Wybrane przełomowe osiągnięcia w elektryce i ich odbicie w sztuce na przełomie XIX i XX wieku

• Autorzy: Szymczak P. , Borodin D. A.

Warianty tytułu

EN

Selected crucial achievements in electricity and their reflection in art on the turn of the 19th and 20th centuries

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W publikacji przedstawiono wybrane etapy rozwoju elektrotechniki w przełomowym jej okresie widziane oczami artystów. Zwrócono uwagę na różne symbole, z którymi kojarzyli oni poszczególne, wybitne osiągnięcia elektrotechniki. Niestety, mało jest opracowań poświęconych tej tematyce, a przecież zasługują one na dużo większą uwagę. Wybitni artyści, głównie europejscy, postrzegali elektrotechnikę jako boginię elektryczności. Ich niektóre dzieła w formie ilustracji zamieszczane na plakatach, w książkach i folderach wystawowych zostały przytoczone i krótko omówione. Należy podkreślić, że pod koniec XIX i na początku XX wieku pojawiła się zupełnie nowa alegoria – „Elektryczność“. Wizerunek ten, który narodził się w momencie gwałtownego rozwoju elektrotechniki, symbolizował triumf nowej nauki. Wizerunki „Elektryczności“ tworzyli znani artyści, których nazwiska na zawsze weszły do historii światowej kultury. Oddają one ducha wielkiej epoki wynalazków i jest to klucz, jeden z wielu, do zrozumienia tamtych czasów. Później romantyzm pierwszych osiągnięć został zamieniony przez pragmatyczne podejście. Wraz z odejściem pokolenia „pionierów elektryczności” niektóre piękne tradycje dawnej elektrotechniki zaczęły odchodzić w zapomnienie. Alegoryczne przedstawienie „Elektryczności” stawało się coraz rzadszym zjawiskiem. Jednak nie trzeba być prorokiem, aby zrozumieć, że elektryczność będzie kontynuowała swój triumfalny pochód. W tym miejscu na pierwszy plan wysuwają się kategorie moralne. W zależności od tego, kto i w jakim celu będzie służył „Bogini Elektryczności”, taką ona będzie: dobrą, mądrą i szczodrą, albo straszną i niosącą z sobą zniszczenia, co jest głównym przesłaniem niniejszego artykułu.

EN

The publication presents selected stages of the development of electrotechnics at its crucial period in artists` mind`s eye. The special attention was paid to various symbols with which they associated particular outstanding achievements of electrical engineering. Unfortunately, there are few treatises only dedicated to this subject, however it deserves much more attention definitely. Eminent artists, coming mainly from the European countries, perceived the electrotechnics as the Goddess of Electricity. Their some works in the form of illustrations which were placed on many posters, in books and exhibition folders as well have been mentioned and briefly described in this publication. It should be emphasized that at the end of the 19th and at the beginning of the 20th century a quite new allegory appeared – it`s name was "Electricity". This image, which was born at the moment of the rapid development of electrotechnics, symbolized the triumph of the rise of a new science. The images of "Electricity" were created by well-known artists, whose names have always entered the history of the world culture. They reflect the spirit of the great age of inventions and it is a key, one of many, to comprehend those times. However, more later the romanticism of the first achievements was changed by a pragmatic approach. Some of the beautiful traditions of old electrotechnics began to fall into oblivion with the leaving of a generation of "pioneers of electricity". The allegorical representation of "Electricity" was becoming a rarer phenomenon. However, you do not have to be a prophet to understand that electricity will continue its triumphal march. Now the moral principles come into prominence. Dependence on who and for what purpose will serve the "Goddess of Electricity", it will be: good, wise and generous Goddess, or terrible and carrying destruction one. As a matter of fact, it is the main central idea of this article.

Słowa kluczowe

PL

bogini elektryczności; elektrotechnika; grafika; historia; ilustracja techniczna; czasopisma; plakaty; poezja; sztuka

EN

Goddess of Electricity; electrotechnics; graphic art; history; technical illustration; illustrated magazines; posters; poetry; art

• Wydawca: Sieć Badawcza Łukasiewicz - Górnośląski Instytut Technologiczny
• Czasopismo: Maszyny Elektryczne : zeszyty problemowe
• Rocznik: 2018
• Tom: Nr 4 (120)
• Strony: 35--48
• Opis fizyczny: Bibliogr. 36 poz., rys.

Twórcy

autor

Szymczak P.

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

autor

Borodin D. A.

