Warunki termiczne i biotermiczne na Dolnym Śląsku w 2019 roku

• Autorzy: Miszuk Bartłomiej

Identyfikatory

DOI

10.32045/PG-2021-020

Warianty tytułu

EN

Thermal and bio-thermal conditions in Lower Silesia in 2019

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Najnowsze światowe raporty klimatyczne pokazały, że rok 2019 był jednym z najcieplejszych w historii pomiarów. Celem opracowania było określenie cech warunków termicznych i biotermicznych wybranych regionów Dolnego Śląska w 2019 r. oraz odniesienie ich do wartości w okresie wieloletnim 1971-2019. W analizach wykorzystano dane meteorologiczne z trzech stacji IMGW-PIB (Wrocław, Kłodzko, Śnieżka), które reprezentowały różne piętra wysokościowe. Do oceny warunków biotermicznych wykorzystano wskaźnik temperatury odczuwalnej STI. Wyniki badań pokazały, że 2019 r. był najcieplejszym lub jednym z najcieplejszych w uwzględnionym wieloleciu. Jednocześnie wykazano, że w okresie 1971-2019 znacząco wzrosła temperatura powietrza oraz częstość dni upalnych i gorących, przy malejącej liczbie dni przymrozkowych i mroźnych. W zakresie warunków biotermicznych zarówno w 2019 r., jak i wieloleciu widać wyraźną różnicę pod względem kształtowania się odczuć cieplnych między stacjami niżej położonymi (Wrocław i Kłodzko) a szczytową strefą Karkonoszy (Śnieżka). Stacje położone niżej cechuje znaczna częstość dni ze stresem gorąca w okresie letnim, w szczytowej strefie Karkonoszy natomiast przez cały rok dominują odczucia z zakresu silnego stresu zimna. W 2019 roku, w porównaniu do okresu wieloletniego, byłą większa częstość dni ze stresem gorąca i warunków pogodowych o charakterze termoneutralnym. Uzyskane wyniki badań będą mogły zostać wykorzystane w ocenie potencjału rekreacyjnego regionu Dolnego Śląska.

EN

The results of the latest WMO and NOAA reports on climate show that 2019 was one of the warmest years in the history of meteorological measurements. Therefore, the aim of the paper was to evaluate thermal conditions in 2019 in the selected regions of the Lower Silesia, Poland, and compare the results to the multiannual period of 1971-2019. Additionally, analysis on bio-thermal conditions were carried out in order to examine how changes in thermal conditions affects biometeorological issues. The analysis was carried out on the basis of meteorological data for 1971-2019 from IMGW-PIB stations representing various altitude. Wrocław (120 m a.s.l.) represented the lowlands, Kłodzko (356 m a.s.l.) the lower mountain parts, while Śnieżka (1603 m a.s.l.) represented the summit zone of the Giant Mts. In case of bio-thermal conditions evaluation, subjective temperature index STI, developed on the basis of MENEX model, was used. The results showed that 2019 at the considered stations was characterized as the warmest (Wrocław, Kłodzko) or one of the warmest years (Śnieżka) in the 1971-2019 period. Furthermore, for 1971-2019, increasing and statistically important trend was noticed for mean annual air temperature and the number of heat and warm days. The rate of increase in mean air temperature was equal to 0,5°C/ decade in Wrocław, 0,3°C/decade in Kłodzko and 0,4°C/decade on Śnieżka. On the other hand, decreasing tendency was observed for annual frequency of frosty and icy days. In terms of bio-thermal conditions, ‘cool’ thermal senses were prevailing throughout the year in the lower located regions. During the summer season, higher frequency of heat stress was noticed for both 2019 and 1971-2019. In case of Śnieżka, intensive cold stress (“extremely cold”, “very cold” and “cold”) dominates during the cold season. In the warm season, ‘cool’, “comfortable” and “warm” conditions are also observed with no weather types considered as heat stress. Comparing bio-thermal conditions in 2019 to 1971- 2019, lower frequency of cold stress occurred in 2019 at each station. In the lower located regions, higher number of days with heat stress and ‘comfortable’ conditions was noticed. On Śnieżka, frequency of ‘cool’, “comfortable” and “warm” conditions increased if compared to 1971-2019. Therefore, in case of further increase in air temperature and frequency of heat and warm days, additional increase in heat stress frequency can be expected in the lower located regions. On the other hand, improvement in bio-thermal conditions can be noticed in the summit zone of the mountains because of increase in thermoneutral conditions frequency. Nevertheless, it should be emphasized that in spite of increase in air temperature, “very cold” “cold” and “cool” thermal senses should still be predominant throughout the year in the summit zone. As bio-thermal indices are often considered in evaluations of weather conditions for tourism, the results of the analysis can be used for assessment of recreational potential of the Lower Silesia.

