Zagrożenia geologiczne w Polsce w 2023 r.

Wojciechowski, Tomasz; Wódka, Marcin; Kamieniarz, Sylwester; Kos, Jarosław; Karkowska, Kamila; Laskowicz, Izabela; Marciniec, Paweł; Warmuz, Bartłomiej; Uścinowicz, Grzegorz; Przyłucka, Maria

doi:10.7306/2024.51

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Zagrożenia geologiczne w Polsce w 2023 r.

Autorzy

Wojciechowski Tomasz , Wódka Marcin , Kamieniarz Sylwester , Kos Jarosław , Karkowska Kamila , Laskowicz Izabela , Marciniec Paweł , Warmuz Bartłomiej , Uścinowicz Grzegorz , Przyłucka Maria

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Wojciechowski_T_Zagrozenia_P. Geol._Vol. 72_nr 12-2_2024.pdf

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.7306/2024.51

Warianty tytułu

Geohazards in Poland in 2023

Języki publikacji

Abstrakty

In 2023, natural events and geohazards have gained particular importance. A natural earthquake in eastern Slovakia with a magnitude of 5.0, felt in southeastern Poland, and numerous sinkholes in the Trzebinia region have generated wide media and public interest, emphasizing the need for awareness and management of geological risk. The aim of this article is to present the main geohazards recorded in Poland in 2023 and to raise public awareness of this issue. Analyses and fieldwork in the Trzebinia region have shown the existence of at least 530 sinkholes in the area of the former Siersza Coal Mine, a significant part of which is related to shallow mining operations. In recent years, especially in the period 2019-2023, the dynamics of sinkhole formation has increased, which is related to the rising level of underground water. In 2023, the problem of sinkholes also affected other areas of Poland, causing damage to the terrain and material losses for local communities, including in the towns of Bolesław, Nowa Góra and Tarnowskie Góry. In 2023, 709 local seismic events were verified, most of which were induced, related to mining activities. The strongest phenomenon in Poland, with a magnitude of 4.2, occurred on July 6, 2023 in LGOM, while on October 9, 2023, a natural earthquake occurred in Slovakia, which was felt by residents of Poland -from Katowice to Rzeszów. In 2023, 16 landslide triggers were recorded, four of which were recognized as new forms. Damage to roads, infrastructure and buildings due to mass movement activity was recorded, among others, in Pruchnik, Kasina Wielka, in the commune of Bochnia, Biskupice and Wieliczka. In 2023, PGI-NRJ monitored 74 landslides, including 60 within the SOPO project. In the analyesd period, 31 of these landslides were active. The highest dynamics of displacements was recorded in Szymbark-Huciska, where displacements amounted to 328 mm. The year 2023 on the Baltic Sea coast did not stand out significantly in terms of geohazards, but there were incidents related to sea erosion, especially in the second half of December. Strong winds, reaching an average speed of 65 km/h and gusts of up to 115 km/h, led to storms that affected the condition of the coast, especially in Lębork, Wejherowo and Puck.

Słowa kluczowe

ruchy masowe osunięcia ziemi trzęsienia ziemi osiadanie interferometria SAR lejki krasowe

mass movements landslides earthquakes subsidence SAR interferometry sinkholes

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2024

Tom

Vol. 72, nr 12-1

Strony

671--684

Opis fizyczny

Bibliogr. 29 poz., fot., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Wojciechowski Tomasz

twoj@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

https://orcid.org/0000-0001-5858-0026

autor

Wódka Marcin

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

https://orcid.org/0000-0003-1591-3980

autor

Kamieniarz Sylwester

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

https://orcid.org/0000-0002-8662-0491

autor

Kos Jarosław

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

https://orcid.org/0000-0002-8971-6237

autor

Karkowska Kamila

kkar@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

https://orcid.org/000-0001-7039-7718

autor

Laskowicz Izabela

ilas@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

https://orcid.org/000-0002-8454-9855

autor

Marciniec Paweł

https://orcid.org/0000-0002-1706-2609

autor

Warmuz Bartłomiej

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

https://orcid.org/0000-0001-9553-925X

autor

Uścinowicz Grzegorz

gusc@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Geologii Morza, ul. Kościerska 5, 80-328 Gdańsk

