-26155-8_10
• [2] Act on ensuring accessibility [on-line]. Available at: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20190001696 [23 September 2023].
• [3] Act on public collective transport [on-line]. Available at: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20110050013 [23 September 2023].
• [4] Audiovisual information [online]. Available at: https://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/warszawa-jest-umowa-na-sto-nowych-wyswietlaczy-na-przystankach-tramwajowych-79731.html [23 September 2023].
• [5] Audiovisual information [online]. Available at: https://www.wtp.waw.pl/komunikacja-bez-barier/ [23 September 2023].
• [6] Audirac, I., 2018. Accessing transit as universal design. J.Plan. Literat. 23, 4–16.
• [7] Bjerkan, K., 2013: Funksjonskrav for inkluderende transport. In: Fearnley, N., Øksenholt, K. (eds.) Universell utforming in transportsektoren. NHEF – forlag, Oslo.
• [8] Borucka, A., 2013. Analysis of the polish road transport. Army Logistics Systems, 39, 13-23.
• [9] Brídziková, M., Konečný, V., Hammer, J., and Abramovic, B., 2020. Demand specifics of disabled persons and persons with reduced mobility for bus transport. Case of regional bus transport in Slovakia. The Archives of Automotive Engineering – Archiwum Motoryzacji, 87(1), 81-95. https://doi.org/10.14669/AM.VOL87.ART7.
• [10] Carospeed Classic [online]. Available at: https://emico.pl/oferta/dostosowanie-samochodu/reczne-sterowanie-gazem-i-hamulecm/braunability/braunability-carospeed-classic.html [23 September 2023].
• [11] Connell, B. R., Jones, J., Mace, R., Muller, J., Mullick, A., Ostroff, E., Sanford, J., Steinfeld, E., Story, M., Venderheiden, G., 1997. The Principles of Universal Design, NC State University, Center for Universal Design.
• [12] EIDD Stockholm Declaration© [online]. Available at: www.designforalleurope.org [Accessed: 9 march 2024].
• [13] Gorzelańczyk, P., Kliszewski, Ł., Piątkowski, P., 2023. Analysis of the impact of the technical condition of vehicles on road safety. The Archives of Automotive Engineering – Archiwum Motoryzacji,, 100(2), 62-74. https://doi.org/10.14669/AM/168680.
• [14] Grabarek, I., Choromański, W., 2014. Wybrane zagadnienia projektowania innowacyjnych środków transportu dostosowanych do osób o ograniczonej sprawności ruchowej. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej seria Transport, 63, 67-76.
• [15] Hryciów, Z., 2022. The safety of wheelchair occupants in motor vehicles. The Archives of Automotive Engineering – Archiwum Motoryzacji, 97(3), 5-13. https://doi.org/10.14669/AM/155001.
• [16] Low floor [online]. Available at: https://sadeczanin.info/wiadomosci/nasz-czytelnik-kierowca-mpk-nie-pomogl-osobie-na-wozku-inwalidzkim-chociaz-ma-taki [23 September 2023].
• [17] Low-floor bus [online]. Available at: https://transinfo.pl/infobus/arp-e-vehicles-wygrywa-w-mragowie-dwa-elektrobusy-przyjada-z-bydgoszczy/ [23 September 2023].
• [18] Mace, R. 1985. Universal Design: Barrier Free Environments for Everyone. Los Angeles: Designers West.
• [19] Norman A.D, Drapher W.S. 1986. User Centered System Design: New Perspectives on Human-Computer Interaction. CRC Press.
• [20] Norman, D., 2018. Dizajn na co dzień, Wyd. Karakter, Kraków, 243-252.
• [21] Pheasant, S., 2006. Bodyspace. Anthropometry, ergonomics and design of work. Taylor&Francis, London.
• [22] Pictogram [online]. Available at: https://www.agumama.pl/jak-bezpiecznie-przewozic-wozek-w-autobusie/ [23 September 2023].
• [23] Program availability Plus [online]. Available at: https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony-/o-funduszach/fundusze-europejskie-bez-barier/dostepnosc-plus/o-programie/ [23 September 2023].
• [24] Stasiak-Cieślak, B., 2022. Historiography of the development of the automotive industry dedicated to drivers with disabilities. The Archives of Automotive Engineering – Archiwum Motoryzacji, 98(4), 5-24. https://doi.org/10.14669/AM/15804.
• [25] Steinfeld, E., 2011. Universal design in mass transportation. In: Universal Design Handbook (Second Edition). Wolfgang F.E. Preiser, Korydon H. Smith (ed.) New York: Mc Graw Hill.
• [26] Steinfeld, E., Maisel, J.L., 2012. Universal Design. Creating Inclusive Environments, John Wiley&Sons, 2012,
• [27] Ticket machine [online]. Available at: https://www.radiowroclaw.pl/articles/view/103673/W-legnickich-autobusach-pojawily-sie-biletomaty [23 September 2023].
• [28] Universal Design [online] Available at: www.universell-utforming.miljo.no [19 September 2023].
• [29] Universal design criteria [online]. Available at: https://projects.ncsu.edu/ncsu/design/cud/about_ud/aout_ud.htm [23 September 2023].
• [30] Universal Design [online]. Available at: https://dostepni.up.krakow.pl/praktyka-projektowa/projektowanie-uniwersalne-odpowiedzia-na-wyzwania-xxi-w/?pdf=726 [10 March 2024].
• [31] Wybrane problemy rehabilitacji, fizjoterapii i ortopedii, 2011 [nadzór merytoryczny Aleksander Kabsch]; Polska Akademia Nauk. Oddział w Poznaniu. Komisja Rehabilitacji i Integracji Społecznej.
• [32] Zając, A., 2016. City Accessible for Everyone – Improving Accessibility of Public Transport Using the Universal Design Concept. Transportation Research Procedia 14, 1270-1276. https://doi.org/10.1016/j.trpro.2016.05.199.