Słowa kluczowe

PL

klimat; Dolny Śląsk; STI; warunki termiczne; bioklimat

EN

climate; Lower Silesia; STI; thermal conditions; bioclimate

• Wydawca: Polskie Towarzystwa Geofizyczne ; Komitet Geofizyki PAN
• Czasopismo: Przegląd Geofizyczny
• Rocznik: 2021
• Tom: Z. 1-2
• Strony: 43--64
• Opis fizyczny: Bibliogr. 76 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Miszuk Bartłomiej

• Instytut Meteorologii I Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy

• https://orcid.org/0000-0003-0030-7267

Bibliografia

• [1]. Adynkiewicz-Piragas M., Otop I., Miszuk B., Pluntke T., Schwarzak S., Kuhn K., Lunich K., 2016, Climate analysis as a basis for a sustainable water management at the Lusatian Neisse, Meteorology Hydrology and Water Management, 4 (1), 3-11, DOI: 10.26491/mhwm/61735
• [2]. Adynkiewicz-Piragas M., Zdralewicz I., Otop I., Miszuk B., Kryza J., Lejcuś I., Strońska M., Lunich K., Pluntke T., Niemand C., 2014, Nysa Łużycka – klimat i charakterystyka regionu, Saksoński Urząd ds. Środowiska, Rolnictwa i Geologii, IMGW-PIB, projekt NEYMO
• [3]. Analizy statystyczne, 2018, Turystyka w województwie dolnośląskim w latach 2015-2017, Urząd Statystyczny we Wrocławiu, Dolnośląski Ośrodek Badań Regionalnych
• [4]. Bielec-Bąkowska Z., Piotrowicz K., 2013, Temperatury ekstremalne w Polsce w latach 1951-2006, Prace Geograficzne, 132, 59-98, DOI 10.4467/20833113PG.13.004.1094
• [5]. Błażejczyk K., 2004, Bioklimatyczne uwarunkowania rekreacji i turystyki w Polsce, Prace Geograficzne, 192, 291 s.
• [6]. Błażejczyk K., 2006, MENEX_2005 – the updated version of Man-Environment Heat Exchange Model, dostępne online: https://www.igipz.pan.pl/tl_files/igipz/ZGiK/opracowania/indywidualne/blazejczyk/MENEX_2005.pdf (21.10.2020)
• [7]. Błażejczyk K., 2019, Sezonowa i wieloletnia zmienność niektórych elementów klimatu w Tatrach i Karkonoszach w latach 1951-2015, Przegląd Geograficzny, 1, 41-62, DOI: 10.7163/PrzG.2019.1.2
• [8]. Błażejczyk K., Baranowski J., Błażejczyk A., Szmyd J., 2013, Klimat i bioklimat Hali Gąsienicowej, [w:] Dolina Suchej Wody w Tatrach. Środowisko i jego współczesne przemiany, Z. Rączkowska, A. Kotarba (red.), Prace Geograficzne, 239, 67-95
• [9]. Błażejczyk K., Kunert A., 2003, Bio-thermal conditions in Warsaw, [w:] Fifth International Conference on Urban Climate, 1-5 września 2003, Łódź, dostępne online: http://meteo.geo.uni.lodz.pl/icuc5/text/P_1_8.pdf (21.10.2020)
• [10]. Błażejczyk K., Błażejczyk M., 2010, Bioklima2.6, dostępne online: https://www.igipz.pan.pl/Bioklima-zgik.html (21.10.2020)
• [11]. Błażejczyk K., Kunert A., 2010, Obciążenie cieplne organizmu człowieka podczas letnich i zimowych wędrówek po Tatrach, [w:] Nauka a zarządzanie obszarem Tatr i ich otoczeniem, Tom III: Człowiek i środowisko, Z. Krzan (red.), Tatrzański Park Narodowy, Zakopane, 61-68
• [12]. Błażejczyk K., McGregor G., 2007, Warunki biotermiczne a umieralność w wybranych aglomeracjach europejskich, Przegląd Geograficzny, 79 (3-4), 627-649
• [13]. Brazdil R., Chroma K., Dobrovolny P., Tolasz R., 2009, Climate fluctuations in the Czech Republic during the period 1961-2005, International Journal of Climatology, 29 (2), 223-242, DOI:10.1002/joc.1718