https://orcid.org/000-0001-5185-4979

autor

Przyłucka Maria

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Geozagrożeń, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

https://orcid.org/0000-0002-2998-6008

Bibliografia

1. BOBER L. 1984 - Rejony osuwiskowe w polskich Karpatach fliszowych i ich związek z budową geologiczną regionu. Biul. Inst. Geol., 340: 115-158.
2. CHUDEK M., JANUSZ W., ZYCH J. 1988 - Studium dotyczące stanu rozpoznania tworzenia się i prognozowania deformacji nieciągłych pod wpływem podziemnej eksploatacji złóż. Zesz. Nauk. PŚl., Górnictwo, z. 141.
3. FROLIK A. 2006 - Aktualizacja prognozy zatapiania kopalni „Siersza”. Wiad. Górn., 57 (11): 616-624.
4. GÓRKA K., KWECKO P., RYCIO E., ZAJĄC M. 2023 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1 : 10 000, gm. Tyrawa Wołoska, pow. sanocki, woj. podkarpackie. Państw. Inst. Geol., Kraków.
5. GRABOWSKI D. 2023a - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1 : 10 000, pow. aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
6. GRABOWSKI D. 2023b - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000, pow. Płock Miasto, woj. mazowieckie. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
7. GRABOWSKI D. 2023c - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000, pow. Toruń Miasto, woj. kujawsko-pomorskie. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
8. GRABOWSKI D., JURYS L., MAŁKA A., MARCINIEC P., ZIMNAL Z. 2023 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1 : 10 000, pow. wejherowski, woj. pomorskie. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
9. GREGSEN S., WIEJACZ P., DĘBSKI W., DOMAŃSKI B., ASSINOVSKAYA B., GUTERCH B., MÄNTYNIEMI P., NIKULIN V.G., PACESA A., PUURA V., ARONOV A.G., ARONOVA T.I., GRÜNTHAL G., HUSEBYE E.S., SLIAUPA S. 2007 - The exceptional earthquakes in Kaliningrad district, Russiaon September21,2004. Physic. Earth Planet. Inter., 164(1-2): 63-74; doi:10.1016/j.pepi.2007.06.005
10. HELMHOLTZ-CENTRE POTSDAM, 2008 - GFZ German Research Centre for Geosciences and gempa GmbH 2008. The SeisComP seismological software package. GFZ Data Services; doi: 10.5880/GFZ.2.4.2020.003
11. KACZOROWSKI J., PARAFINIUK M. 2023 -Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000, pow. puławski, woj. lubelskie. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
12. KOS J., PERSKI Z. 2023 - Raport z przeprowadzonej interwencji w związku z powstaniem nowego zapadliska przy wybudowanej obwodnicy Bolesława. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
13. KOS J., PERSKI Z., KARWACKI K. 2023 - Raport z przeprowadzonych prac interwencyjnych w związku z powstaniem nowego zapadliska w korpusie drogowym wybudowanej obwodnicy Bolesława. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
14. LASKOWICZ I. 2023 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000, pow. Tarnobrzeg Miasto, woj. podkarpackie. Państw. Inst. Geol., Kraków.