• Ostrov Complete, Czech Republic

Bibliografia

• [1]. Nasiłowski J., Osiągnięcia XX wieku, Dziś 2000, nr 12 s. 140-141
• [2].Kask A. N., Borodin D. A. Depicting electricity. The development of electrical engineering and magazine illustration of the end of the nineteenth century. Komunikacja. Media. Dizajn. 2016 r. Nr 1, s. 176-197
• [3]. Borodin D. A., Borodin V. D. The Electricity Goddess. Electrichestvo, 2016 r., Nr 7 (s. 4-15), nr 8 (s. 4-17)
• [4]. Mickiewicz A., Toasty, Klasyka Mistrzów. Adam Mickiewicz. Wybór poezji. Wyd. Ibis, 2018, s. 16
• [5]. Michał Doliwo Dobrowolski (1862-1919). Życie i działalność. Folder z okazji 150. rocznicy urodzin, Wyd. ZAPOL, Szczecin 2012
• [6]. Les Caricatures Électriques. - La Nature. - 1884, No 575, P. 95-96.
• [7]. Die Entwicklung der Elektrotechnik in Deutschland: Festrede bei dem feierlichen Akte der Einweihung des Elektrotechnischen Instituts der Grossherzoglichen Technischen Hochschule zu Karlsruhe am 18. Mai 1899 gehalten von Professor E. Arnold, Direktor des Insituts, Karlsruhe: Verlag von Wilhelm Jahraus, 1899, 19, [1] p.; 26 cm.
• [8].Чиколев В.Н. История электрического освещения. – Электричество. - 1880, No 5-6.
• [9]. Лапиров-Скобло М.Я. Эдисон. - М: Молодая гвардия, 1960. - 255 с.
• [10]. Шателен М.А. Русские электротехники XIX века. - М-Л: Государственно-энергетическое издательство, 1955. - 432 с.
• [11]. Congrès International des Électriciens, Paris, 1881. Comptes Rendus des Travaux. Ministère des postes et des télégraphes. - Paris: G. Masson, 1882. - P. 400.
• [12]. La Médaille Commémorative. De l ́Exposition d ́Électricité De 1881. - Lanature. - 1883, No 496, p.80.
• [13]. Kandler L. Die Elektrizität (1883). - Illustrierte Zeitung.- 16.Okt. 1884, No. 2146, s.163.
• [14]. Ehrhardt H., Göttingen T. Energie in der modernen Gesellschaft: Zeithis torische Perspektiven.-Vandenhoeck & Ruprecht, 2012. - 286 s.
• [15]. Ulf O. Enter Electricity: An Allegory's Stage Appearance between Verité and Varieté, Article first published online: 1 DEC 2015 | DOI: 10.1111/1600-0498.12091.
• [16]. Clémenceau P. Exposition de Munich. 28 september 1882. - La Lumière électrique. - 1882, Tome VII, No 39.
• [17]. Manuel Chemineau Fortunes de «La Nature»: 1873-1914.- LIT Verlag Münster, 2012, 308 p.
• [18]. Передача силы посредством электричества. Опыты г. Марселя Депре между Визилем и Греноблем. – Электричество. - 1883, No17.
• [19]. Mourlon C. L ́Électricité a L ́Exposition Universelle D ́Anvers. - Revue Générale Illustrée. Bruxelles, 1885, p.307.
• [20]. Dupuy P. La Traction Électrique: Tramways, Locomotives Et Métropolitains Électriques. - Paris, 1897, 503 p.
• [21]. Blondel A, Paul-Dubois F., La traction électrique, Tome second. - Paris, 1898, 863 p.
• [22]. Szymczak P., Rechniewski Wacław Kamil, Polski wkład w przyrodoznawstwo i technikę, Tom III, Wyd. IHN PAN, 2015 r., s. 401-403
• [23]. Les merveilles de l'exposition de 1889. - Paris: Librairie illustrée, 1889, 1 vol., 1083 p.
• [24]. Bulletin officiel de l'exposition universelle de 1889.- Paris: Champ de mars, 1889, Vol. 1-2, No 1-172 (6 mai 1889-7 novembre 1889).
• [25]. L'oeuvre de Ernest Barrias Avec une notice de Georges Lafenestre, Typographie Philippe Renouard. - Paris, 1908, 115 p.
• [26]. Munk J. P., Reenberg H., Fonsmark A.B., Héran E., Søndergaard S. M., French Sculpture Cata-logue II, «Ny Carlsberg Glyptotek». - Copenhagen: Ny Carlsberg Glyptotek, 1999, 339 p.
• [27]. Робида А. Двадцатое столетие. Электрическая жизнь. - С.-Пб.: Тип. бр. Пантелеевых, 1894, 320 с.
• [28]. Dąbrowski M., Początki rozwojów transformatorów. Wyd. II, Ośrodek Wydawnictw Naukowych, Poznań 2008
• [29].Füßl, Wilhelm: Oskar von Miller: 1855–1934, Eine Biographie. München: Beck, 2005. 452 S., Originalleinen mit Schutzumschlag. 143, ISBN: 3406529003 (EAN: 9783406529009).
• [30]. New Silver Certificate Issued; Five-Dollar Bills Reproducing Shirlaw's Painting "America", The New York Times. 1896, Aug. 15.
• [31]. Friedberg L., Friedberg I. S., Bowers Q. D. A Guide Book Of United States Paper Money: Complete Source for History, Grading, and Prices. - Whitman Publishing, 2005, 432 p.
• [32]. Приветственная речь Председателя Съезда ген.-лейт. Н. П, Петрова при открытии Съезда 27 декабря 1899 года. – Электричество. - 1900, No 1-2.
• [33]. Костеневич А. Г. Рауль Дюфи. - Л.: «Искусство», 1977. - 192 с.: ил.
• [34]. Копылов И.П. Электромеханика планеты Земля. - М.: Издательство МЭИ, 1997. - 112 с.
• [35]. Szpakov V. N. Istoria Wsiemirnych Wystawok, Wyd. ACT, 2008 r.
• [36]. Mat. 5 UEES, Suplement, 110 Anniversary of the 1 long-distance transmission of high voltage three-phase power. 1891-2001, Technical University Press, Szczecin 2001.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).