• [14]. Bryś K., Bryś T., 2010, Reconstruction of the 217-year (1791-2007) Wrocław air temperature and precipitation series, Bulletin of Geography. Physical Geography Series, 3 (1), 121-171, DOI:10.2478/bgeo-2010-0007
• [15]. Bryś K., Ojrzyńska H., 2016, Bodźcowość warunków biometeorologicznych we Wrocławiu, Acta Geographica Lodziensia, 104, 193-200
• [16]. Cebulak E., Limanówka D., 2007, Dni z ekstremalnymi temperaturami powietrza, [w:] Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych, K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, UJ, Kraków, 185-194
• [17]. Chabior M., Michalska B., 2009, Variability of Sensible Temperature (STI) in North-East Poland, Electronic Journal of Polish Agricultural Universities, 12 (4), #22
• [18]. Cubasch U., Kadow C., 2011, Global climate change and aspects of regional climate change in the Berlin-Brandenburg region, Die Erde, 142 (1-2), 3-20
• [19]. Di Napoli C., Pappenberger F., Cloke H.L., 2018, Assessing heat-related health risk in Europe via the Universal Thermal Climate Index (UTCI), International Journal of Biometeorology, 62 (7), 1155-1165, DOI: 10.1007/s00484-018-1518-2
• [20]. Dubicka M., Głowicki B., 2000, Air temperature and cloudiness at Śnieżka between 1901 and 1998, Prace Geograficzne, 107, 205-212
• [21]. Gabriel K., Endlicher W., 2011, Urban and rural mortality rates during heat waves in Berlin and Brandenburg, Germany, Environmental Pollution, 159 (8-9), 2044-2050, DOI: 10.1016/j.envpol.2011.01.016
• [22]. Głowicki B., 2000, 20th-century variability to daily maxima and minima of air temperature in the Sudetic Mountains, Geographia Polonica, 73 (2), 111-116
• [23]. Głowicki B., 2008, Ekstremalne zjawiska termiczne w Sudetach w okresie współczesnych zmian klimatu, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 8, 29-40
• [24]. Graczyk D., Kundzewicz Z.W., Choryński A., Førland E.J., Pińskwar I., Szwed M., 2019, Heat related mortality during hot summers in Polish cities, Theoretical and Applied Climatology, 136 (3-4), 1259-1273, DOI: 10.1007/s00704-018-2554-x
• [25]. Hoy A., Hänsel S., Skalak P., Ustrnul Z., Bochnicek O., 2017, The extreme European summer of 2015 in a long-term perspective, International Journal of Climatology, 37 (2), 943-962, DOI: 10.1002/joc.4751
• [26]. Idzikowska D., 2011, Związek między umieralnością a UTCI w Paryżu, Rzymie, Warszawie i Budapeszcie, Prace i Studia Geograficzne, 47, 311-318
• [27]. Glaser R., Riemann D., 2009, A thousand-year record of temperature variations for Germany and Central Europe based on documentary data, Journal of Quaternary Science, 24 (5), 437-449, DOI: 10.1002/jqs.1302
• [28]. Jones P.D., Briffa K.R., Osborn T.J., Moberg A., Bergström H., 2002, Relations between circulation strength and the variability of growing-season and cold-season climate in northern and central Europe, The Holocene, 12 (6), 643-656, DOI: 10.1191/0959683602hl577rp
• [29]. Ilnicki P., Farat R., Górecki K., Lewandowski P., 2015, Long-term air temperature and precipitation variability in the Warta River catchment area, Journal of Water and Land Development, 27, 3-13, DOI: 10.1515/jwld-2015-0019
