Historical allotment gardens in Wrocław - the need to protection

• Autorzy: Kononowicz W. , Gryniewicz-Balińska K.

Identyfikatory

DOI

10.1515/ceer-2016-0020

Warianty tytułu

PL

Historyczne ogrody działkowe we Wrocławiu - potrzeba ochrony

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Since about the mid-nineteenth century, together with the changing socio-economic situation, different types of allotments appeared in Wrocław. Initially, they were rented gardens, gardens for the poor or for factory workers. At the beginning of the twentieth century, school gardens and the so called Schreber gardens with a large common square were set up as part of Dr. Schreber's educational health program. In 1914-1918, “war” vegetable gardens were commonly cultivated. In the 1920s allotment gardens began to be systematically introduced to the city plan as permanent, purposefully designed elements of urban greenery. They were often designed together with urban parks, or so called “Folk Parks” of a recreational and sport character. In the 1930s, during the economic crisis, allotments with garden houses were adapted for the unemployed and the homeless to live in. Wrocław allotment gardens have undeniable historical, social, recreational, economic and compositional value. These gardens are a cultural heritage that should be protected. In Western Europe we are witnessing a renaissance of the idea of allotments, while in Poland - a tendency to eliminate them from urban landscapes.

PL

Od około połowy XIX wieku, wraz ze zmianami sytuacji społeczno-gospodarczej, pojawiały się we Wrocławiu różne typy ogródków działkowych. Początkowo były to ogródki: dla biednych, czynszowe i przyzakładowe. Z początkiem XX w., w ramach realizacji programu wychowawczo - zdrowotnego dra Schrebera, zakładano ogrody szreberowskie z dużym wspólnym placem, jak również ogródki szkolne. W latach 1914-1918 rozpowszechniły się wojenne ogródki warzywne. W 20. latach XX w. Zaczęto systemowo wprowadzać ogrody działkowe do planu miasta jako stałe, świadomie projektowane elementy miejskiej zieleni. Często projektowano je w powiązaniu z parkami miejskimi, bądź tzw. Parkami Ludowymi o charakterze rekreacyjno - sportowym. W latach 30. XX w., w dobie kryzysu gospodarczego, zakładano tzw. osiedla działkowe z altanami mieszkalnymi dla bezrobotnych i bezdomnych. Wrocławskie ogrody działkowe mają niezaprzeczalne walory historyczne, społeczne, rekreacyjne i gospodarcze oraz kompozycyjne. Założenia te stanowią dziedzictwo kulturowe które powinno podlegać ochronie. W krajach Europy Zachodniej obserwujemy renesans idei ogrodów działkowych, natomiast w Polsce tendencję do rugowania ich z pejzażu miasta.

Słowa kluczowe

EN

urban greenery; allotments; protection of cultural heritage; Wrocław

PL

zieleń miejska; ogrody działkowe; ochrona dziedzictwa kulturowego; pierwsza połowa XX wieku; Wrocław

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego
• Czasopismo: Civil and Environmental Engineering Reports
• Rocznik: 2016
• Tom: No. 21(2)
• Strony: 43--52
• Opis fizyczny: Bibliogr. 8 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Kononowicz W.

• University of Zielona Gora, Zielona Góra, Poland

autor

Gryniewicz-Balińska K.

• Technical University of Wroclaw, Wrocław, Poland

Bibliografia

• 1. Familiengärten und andere Kleingartenbestrebungen in ihrer Bedeutung für Stadt und Land. Vorbericht und Verhandungen der 6. Konferenz der Zentralstelle fur Volkswohlfahrt in Danzig vom 18 Juni 1912, Berlin, Carl Hehmanns Verlag 1913.
• 2. Gryniewicz-Balińska K.: Rozwój ogrodów działkowych we Wrocławiu od końca XIX w. do II wojny światowej, Wrocław 2013, praca doktorska pod kierunkiem prof. dr hab. arch. Wandy Kononowicz.
• 3. Kleingarten- und Kleinpachtlandordnung (nr 6977), Reichs-Gesetzblatt, 150 (1919), 1371-1374.
• 4. Kononowicz W.: Wrocław. Kierunki rozwoju urbanistycznego w okresie międzywojennym, Wrocław, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej 1997.
• 5. Oliveira S., Andrade H., Vaz T.: The cooling effect of green spaces as a contribution to the mitigation of urban heat: a case study in Lisbon, Building and Environment, 46 (2011), 2186-2194.
• 6. Pawlikowska-Piechotka A.: Tradycja ogrodów działkowych w Polsce, Gdynia, Novae Res - Wydawnictwo Innowacyjne 2010.
• 7. Maleczyński K., Morelowski M., Ptaszycka A.: Wrocław. Rozwój urbanistyczny, Warszawa, 1956.
• 8. Ustawa z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogródkach działkowych, Dz. U. z 2014 r., poz. 40.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę