Zróżnicowanie bazy zasobowej węgla brunatnego w Polsce dla produkcji gazu metodą naziemnego i podziemnego zgazowania

• Autorzy: Matl K. , Kasztelewicz Z. , Kasiński J. , Bielowicz B. , Galiniak G.

Warianty tytułu

EN

Diversification of lignite resource base in Poland for the production of gas using both surface and underground gasification

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono analizę charakterystyki utworów węglonośnych trzeciorzędu (paleogen i neogen) tworzących formację węglonośną miękkiego węgla brunatnego na Niżu Polsko-Niemieckim. Analiza obejmuje ocenę litologiczną skał w profilu, jakości węgla (budowa petrograficzna, parametry technologiczne, złoża i zasoby), zmienności jakości węgla, która polepsza się ku zachodowi w rejonach na zachód od Poznania aż do granicy polsko-niemieckiej. Złoża koncentrują się w niektórych rejonach, co uwarunkowane jest wpływem: budowy tektonicznej podłoża i tendencją do ruchów subsydencyjnych, morfologii podłoża, często wywołanej tektoniką, niekiedy obecności struktur salinarnych w podłożu, przebiegu paleodolin rzecznych, obecności tektoniki glacjalnej. Wpływa to na ekstremalny nieraz wzrost wielkości zasobów w złożach i rozmieszczenie złóż o charakterze przemysłowym.Węgiel brunatny miękki (ortolignit C) jest przydatny dla energetyki, ale stanowi także znakomity surowiec chemiczny do przetwórstwa w zakładach chemicznych, m.in. do otrzymywania gazu syntezowego i wielu produktów ubocznych. Przewiduje się także możliwość jego zgazowania podziemnego (otworowego) po usunięciu nadmiernej wilgotności złoża. Węgiel musi wtedy spełniać szereg kryteriów decydujących o jego przydatności do przetwórstwa.

EN

This paper presents the characteristics of Paleogene and Neogene coal-bearing formations and focuses on their economic importance, quality, technological and petrographic properties. A particular attention has been paid to both the possibility and conditions of gasification of coal in fluidized bed reactor and underground coal gasification. The individual deposits were evaluated on the basis of the adopted criteria. It has been shown that Polish lignite is suitable for surface gasification, while the possibility of underground gasification process is limited and requires the development of appropriate technology to remove the excess moisture.

Słowa kluczowe

PL

trzeciorzęd; węgiel brunatny miękki (ortolignit); rozmieszczenie złóż; petrografia węgla; zgazowanie; produkty chemiczne

EN

Tertiary; lignite C; petrological and technological characteristics; coal beds; gasification

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2014
• Tom: T. 70, nr 11
• Strony: 38--46
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Matl K.

• AGH w Krakowie

autor

Kasztelewicz Z.

• AGH w Krakowie

autor

Kasiński J.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy Warszawa

autor

Bielowicz B.

• AGH w Krakowie

autor

Galiniak G.