• [30]. IPCC, 2019, Climate Change and Land. An IPCC Special Report on climate change, desertification, land degradation, sustainable land management, food security, and greenhouse gas fluxes in terrestrial ecosystems, International Panel on Climate Change, dostępne online: https://www.ipcc.ch/srccl/ (23.10.2020)
• [31]. Kornhuber K., Ospray S., Coumou D., Petri S., Petoukhov V., Rahmstorf S., Gray L., 2019, Extreme weather events in early summer 2018 connected by a recurrent hemispheric wave-7 pattern, Environmental Research Letters, 14 (5), DOI: 10.1088/1748-9326/ab13bf
• [32]. Kossowska-Cezak U., 2010, Występowanie pogody gorącej w Warszawie (1951-2009), Przegląd Geofizyczny, LV (1-2), 61-75
• [33]. Kossowska-Cezak U., 2014, Zmiany wieloletnie liczby termicznych dni charakterystycznych w Warszawie (1951-2010), Prace Geograficzne, 136, 9-30, DOI: 10.4467/20833113PG.14.001.1639
• [34]. Kozłowska-Szczęsna T., Błażejczyk K., Krawczyk B., Limanówka D., 2002, Bioklimat uzdrowisk polskich i możliwości jego wykorzystania w lecznictwie, Monografie IGiPZ PAN, 3, 611 s.
• [35]. Koźmiński C., Michalska B., 2010, Zmienność liczby dni gorących i upalnych oraz odczucia cieplne w strefie Polskiego wybrzeża Bałtyku. Acta Agrophysica, 2010, 15(2), s. 347-357
• [36]. Koźmiński C., Michalska B., 2011, Zmienność liczby dni zimnych, chłodnych, ciepłych, gorących i upalnych w Polsce w okresie kwiecień-wrzesień, Przegląd Geograficzny, 83 (1), 91-107
• [37]. Koźmiński C., Michalska B., 2019, Ocena bioklimatycznych warunków rekreacji i turystyki w strefie polskiego Wybrzeża Bałtyku na podstawie wskaźnika UTCI, Przegląd Geograficzny, 2, 113-126, DOI: 10.7163/PrzG.2019.2.7
• [38]. Krzyżewska A., Bartoszek K., Wereski S., 2016, Warunki meteorologiczne w Lublinie podczas wyjątkowo uciążliwej fali upałów z sierpnia 2015 r., Przegląd Geofizyczny, LXI (3-4), 239-249
• [39]. Krzyżewska A., Wereski S., Demczuk P., 2019, Biometeorological conditions during an extreme heatwave event in Poland in August 2015, Weather, 75 (6), 183-189, DOI: 10.1002/wea.3497
• [40]. Kuchcik M., 2006, Fale upałów w Polsce w latach 1993-2002, Przegląd Geograficzny, 78 (3), 397-412
• [41]. Kuchcik M., 2017, Warunki termiczne w Polsce na przełomie XX i XXI wieku i ich wpływ na umieralność, Prace Geograficzne, 263, 279 s.
• [42]. Lorenc H., 1994, Ocena zmienności temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w okresie 1901-1993 na podstawie obserwacji z wybranych stacji meteorologicznych w Polsce, Wiadomości IMGW, 38, 43-59
• [43]. Marosz M., Wójcik R., Biernacik D., Jakusik E., Pilarski M., Owczarek M., Miętus M., 2011, Zmienność klimatu Polski od połowy XX wieku. Rezultaty projektu KLIMAT, Prace i Studia Geograficzne, 47, 51-66
• [44]. Mąkosza A., 2009, Warunki bioklimatyczne Pojezierza Wielkopolskiego dla potrzeb rekreacji, turystyki i agroturystyki, praca doktorska, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Wydział kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Katedra Meteorologii i Klimatologii
• [45]. Mehler S., Völlings A., Flügel I., Szymanowski M., Błaś M., Sobik M., Migała K., Werner M., Kryza M., Kryza M., Miszuk B., Otop I, Kolanek A., Strońska M., 2014, Zmiany klimatu w regionie granicznym Polski i Saksonii, Urząd Krajowy ds. Środowiska, Rolnictwa i Geologii w Dreźnie, Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, IMGW-PIB, projekt KLAPS