15. LASKOWICZ I., WIECZOREK D., PUDA J., STOIŃSKI A. 2023 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1 : 10 000, pow. tarnobrzeski, woj. podkarpackie. Państw. Inst. Geol., Kraków.
16. MAROSZ M., BIERNACIK D., CHILIŃSKA A., KUSEK K., WASIELEWSKA K., KITOWSKI M., KĘPIŃSKA-KASPRZAK M., ŁASZYCA E. 2023 - Charakterystyka wybranych elementów klimatu w Polsce w 2023 roku - podsumowanie. Komunikat Biura Prasowego IMGW-PIB; https://www.imgw.pl/wydarzenia/charakterystyka-wybranych-elementow-klimatu-w-polsce-w-2023-roku-podsumowanie
17. STRZAŁKOWSKI P., ŚCIGAŁA R., SZAFULERA K., KOŁODZIEJ K. 2021 - Surface deformations resulting from abandoned mining excavations. Energies, 14: 1-14; https://doi.org/10.3390/en14092495
18. SZOKALSKA A. 2024 - Rocznik Meteorologiczny. IMGW - PIB. Warszawa.
19. USTAWA z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze. Dz.U. z 2017 r. poz. 2126, z późn. zm.
20. WARMUZ B., NESCIERUK P.2019- Dynamika przemieszczeń wybranych osuwiskw Karpatach. Prz. Geol., 67 (5): 326-331.
21. WIEJACZ P., DĘBSKI W. 2004 - Podhale, Poland, earthquake of Novem- ber 30, 2004. Acta Geophys. 57: 346-366 (2009); https://doi.org/10.2478/s11600-009-0007-8
22. WISZNIOWSKI J., PLESIEWICZ B., HOLECZEK G. 2021 - Zastosowanie oprogramowania SWIP5 do analizy zagrożenia sejsmicznego w kopalniach. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie, 5: 2-6.
23. WOJCIECHOWSKI T., JURECZKA J., WÓDKA M., KAMIENIARZ S., KARWACKI K., PERSKI Z., SIKORA R., NADŁONEK W., ROLKA M., KRIEGER W., MAŚLANKA R., ZAJĄC M., PRZYŁUCKA M., STRZEMIŃSKA K., NESCIERUK P., KOS J. 2023 - Raport trzeci z prac analitycznych o deformacjach terenu w Trzebini. Państw. Inst. Geol., Warszawa; https://www.pgi.gov.pl/zapadliska
24. WOJCIECHOWSKI T., LASKOWICZ I., NESCIERUK P., MARCINIEC P., UŚCINOWICZ G., CZERWIŃSKI T., PERSKI Z. 2021 - Zagrożenia geologiczne w Polsce w 2020 roku. Prz. Geol., 69 (5): 303-311.
25. WOJCIECHOWSKI T., LASKOWICZ I., KOS J., MARCINIEC P., UŚCINOWICZ G., KARKOWSKA K., PRZYŁUCKA M., WÓDKA M., 2022 - Zagrożenia geologiczne w Polsce w 2021 roku. Prz. Geol., 70 (9): 617-626.
26. WOJCIECHOWSKI T., LASKOWICZ I., KOS J., MARCINIEC P., UŚCINOWICZ G., KARKOWSKA K., PRZYŁUCKA M., WÓDKA M., KAMIENIARZ S. 2024 - Zagrożenia geologiczne w Polsce w 2022 roku. Prz. Geol., 72 (9): 439-450.
27. WÓDKA M., KAMIENIARZ S., MARCINIEC P., JANECZEK A., BUDZIŃSKI D., BIAJGO A. 2023 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000, gm. Solina, pow. leski, woj. podkarpackie. Państw. Inst. Geol., Kraków.
28. WÓDKA M., KAMIENIARZ S., WOJCIECHOWSKI T., PRZYŁUCKA M., PERSKI Z., SIKORA R., KARWACKI K., JURECZKA J., NADŁONEK W., KRIEGER W., ZAJĄC M. 2024 - Post-mining deformations in the area affected by the former “Siersza” Hard Coal Mine in Trzebinia (southern Poland). Geol. Quart., 68 (3); https://doi.org/10.7306/gq.1726
29. ZIMNAL Z. 2023 - Mapa osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1 : 10 000, pow. jarociński, woj. wielkopolskie. Państw. Inst. Geol., Kraków.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-8f33e4c8-01c0-42d5-b944-ffd2091a853d