• AGH w Krakowie

Bibliografia

• 1. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12.2012, PIG Warszawa
• 2. Bednarczyk J.: Stan obecny oraz perspektywy przeróbki chemicznej węgla brunatnego. PAN – Komitet Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią, Mat. konf. Nauk.-Techn. nt. Zagadnień surowców energetycznych w gospodarce krajowej, s. 355÷384, Kraków 1979
• 3. Bielowicz B.: Charakterystyka odmian technologicznych węgla brunatnego do zgazowania naziemnego w reaktorze fluidalnym. Przegląd Górniczy Nr 04 (1085) Tom 69 (CIX) 2013
• 4. Kasiński J.R.: Raport merytoryczny z przeprowadzonych badań i prac technicznych za okres 1.07.2010-31.10.2012. Zał. do Sprawozdania Końcowego do części Tematu Badawczego 1.4.1, AGH Kraków 2012
• 5. Kasiński J.R.: Węgiel brunatny In: Wołkowicz S., Smakowski T., Speczik S. - Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2009, PIG Warszawa 2011
• 6. Kasiński J.R., Matl K., Stachowiak A.: Przydatność węgla brunatnego w Polsce do procesu zgazowania podziemnego (UCG) - problem kryteriów bilansowości. Biul. PIG, 44, s.169÷182, Warszawa 2012
• 7. Kasiński J., Mazurek S., Piwocki M.: Waloryzacja i ranking złóż węgla brunatnego w Polsce. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego, t. 187, Warszawa 2006
• 8. Kasztelewicz Z.: Analiza strategii rozwoju górnictwa węgla brunatnego w kontekście podziemnego zgazowania węgla brunatnego oraz ocena ekonomiczna procesów górniczych i skutków środowiskowych zgazowania tego węgla. Raport merytoryczny z przeprowadzonych badań i prac technicznych w okresie 1.07.2010-31.05.2012. Założenia do Sprawozdania Końcowego, Mat. Arch. AGH
• 9. Kruszewski T.: Założenia klasyfikacji petrograficznej polskich złóż węgli brunatnych. Przegląd Geologiczny 3. 1967
• 10. Kwiecińska B., Wagner M.: Classification of qualitative features of brown coal from Polish deposits according to petrographical, chemical and technological criteria. Wyd. Centrum PPGSMiE PAN Kraków 1997
• 11. Kwiecińska B., Wagner M.: Możliwość zastosowania refleksyjności jako metody badawczej w klasyfikowaniu i technologicznej ocenie jakości węgla brunatnego. Kraków 2001
• 12. Kwiecińska B., Wagner M.: Typizacja cech jakościowych węgla brunatnego z krajowych złóż według kryteriów petrograficznych i chemiczno-technologicznych do celów dokumentacji geologicznej złóż oraz obsługi kopalń. Wyd. Centrum PPGSMiE PAN Kraków 1997
• 13. Matl K., Twardowski K.: Rozkład własności fizykochemicznych i technologicznych węgla brunatnego z uwzględnieniem domieszek szkodliwych dla środowiska w południowo-zachodniej części Niżu Polskiego (pokład łużycki II). Wyd. Centrum PPGSMiE PAN, Kraków1996
• 14. Matl K.: Raport merytoryczny z badań w 2012r., Mat. Arch. KGO AGH Kraków 2012
• 15. Sokołowski A., Chmielniak T., Topolnicka T., Świeca G.: Charakterystyka polskich węgli w aspekcie ich przydatności do procesu zgazowania fluidalnego. Przegl. Górniczy, t.69, nr 2, s. 174÷183, Katowice 2013
• 16. Szuflicki M., Malon A., Tymiński M.: Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12.2012, PIG Warszawa 2013
• 17. Szwed-Lorenz J.: Petrological variations in the second lower miocene coal seam in Poland Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej No. 63 Monogr. No. 29, Wrocław 1991
• 18. Szwed-Lorenz J.: Petrologiczna ocean polskich miękkich węgli brunatnych jako surowca do wielokierunkowego użytkowania. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej nr 63 Monogr. Nr 29, Wrocław 1991
• 19. Szwed-Lorenz J.: Studium zmienności petrologicznej II dolnomioceńskiego pokładu węglowego w Polsce. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej nr 94 Monogr. Nr 36, Wrocław 2001
• 20. Wagner M.: Brunatny węgiel bitumiczny ze złóż Turów i Bełchatów w świetle badań petrograficzno-chemicznych i sedymentologicznych. Prace Geol. Kom. Nauk Geol. PAN nr 143, Kraków 1996 .

Uwagi

PL

Praca została wykonana w ramach Zadania Badawczego nr 3 pt. „Opracowanie technologii zgazowania węgla dla wysokoefektywnej produkcji paliw i energii elektrycznej” finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach strategicznego programu badań naukowych i prac rozwojowych „Zaawansowane technologie pozyskiwania energii”.