• [46]. Michalska B., Mąkosza A., 2007, Warunki biotermiczne na Nizinie Szczecińskiej podczas lata w roku 2006 na tle sezonów letnich 1961-1990 i 2001-2005, Balneologia Polska, 3 (109), 186-194
• [47]. Migała K., Urban G., Tomczyński K., 2016, Long-term air temperature variation in the Karkonosze mountains according to atmospheric circulation, Theoretical and Applied Climatology, 125, 337-351, DOI: 10.1007/s00704-015-1468-0
• [48]. Miszuk B., 2019, Intensity of heat load during selected weather events in 2015-2018 period in particular regions of the south-west Poland, International Conference UTCI – 10 years of Application, Warszawa, 22-23 maja 2019
• [49]. Miszuk B., Otop I., Strońska M., Schwarzak S., Surke M., 2016, Tourism-climate conditions and their future development in the Polish-Saxon area, Meteorologische Zeitschrift, 25 (4), 421-434, DOI: 10.1127/metz/2016/0700
• [50]. Muthers S., Laschewski G., Matzarakis A., 2017, The summers 2003 and 2015 in South-West Germany: Heat waves and heat-related mortality in the context of climate change, Atmosphere, 8 (11), 224, DOI: 10.3390/atmos8110224
• [51]. NOAA, 2019, Global Climate Report – Annual 2019. National Oceanic and Atmosheric Administration, dostępne online: https://www.ncdc.noaa.gov/sotc/global/201901 (23.10.2020)
• [52]. van Oldenborgh G., Sjoukje P., Sarah K., Vautard R., Boucher O., Otto F., Haustein K., Soubeyroux J.-M., Ribes A., Robin Y., Seneviratne S.I., Vogel M.M., Stott P., van Aalst M., 2019, Human contribution to the record-breaking June 2019 heat wave in France, dostępne online: https://www.worldweatherattribution.org/wp-content/uploads/WWA-Science_France_heat_June_2019.pdf (23.10.2020)
• [53]. Otop I., Miszuk B., 2011, Cechy klimatu Śnieżki, [w:] 130 lat obserwacji na Śnieżce, J. Gierczak (red.), Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa, 23-54
• [54]. Overcenco A., Potopova V., 2010, Summer heat episodes in Central and Eastern Europe: Czech Republic and Republic of Moldova case, International Conference, Prague, September 7-9, 2010
• [55]. Owczarek M., 2007, Zmienność warunków biotermicznych w Gdyni (1951-2005), [w:] Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych, K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.), IGiPZ UJ, Kraków, 297-304
• [56]. Pełech S., 2013, Biothermal conditions in the Polish Tatra Mountains, Prace Geograficzne, 133, 7-19
• [57]. Plan adaptacji Miasta Legnica do zmian klimatu do roku 2030, 2019, dostępne online: http://um.bip.legnica.eu/uml/rozwoj-miasta/programy-strategie-pla/ (23.10.2020)
• [58]. Plan adaptacji Miasta Wrocław do zmian klimatu do roku 2030, 2019, dostępne online: https://bip.um.wroc.pl/artykul/528/36151/plan-adaptacji-miasta-wroclaw-do-zmianklimatu-do-roku-2030 (12.10.2020)
• [59]. Plan adaptacji Miasta Wałbrzych do zmian klimatu do roku 2030, 2019, dostępne online: http://bip.um.walbrzych.pl/attachments/download/25360 (23.10.2020)
• [60]. Radzka U., Dragańska E., 2015, Bioklimatyczne warunki turystyki i rekreacji w województwie warmińsko-mazurskim, Wydawnictwo UWM, Olsztyn, 190 s.
• [61]. Rogowski M., 2018, Czasoprzestrzenny rozkład ruchu turystycznego na szczycie Śnieżki w 2015 roku, Prace Geograficzne, 154, 107-125, DOI: 10.4467/20833113PG.18.011.9443
• [62]. Schmuck A., 1969, Klimat Sudetów, Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, 5 (18), 93-154
• [63]. Sobolewski R.K., 2018, Assessment of air quality in Legnica (Poland, Lower Silesian Voivodeship) based on selected gaseous pollutants and subjective temperature index, Acta Scientarum Polonorum. Formatio Circumiectus, 17 (1), 165-174
• [64]. Sulikowska A., Wypych A., Woszczek I., 2016, Fale upałów latem 2015 roku i ich uwarunkowania cyrkulacyjne, Badania Fizjograficzne, VII, Seria A. Geografia Fizyczna, (A67), 205-223, DOI: 10.14746/bfg.2016.7.16
• [65]. Tomczyk A.M., 2019, Fale upałów w Polsce latem 2018 roku, [w:] Zmienność klimatu Polski i Europy oraz jej cyrkulacyjne uwarunkowania, L. Kolendowicz, E. Bednorz, A.M. Tomczyk (red.), Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, 223-232
• [66]. Tomczyk A.M., Bednorz E., 2019, Heat waves in Central Europe and tropospheric anomalies of temperature and geopotential heights, International Journal of Climatology, 39 (11), 4189-4205, DOI: 10.1002/joc.6067
• [67]. Tomczyk A.M., Bednorz E., 2020, The extreme year – analysis of thermal conditions in Poland in 2018, Theoretical and Applied Climatology, 139 (1-2), 251-260, DOI: 10.1007/s00704-019-02968-9
• [68]. Tomczyk A.M., Owczarek M., 2020, Occurrence of strong and very strong heat stress in Poland and its circulation conditions, Theoretical and Applied Climatology, 139, 893-905, DOI: 10.1007/s00704-019-02998-3
• [69]. Twardosz R., 2009, Fale niezwykłych upałów w Europie na początku XXI wieku, Przegląd Geofizyczny, LIV (3-4), 193-203
• [70]. Twardosz R., Kossowska-Cezak U., 2013, Exceptionally hot summers in Central and Eastern Europe (1951-2010), Theoretical and Applied Climatology, 112, 617-628, DOI: 10.1007/s00704-012-0757-0
• [71]. Urban A., Hanzlikova H., Kysely J., Plavcova E., 2017, Impacts of the 2015 heat waves on mortality in the Czech Republic - a comparison with previous heat waves, International Journal of Environmental Research and Public Health, 14 (12), 1562, DOI: 10.3390/ijerph14121562
• [72]. Vanickova M., Stehnova E., Stredova H., 2017, Long-term development and prediction of climate extremity and heat waves occurrence: case study for agricultural land, Contributions to Geophysics and Geodesy, 47 (3), 247-260, DOI: 10.1515/congeo-2017-0013
• [73]. Wereski S., Dobek M., Wereski S., 2010, Częstość występowania poszczególnych odczuć cieplnych w Lublinie i w Lesku na podstawie temperatury odczuwalnej (STI) w latach 1991-2005, Problemy Ekologii Krajobrazu, 27, 371-377
• [74]. Wibig J., 2018, Heat waves in Poland in the period 1951-2015: trends, patterns and driving factors, Meteorology Hydrology and Water Management, 6 (1), 37-45, DOI: 10.26491/mhwm/78420
• [75]. WMO, 2019, The Global Climate 2015-2019, World Meteorological Organization, dostępne online: https://library.wmo.int/doc_num.php?explnum_id=9936 (23.10.2020)
• [76]. Woś A., 1999, Klimat Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 301 s.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).